Alaattin Aktaş: TÜFE aralıkta yüzde 15 artacak, yıllık yüzde 38’i bulacak

Mihriban

Global Mod
Global Mod
Dün gazetesi muharriri Alaattin Aktaş, Aralık’ta enflasyonun yüksek çıkacağını söylemiş oldu. İşte o yazı:

-Kur zehri maliyetlere, yani bünyeye girdi bir kez… Yüksek maliyetle üretilen malları bugünkü kur temel alınarak satmak kelam konusu olmayacak.

-Kur fikir buna anında sadece akaryakıt meblağları adapte olur. Lakin akaryakıttaki fiyat düşüşüne de devlet “Bana vergi lazım” diyerek el koydu. Akaryakıttaki indirimin pompaya yansımamasına ses çıkaramayanlar 50 liraya mal edilen eser artık niçin 40’a satılmıyor diye etiket kontrolü yapıyor.

Aralık ayı TÜFE artışının çift haneye gittiğini birinci vakit içinderda iki hafta evvel, 13 Aralık’ta yazdık. aslına bakarsan o tarihe kadar yapılan en önemli artırımlarla aralık ayı artışının yüzde 6.5 kadarı katılaşmıştı.


Ortadan bir hafta geçti, Türk piçindeki inanılmaz paha kaybının tesiriyle şimdi tüm eserlere devasa yükseklikte oranlı artırımlar geldi ve biz de 20 Aralık’taki yazımızda aralık enfl asyonuna ait varsayımımızı biraz daha somutlaştırdık. O güne kadar yapılan artırımlarla aralık ayı TÜFE artışı en az yüzde 13 olacak üzere görünüyordu, yüzde 15’in bile aşılması mümkünlüğü vardı.

Ve geldik geçen haftaya… Bir hafta daha geçti lakin ne hafta!

Çok sıradışı gelişmeler yaşandı. Geçen pazartesi akşamı Kur Muhafazalı Mevduat ya da Dövize Endeksli Mevduat hesaplarının devreye sokulacağının açıklanması ve Merkez Bankası’nın bir daha art kapıdan kapalı zımnî döviz satışına girişmesiyle döviz kurunda fazlaca süratli bir gerileme ortaya çıktı. Dövizdeki bu gerilemenin tesiriyle evvelki hafta süratle yükselen fiyatların bu defa tam zıddı bir eğilim gösterip tıpkı süratte gerileyeceği beklentisi doğdu.

Ne var ki bu hiç gerçekçi bir beklenti değildi. Kurdaki iniş ya da çıkışlar, fiyatı dövizin düzebir daha ve İtalya’daki piyasaya bakılırsa belirlenen akaryakıt fiyatlarına anında tesir edebilirdi, o kadar. Bilhassa başka sanayi mamüllerinde üretim maliyetine giren yüksek kur, yani maliyeti zehirleyen kur, o eserin satış fiyatından kolay kolay çıkmazdı. Tıpkı durum ithal eserler için de geçerliydi kuşkusuz. Bu bilinen bir gerçekti ve diğerleri üzere biz de daha evvel birkaç kere vurgulamıştık aslına bakarsanız.

Fakat bu defa kurdaki iniş akaryakıt fiyatlarına da yansımadı. Aslında yansıdı da, bu gerileme pompaya uzanmadı. Devlet, “Bana vergi lazım” diyerek düşüşe ÖTV olarak el koydu.


halbuki biliniyor ki akaryakıt fiyatları her cins mal ve hizmetin en temel girdisi niteliğinde. Akaryakıt fiyatları (LPG’deki hudutlu indirim hariç) zirve noktada sabit kalınca bundan kaynaklanabilecek indirimler de doğal ki gerçekleşmedi. Kaldı ki akaryakıt meblağları indirilse bile tüm fiyatları buna adapte etmek hiç de kolay değildi.

Hükümete “Akaryakıt meblağlarını niçin düşürmüyorsun” diye sormayanlar, soramayanlar marketlerdeki fiyatlarla uğraşmaya başladı. Hele hele o fahiş fiyat kontrolleri yok mu! Kadro elbiseli, önemli görünümlü adamlar makarna paketlerini, peynir fiyatlarını inceledi. Çok yaygın bir kontrol yapılıyor havası verilmek isteniyordu fakat niçinse o gün akşam televizyonlara daima tıpkı “denetim ekibi”nin imgeleri yansıdı.

hiç bir şey olacağı yoktu natürel de, sonuçta trajikomik bir durum yaşadık bir daha.

