İstanbul’un bir yakasından başkasına her gün geçmek zorunda kalanlar; kısa mühlet öncesine kadar yalnızca yaz tatilleri için gittiğimiz Bodrum-Çeşme’yi mesken tutanlar, yollar da feribotlar da kalabalıktır diye düşünerek Gebze-İzmir Otoyolu’nu kullananlar ve Çanakkale Köprüsü’nün tamamlanması için gün sayanlar….
İktisadın gündemine oturan bu dev projelerin hayatımızı kolaylaştırdığı, hak ettiğimiz hizmet ve konfora sahip olmamızı sağladığı hakikat. Türkiye’yi altyapı konusunda Avrupa devletleriyle yarışır hatta yarıştan da önde çıkmasına katkı sunduğu da bir başka gerçek. bir daha de tüm bu projelerin siyaset, medya ve hatta kamuoyunu ikiye ayırdığını, bir tarafın sonuna kadar savunurken, öbür tarafın kıymetli tenkitleri masaya yatırdığını da inkâr etmek imkânsız. Tenkitlerin ardındaki en değerli kavram ise tüm bu projelerin finansman modeli olarak isimlendirilen PPP; nam-ı öbür Kamu- Özel İşbirliği (Public-Private Partnership). Birinci örneği İngiltere’de başlayan ve son 20 ila 30 yıldır büyük projelerin hayata geçmesinde özel dalı de fotoğrafın içine katan PPP finansman modeline ait ise bir bilgi kirliliği olduğunu söylemek mümkün.
Bu yanlışsız bilinen yanlışların başında ise “borç üstlenimi” konusu geliyor. Borç üstlenimi hazine garantisinde mi yoksa müteahhit şirketin sorumluluğunda mı sorusunu kıymetlendiren YAK Avukatlık Ortakları Özge Konukçu, Buket Altufan Ulu ve Hande Yayla Oğuzülgen ise, “Borç üstlenimi hazine garantisi değildir, kefaleti verenler ise müteahhit şirketler yani projelerin yatırımcılarıdır” diye vurguluyor.
Nedir bu borç üstlenim konusu?
Yak Avukatlık Kurucu Ortakları, PPP finansman modeliyle ilgili en büyük karışıklığın, 4749 sayılı “Kamu Finansmanı ve Borç İdaresinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun”un ve “2014/6217 sayılı Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafınca Gerçekleştirilecek Borç Üstlenimi Hakkında Yönetmelik”’in yanlış bilinmesinden kaynaklandığını vurguluyor. Pekala, nedir bu borç üstlenim konusu? Avukatlar, borç üstleniminin mevzuat kapsamında borç üstleniminden yararlanabilecek olan projelerde, rastgele bir niçinle projenin süresindilk evvel feshedilerek tesisin devlete devredilmesi halinde, projeyi finanse etmiş olan finans kuruluşlarına yapılacak bakiye ödemelerin Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafınca yapılması olduğundan bahsediyor. En az maliyeti 500 milyon ila 1 milyar liradan başlayan bu projelerin hayata geçmesi için temin edilen finansmanın, ”proje finansmanı” modelinde, bir daha projenin gelirleri ile geri ödendiğinin altını çizen YAK Avukatlık Ortakları, “Yurt haricinde olduğu üzere ülkemizde de bu ölçekte projeler, yatırımcıların koyduğu sermayenin yanı sıra proje finansmanı yapısı ile yerli ve yabancı finans kuruluşları tarafınca finanse edilebiliyor. Projelerin finanse edilebilir olması için haliyle Proje feshedildiğinde geri ödemeler için kullanılacak gelirin kaynağı olan tesis de kamuya geçiyor ve bu durumda kamu malvarlığını aldığı için bakiye borcu da üstleniyor, çünkü gelir getiren malvarlığının sahibi oluyor. İşte o durumda borç üstlenim kavramı devreye giriyor” diye ekliyor.
Borç üstlenimi, hazine garantisi midir?
Bu soruya avukatların verdikleri cevap net: Hayır. “Borç Üstlenimi”nin hazine garantisi manasına gelmediğini belirten Altufan, Yayla ve Konukçu, “Hazine garantisi özetle, mevzuattaki kaide ve kararlara tabi olarak Hazine ve Maliye Bakanlığının, yönetimin belli bir ödeme taahhüdüne garanti vermesidir. Bir öbür tabir ile kelam konusu ödemenin ilgili yönetim tarafınca yapılmaması halinde projenin fesih olup olmadığına bakılmaksızın Hazine ve Maliye Bakanlığının ödemeyi yaptığı hallerdir. ” diyor.
