Yaprak dökümü: Yabancı güç bölümünden çıkıyor

Mihriban

Global Mod
Global Mod
Uygulanmaya başladığında Türkiye’de yenilenebilir güç kesiminin önünü açan YEKDEM, sistemde yapılan değişiklikler ve ülke kredi risk priminin (CDS) yükselmesi niçiniyle cazibesini yitiriyor.

Yapılan son ihalelere yabancı iştiraki olmadı. Yerli sermaye ise yatırım iştahını kaybetmekten şikayetçi. Dal temsilcileri, değişen mevzuatla birlikte yabancı yatırımcının yapılan son YEKA ihalelerine katılmadığını belirterek, “TL bazlı ihalelere yabancı ilgi göstermiyor” dedi.

Dünya gazetesinden Erkan Çakan’ın haberine göre, TL’ye dönülmesinden daha sonra 2021 ve 2022 yılında yapılan ihalelerde yabancı yatırımcının paydaşlık yahut direk yatırımı bulunmuyor.


Geçen yıl 24-27 Mayıs’ta yapılan YEKA GES-3 ihalesinde 74 adet GES’i 30 şirket kazandı. Bu şirketler içinde yabancı yatırımcı yok. Yakın vakitte yapılan YEKA GES-4’ün 1 ve 2’nci kısım müsabakalarına da yabancı yatırımcı yer almadı.

YEKDEM başlangıçta ağır ilgi çekmişti

Özellikle Rusya-Ukrayna savaşıyla öne çıkan güç krizi, dikkatleri yenilenebilir kaynaklara yöneltti. Yenilenebilir Güç Kaynakları Destekleme Düzeneği (YEKDEM), bu vakitte Türkiye’nin son senelerda bu alanda önemliyatırımlar yapılmasına öncülük etmiş ve milletlerarası sermayenin de dikkatini çekmişti. Fakat, YEKDEM düzeneğinde yapılan değişiklikler, ihalelerin TL bazlı olarak yapılması, bunların yanı sıra Türkiye kredi risk primi CDS’nin tarihi düzeylere yükselmesi, sisteme olan ilgiyi düşürdü. Yabancı firmaların bu niçinle ihalelere katılmamaya başladığı, yerli firmaların da emsal şikâyetlerde bulundukları belirtiliyor. Son olarak 28 ve 29 Haziran’da yapılan YEKA ihalelerine de yabancı firma iştiraki olmadı.

Sektörde yatırımlar yavaşladı

Konuyla ilgili Yenilenebilir Enerjiyatırımcıları Derneği (GÜYAD) Lideri Cem Özkök, yerli ve yabancı yatırımcının son periyotta yenilenebilir enerjiyatırımlardan “kaçtığını” belirterek “Yapılan ihalelere ve kamunun piyasa raporlarına bakın. Kaç tane yeni direkt yabancı yatırımcı YEKA ihalelerine girmiş? Yeniyatırım yapmış? İhalelerimizi ısrarla TL bazlı yapıyoruz. Bu ihalelere yabancı yatırımcının ilgisi olmadığını gördük” dedi. Özkök şöyleki konuştu: “Yapılan son mevzuat düzenlemeleri kesimde yatırımları yavaşlattı. Yakın vadede de yeniyatırımları geciktirecek. halbuki 1. YEKDEM sistemi, elektrik üretiminde ithal kaynaklar yerine yenilenebilir güç kaynaklarının kullanmasının özendirilmesi hedefine hizmet etmiş ve başarılı olmuştu.”

“TL bazlı projelerin tamamlanması epey zor”


YEKDEM sisteminin TL bazlı çalışmaya başlamasından daha sonra piyasada beklenen yatırım ivmesinin sağlanamadığını söz eden Özkök, “Türkiye’nin yenilenebilir güç dalı yabancı yatırımcı tarafınca ilgi duyulan ve krizlere karşın proje finansmanı bulma mümkünlüğü olan yegane daldır. YEKA ihalelerine bakıyorsunuz, bütün iktisat kurallarını kırarak aykırı korelasyon gösteriyor. Ancak bir manası olmalı değil mi? Manası şu; şartnamedeki eskalasyonla satış sayıları projenin finansmanını ve yapılabilirliğini sağlayan bir noktaya gelmedikçe bu santraller devreye giremeyecek. Dolar bazlı yapılan ihalelerin bile 5 seniçin evvel sisteme bağlanamadığı düşünülecek olursa, eskalasyona tabi TL satış fiyatlarına sahip olan projelerin vaktinde devreye girmesi daha zor” dedi.

“Sadece yatırımcıyı değil piyasa oyuncusunu da kaçırıyoruz”

TEİAŞ bilgilerine göre Türkiye’nin bu yılın Mayıs ayında toplam şurası kapasitesinin 100 bin 666 MW olduğunu söz eden Özkök, “2022’ye toplam 99.819 MW ile girmiştik. Yüzde 0,85’lik bir artış var. Yürürlükteki önlisans adediyatırımcı davranışını bize gösterir. EPDK raporlarına baktığımızda ocak ayında 1 tane müracaat olmuş ve yürürlükte 231 adet ön lisans varmış, şubat ayında ise 3 müracaat, mart ayında 2 müracaat olmuş. Yürürlükteki önlisans adedine bakacak olursak şubatta 230, martta ise 227 adet. Proje havuzuna yeni giriş olmadığı için havuz azalıyor.


Yaniyatırım yapmak isteyen yatırımcı yok” diye konuştu. Tüketimin artmasına rağmen tüketimi karşılayacak potansiyel santral havuzunun boşaldığını söyleyen Özkök, “Yeni lisans alanlar var lakin lisans iptalleri, yani piyasadan çıkış da var. Piyasadaki oyuncu sayısı da azalıyor. Sayıların bize söylemiş olduklerini hakikat yorumlamak gerek. Yalnızca yatırımcıyı değil piyasa oyuncusunu da kaçırıyoruz” dedi.

YEKDEM revize edilmeli

GENSED Lideri Halil Demirdağ yükselen risk priminin yabancı yatırımcıyı kaçırdığını, yerliyatırımcının da fi nansman bulmak da zorlandığını anlattı. Demirdağ, “Uluslararası fi nans kuruluşları kredi verirken ülkenin risk primine bakılırsa kredi veriyor. Yerliyatırımcı da uygun kredi bulamıyor. tekrar yenilenebilir güçte yatırımların artması için ülke risk priminin düşmesi ve YEKDEM düzeneğinin aktüel kurallara nazaran revize edilmesi gerekir” dedi.

Yatırım tavsiyesi içermez.
 
Üst