Kur düşüşü fiyatları kımıldatmadı bile…

Hafta boyunca bir yandan piyasadaki gelişmelere, neyin niçin olduğuna baş yormaya devam ederken, bir yandan da bu gelişmelerin fiyatlar üstünde bir tesirde bulunup bulunmayacağına, bir tesir olursa bunun ne boyutta gerçekleşeceğine baktık.

Aralık ayı TÜFE artışı için iki hafta evvel en az yüzde 10’a işaret etmiş, geçen hafta ise yüzde 15’e gerçek gidildiğini vurgulamıştık. Sanki kurdaki gerilemenin tesiriyle bu oranlar süratle bilakis dönmüş müydü?

Hayır, bu biçimde bir durum muhakkak kelam konusu değildi.


Geçen hafta lisana getirdiğimiz yüzde 15 ötüründaki aylık artışa yanlışsız gidişte bir değişiklik yok. Hatta yüzde 15’in aşılması bile şaşırtan olmayacak.

Bu oranlar alışılmış ki bir varsayım. Fakat klasik bir biçimde yaklaşıp “Aralık ayları şu biçimde olur, ona dayanarak bu yıl da bu oran gerçekleşebilir” üzere suya yazı yazmaya benzeyen bir iddia değil bizimki. Bir kadro mamüllerin TÜFE’deki yükünden ve bu eserlere gelen artırımlardan yola çıkarak bu oranı ortaya koyuyoruz.

Destek noktalarımız ne?

O hesaplamalarımızı bir daha hatırlatalım.

Akaryakıtta LPG haricinde fiyat indirimi olmadı. ötürüsıyla akaryakıt artırımlarından aralık endeksine gelecek tesir belirli ve 1 puana yakın. Bu hafta ortasında indirim olursa, bu oran aşağı taraflı değişir olağan olarak.

TÜFE’de yüzde 7 yüke sahip arabada bilgi derleme meselesinin ortadan kalktığını ve TÜİK’in satış adediyle ilgili bilgiyi Gelir Yönetimi Başkanlığı’ndan almaya başladığını epey evvel yazmıştık. Aralık ayında araba fiyatlarına dövizdeki düşüş öncesinde hayli yüklü artırımlar geldi. Fakat kur düşüşünden daha sonraki indirimler epey sonlu kaldı. Araba meblağlarının aralık ayında ortalama yüzde 50 ötüründa arttığı gözleniyor. Buradan da TÜFE’ye 3 puan ötüründa bir tesir gelecek.

Bu ortada araba fiyatlarında bu hafta hayli olağanüstü indirimler olsa bile bu durum aralık ayı endeksini artık etkilemeyecek. TÜİK araba fiyatlarını ilgili ayın endeksine her ayın 10 ve 20’sini kapsayan haftalardaki fiyatlar üstünden dahil ediyor. Bu ayın 10’unu kapsayan hafta 6-13 Aralık, 20’sini kapsayan hafta ise 20-27 Aralık haftası. ötürüsıyla araba meblağları yarından itibaren yarı yarıya düşse bile bu durum aralık endeksini etkilemeyecek.

Besinde geri dönüş yok!


Besin ve alkolsüz içeceklerin TÜFE’deki yükü yaklaşık yüzde 26, tam oranı verirsek yüzde 25.94.

Bu kümede yer alan kalemlere aralıkta geçen haftadan evvel inanılmaz artırımlar geldi.

Akaryakıt artırımları ve kur artışı fiyatları hayli büyük bir süratle üst çekti.

Ayrıyeten süt ve süt mamüllerinin fiyatlarında rekor artırımlar gözlendi.

Geçen hafta kur süratle gerileyince sanıldı ki besin unsurlarının fiyatı da birebir süratte düşecek. Bunu bekleyenler de oldu, bunun gerçekleşmeyeceğini bildiği biçimde lisana getirenler de.

Sonuç; besin hususlarının fiyatı olduğu yerde duruyor. Bilemeyiz birkaç kalemde sembolik sayılabilecek geri çekilme yaşanmış mıdır lakin besin kümesinde aralık ayı artışı herbiçimde yüzde 25’ler ötüründadır.

Yüzde 25 artış, yüzde 26 yükle endekse 6.5 puanlık bir yansıma demektir.

Besin + araba + akaryakıt + sigara=Yüzde 11

Aralık ayı TÜFE artışıyla ilgili olarak “Yüzde 3 olur, yüzde 3.5 olur” diye iddia yapanları anlamak mümkün değil.