Karışıklığın nereden kaynaklandığına da açıklama getiren YAK Avukatlık, “Ancak borç üstleniminde Projenin bir sebeple feshedilmesi ve kamu tarafınca devralınması durumunda borç üstlenimi devreye giriyor. 3996 Sayılı Kanun Husus 9 (Devir) ve 3996 Sayılı Kanuna Ait Uygulama Yönetmeliği Unsur 40’a göre “Uygulama Sözleşmesi”nin sona ermesi halinde, tüm yapı ve tesislerin her türlü borç ve taahhütlerden ari, bakımlı, çalışır ve kullanılabilir durumda, yönetime devredileceğini de hatırlatan avukatlar, kelamlarını şöyle sürdürüyor: “Bu çerçevede ilgili uygulama mukavelesinin vaktinden evvel feshedilmesi halinde de, otoyol, köprü ve/veya tünelin (yani bu işletmelerin) tüm ögeleri ile yönetime fiilen devredilecektir.
Tesisin bu tüm malvarlığı ile Türkiye Cumhuriyeti’nin ilgili yönetimi tarafınca devralınması halinde, kelam konusu tesisin üretimi için temin edilmiş ana kredinin ve makul finansman maliyetlerinin fesih anında ödenmemiş kısmının ödenmesinden de ömrün doğal akışına da uygun olarak Hazine ve Maliye Bakanlığı sorumlu olacaktır. Bu konu, Türk Borçlar Kanunu altındaki varlık devranında borçların geçmesini düzenleyen temel prensip ile bağdaşmaktadır. Ayrıyeten, Proje şirketlerinin ortakları, yani yatırımcılar/müteahhitler tarafınca Hazine ve Maliye Bakanlığı’na mevzuattaki ilgili kaideler oluştuğunda ödeme yapılması gereken bir kefalet verilir. Verilen bu kefalet ile proje gelirlerinin diğer bir biçimde kullanılması ve/veya şirketten çıkarılması halinde kamunun/hazinenin ziyana uğramaması amaçlanmıştır.
Yatırım tavsiyesi içermez.
İktisadın gündemine oturan bu dev projelerin hayatımızı kolaylaştırdığı, hak ettiğimiz hizmet ve konfora sahip olmamızı sağladığı hakikat. Türkiye’yi altyapı konusunda Avrupa devletleriyle yarışır hatta yarıştan da önde çıkmasına katkı sunduğu da bir başka gerçek. bir daha de tüm bu projelerin siyaset, medya ve hatta kamuoyunu ikiye ayırdığını, bir tarafın sonuna kadar savunurken, öbür tarafın kıymetli tenkitleri masaya yatırdığını da inkâr etmek imkânsız. Tenkitlerin ardındaki en değerli kavram ise tüm bu projelerin finansman modeli olarak isimlendirilen PPP; nam-ı öbür Kamu- Özel İşbirliği (Public-Private Partnership). Birinci örneği İngiltere’de başlayan ve son 20 ila 30 yıldır büyük projelerin hayata geçmesinde özel dalı de fotoğrafın içine katan PPP finansman modeline ait ise bir bilgi kirliliği olduğunu söylemek mümkün.
Bu yanlışsız bilinen yanlışların başında ise “borç üstlenimi” konusu geliyor. Borç üstlenimi hazine garantisinde mi yoksa müteahhit şirketin sorumluluğunda mı sorusunu kıymetlendiren YAK Avukatlık Ortakları Özge Konukçu, Buket Altufan Ulu ve Hande Yayla Oğuzülgen ise, “Borç üstlenimi hazine garantisi değildir, kefaleti verenler ise müteahhit şirketler yani projelerin yatırımcılarıdır” diye vurguluyor.
Nedir bu borç üstlenim konusu?