Suya yazı yazmayı bırakın! İşte esas kalemler ve bunlara gelen artırımlardan dolayı TÜFE’ye yansıyacak oranlar ortada:

-TÜFE’deki tartısı yüzde 26 olan besin kümesindeki yüzde 25’lik artırımdan 6.5 puan…

-Yüzde 7 tartıya sahip arabadaki yüzde 50’lik artırımdan 3 puan…


-Yüzde 3.8 tartıya sahip akaryakıtta eserlere bakılırsa yüzde 22-28 içinde değişen artırımdan 1 puan…

-Yüzde 4.6’lık yüke sahip sigaradaki yaklaşık yüzde 12’lik artırımdan 0.5 puan yansıma var.

Toplayın dört oranı, yüzde 11 esasen kesin sayılır. Haydi artı-eksi bir puan oynasın bu oran; yüzde 10-12 ortası bir sonuç çıkar.

Ya öteki kalemler?

Kaldı ki besin, araba, akaryakıt ve sigara haricindeki mal ve hizmetler artırım görmedi mi yani!

Besin kümesi ile başka üç kalemin TÜFE’deki toplam tartısı yaklaşık yüzde 41.

Kalan yüzde 59’u oluşturan mal ve hizmetlere sırf yüzde 5 artırım gelmiş olsa toplam artış yüzde 14 demektir.

Kalan yüzde 59’luk kümeye yüzde 10 artırım gelse, bu sefer de aralık ayı TÜFE artışı yüzde 17’yi zorlayacaktır.

Hala yüzde 3’ten, 5’ten dem vuranlara duyurulur!

Ya TÜİK oranı düşük açıklarsa!

Bu kuşku, dert daima var.

“Gerçekte bu biçimdesine bir artış olsa bile TÜİK bunu açıklar mı sanıyorsun!”

Açıklar, en azından açıklamak durumunda kalır!

TÜİK ya da öteki bir kurum; tenkitlerin bir temeli olmalıdır. Kahvede sohbet edercesine yapılan ve rastgele bir hesaplamaya dayalı olmayan tenkidin havada kalması kaçınılmazdır.


Şu da unutulmamalı. TÜFE, sırf besin unsurlarından ya da ulaşımdan oluşmuyor. Kapsamda 400 kadar mal ve hizmet var. Bizim hiç kullanmadığımız bir kalemin fiyatındaki artış ya da azalış genel oranın istikametini değiştirir, biz de bu yüzde açıklanan orana dudak bükebiliriz. halbuki açıklanan oran bir ortalamayı göstermektedir ve doğrudur. Bu gerçeği de dikkate almakta fayda var.

Biz geçen hafta aralık ayı oranının takipçisi olacağımızı söylemiş olduk. Görüldüğü üzere takipteyiz!

Aralık ayı artışında çift haniçin kaçınmak artık katiyetle lakin muhakkak kelam konusu değildir; zira bu oran gerçekleşmiştir esasen. Bu hafta yaşanacak gelişmeler mevcut oranın süratle aşağı gelmesi üzere bir sonuç doğurmayacaktır.

ötürüsıyla şu gün prestijiyle aralık ayı TÜFE artışı en az, fakat en az yüzde 11-12 seviyesinde gelecektir. Daha gerçekçi oran ise yüzde 15-17 bandıdır.

Yıllık yüzde 38’i bulacak

Aralık ayındaki TÜFE artışının yüzde 15 olması, 2021 yılı oranını yüzde 38’e taşıyacak.

Aylık oranın yüzde 17’yi bulması halinde ise yıllık oran yüzde 40’ı da aşacak.

Memur ve emekli artırımı yüzde 30’a yaklaşır


Aralık ayı TÜFE artışının yüzde 15 ötüründa gelmesi, memur ve memur emeklilerinin ocak ayında yüzde 30’a yakın artırım alması demek.

Aralık ayı oranı yüzde 15 olursa 2021’in ikinci yarısındaki TÜFE artışı yüzde 27’yi bulacak. Memur ve memur emeklilerine bu yılın ikinci yarısı için yüzde 3 artırım verilmiş ve oluşacak enfl asyon farkının ekleneceği belirtilmişti. İkinci yarı için yüzde 27’lik TÜFE artışı kelam konusu olduğu takdirde memurlar 24 puanlık fark alacak; 2022’nin birinci yarısı için verilecek 5 puanlık artırımla bir arada toplam artırım oranı yüzde 29’u bulacak.

İşte bu yüzden aralık oranının ehemmiyeti büyük. Aralık ayında yapılması gerekirken bir biçimde ocak ayına bırakılacak fiyat artışları, memur ve emeklilerin aleyhine bir durum yaratacak.

Yatırım tavsiyesi içermez.
 
Üst