Yak Avukatlık Kurucu Ortakları, PPP finansman modeliyle ilgili en büyük karışıklığın, 4749 sayılı “Kamu Finansmanı ve Borç İdaresinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun”un ve “2014/6217 sayılı Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafınca Gerçekleştirilecek Borç Üstlenimi Hakkında Yönetmelik”’in yanlış bilinmesinden kaynaklandığını vurguluyor. Pekala, nedir bu borç üstlenim konusu? Avukatlar, borç üstleniminin mevzuat kapsamında borç üstleniminden yararlanabilecek olan projelerde, rastgele bir niçinle projenin süresindilk evvel feshedilerek tesisin devlete devredilmesi halinde, projeyi finanse etmiş olan finans kuruluşlarına yapılacak bakiye ödemelerin Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafınca yapılması olduğundan bahsediyor. En az maliyeti 500 milyon ila 1 milyar liradan başlayan bu projelerin hayata geçmesi için temin edilen finansmanın, ”proje finansmanı” modelinde, bir daha projenin gelirleri ile geri ödendiğinin altını çizen YAK Avukatlık Ortakları, “Yurt haricinde olduğu üzere ülkemizde de bu ölçekte projeler, yatırımcıların koyduğu sermayenin yanı sıra proje finansmanı yapısı ile yerli ve yabancı finans kuruluşları tarafınca finanse edilebiliyor. Projelerin finanse edilebilir olması için haliyle Proje feshedildiğinde geri ödemeler için kullanılacak gelirin kaynağı olan tesis de kamuya geçiyor ve bu durumda kamu malvarlığını aldığı için bakiye borcu da üstleniyor, çünkü gelir getiren malvarlığının sahibi oluyor. İşte o durumda borç üstlenim kavramı devreye giriyor” diye ekliyor.
Borç üstlenimi, hazine garantisi midir?
Bu soruya avukatların verdikleri cevap net: Hayır. “Borç Üstlenimi”nin hazine garantisi manasına gelmediğini belirten Altufan, Yayla ve Konukçu, “Hazine garantisi özetle, mevzuattaki kaide ve kararlara tabi olarak Hazine ve Maliye Bakanlığının, yönetimin belli bir ödeme taahhüdüne garanti vermesidir. Bir öbür tabir ile kelam konusu ödemenin ilgili yönetim tarafınca yapılmaması halinde projenin fesih olup olmadığına bakılmaksızın Hazine ve Maliye Bakanlığının ödemeyi yaptığı hallerdir. ” diyor.
Karışıklığın nereden kaynaklandığına da açıklama getiren YAK Avukatlık, “Ancak borç üstleniminde Projenin bir sebeple feshedilmesi ve kamu tarafınca devralınması durumunda borç üstlenimi devreye giriyor. 3996 Sayılı Kanun Husus 9 (Devir) ve 3996 Sayılı Kanuna Ait Uygulama Yönetmeliği Unsur 40’a göre “Uygulama Sözleşmesi”nin sona ermesi halinde, tüm yapı ve tesislerin her türlü borç ve taahhütlerden ari, bakımlı, çalışır ve kullanılabilir durumda, yönetime devredileceğini de hatırlatan avukatlar, kelamlarını şöyle sürdürüyor: “Bu çerçevede ilgili uygulama mukavelesinin vaktinden evvel feshedilmesi halinde de, otoyol, köprü ve/veya tünelin (yani bu işletmelerin) tüm ögeleri ile yönetime fiilen devredilecektir.
Tesisin bu tüm malvarlığı ile Türkiye Cumhuriyeti’nin ilgili yönetimi tarafınca devralınması halinde, kelam konusu tesisin üretimi için temin edilmiş ana kredinin ve makul finansman maliyetlerinin fesih anında ödenmemiş kısmının ödenmesinden de ömrün doğal akışına da uygun olarak Hazine ve Maliye Bakanlığı sorumlu olacaktır. Bu konu, Türk Borçlar Kanunu altındaki varlık devranında borçların geçmesini düzenleyen temel prensip ile bağdaşmaktadır. Ayrıyeten, Proje şirketlerinin ortakları, yani yatırımcılar/müteahhitler tarafınca Hazine ve Maliye Bakanlığı’na mevzuattaki ilgili kaideler oluştuğunda ödeme yapılması gereken bir kefalet verilir. Verilen bu kefalet ile proje gelirlerinin diğer bir biçimde kullanılması ve/veya şirketten çıkarılması halinde kamunun/hazinenin ziyana uğramaması amaçlanmıştır.
Yatırım tavsiyesi içermez.