Dünya gazetesinin ünlü iktisat müellifi Alaattin Aktaş, 2022 yılında enflasyonda olacakları yazdı.
İşte Aktaş’ın köşe yazısı
Türkiye’de iktidar olanların gayret etmekten hiç vazgeçmedikleri, vazgeçemedikleri en değerli ekonomik sorun kuşkusuz enflasyondur. Bu gayretin hiç bitmiyor olması da ne yazık ki bir türlü muvaffakiyet sağlanamadığını gösterir. Kimi devirler bir düzgünleşme ortaya çıkmışsa da, o da Türkiye ölçeğinde bir iyileşmedir aslına bakarsan, ortadan kısa bir vakit geçer “enflasyon canavarı” bir daha hortlar.
Enflasyonun artmasına yol açan icraatları daima görmezden gelir, daha sonra da cilalı gayret biçimlerini piyasaya süreriz.
İnsan birçok sefer “Keşke enflasyonla uğraş etme durumunda olmasaydık” diyor. O denli ya, sorun yoksa niçin gayret kelam konusu olsun ki…
Enflasyona karşı bir daha bir uğraşa giriştiğimiz anlaşılıyor. 2021’i rekor artışlarla kapatmışız, nasıl çaba etmeyelim! Üretici fiyatlarındaki artış yüzde 80’i bulmuş, tüketici meblağları da yüzde 36 artmış.
“Fiyatlar bir yılda niçin bu kadar arttı, sanki bir yerde yanılgı mı yaptık” problemini hiç gündeme getirmeden artık yeni bir uğraş başlıyor.
Pekala başlayalım bakalım… Bu yıl ne yapacağız da yüzde 36’lık tüketici fiyat artışını aşağı çekebileceğiz, vakit içinde görürüz…
Ne yapılacağını şu evrede bilemiyoruz. ötürüsıyla ne ölçüde bir muvaffakiyet sağlanabilir, bu bahiste fikir yürütme talihine da sahip değiliz.
ötürüsıyla bizim yapabileceğimiz sayılardan yola çıkmak, ne olabileceğini bu türlü irdelemek…
Bu köşede dün yıllık TÜFE artışının ocak ayının daha birinci haftası dolmadan yüzde 40’ı bulduğuna ve ocak ayı sonunda yüzde 50 hududunun aşılmasının kuvvetle beklenen olduğuna işaret ettik.
Gelin bugün de bütün yılı kapsayan üç var iseyımla hareket edip 2022’yi nasıl kapatabileceğimizi irdeleyelim…
var iseyım 1: Tek hane lakin hayal edilebilir!
Bu var iseyımlara değinmedilk evvel ocak ayındaki TÜFE artışını aralıktaki üzere yüzde 13.5 ötüründa beklediğimizi belirtelim. bu biçimde bir gerçekleşme halinde yıllık TÜFE artışı ocak ayı sonunda yüzde 52’ye dayanacak.
Üç temel var iseyımımızdan birincisi, ocaktaki yüzde 13.5’lik artıştan daha sonra kalan on bir ayda hiç fiyat artışı yaşanmayacağı. Bu epey ütopik bir var iseyım, farkındayız; fakat hani klasik sözle “örneğin” dedik ve bu durumda ne olacağına baktık.
Ocaktaki yüzde 13.5 artıştan daha sonra hiç artış yaşanmıyor ve bu durumda bile 2022 sonunda tek haneye inilemiyor. Bu var iseyıma göre 2022’nin TÜFE artışı lakin yüzde 13’e çekilebiliyor.
Düşünebiliyor musunuz, fiyat artışı ocaktan daha sonraki on bir ayda sıfır olsa bile yıllık artış yüzde 13, yani tek hane kelam konusu değil.
Sıfır artışlardan daha öteye geçilir, kimi aylarda negatif oranlar gelirse tek haneli bir yıl sonu gerçekleşmesi natürel ki olabilir. Ancak bu “örneğin”nın da ötesinde bir durumdur.
Demek ki neymiş, 2022 sonu için tek haneyi unutacakmışız!
var iseyım 2: İbre yüzde 31’i gösteriyor
Ocak ayındaki artışı yüzde 13.5 olarak sabitlemiştik ya, daha sonraki aylara bakalım.
İkinci var iseyımımız şubat-ekim devrinde, yani dokuz ayda fiyat artışının geçen yılla birebir seviyede gerçekleşeceğine dayanıyor.
Kasım ve aralık aylarını ise geçen yılki yüksek oranların artık tekrar görülmeyeceği var iseyımından hareketle evvelki 18 yılın ortalaması seviyesinde alıyoruz. Yani bu iki ayda sırasıyla yüzde 0.87 ve yüzde 0.36 artışta kalınacağını var iseyıyoruz.
Ocakta yüzde 13.5’lik bir oran, daha sonraki dokuz ayda geçen yılki kadar artış, son iki ayda ise biraz evvel belirttiğimiz fazlaca optimist oranlar…
bu biçimdesine optimist bir var iseyımda bile yıl sonundaki TÜFE artışı lakin yüzde 31’e iniyor.
Bu var iseyımın iyimserliği bilhassa kasım ve aralıktan geliyor. Olağan şartlarda bilhassa aralıkta geçen yılki üzere bir oran görülmesi beklenmez ancak evvelki yıllar ortalaması olan yüzde 0.36 da sıradan optimist kalıyor.
Buna karşın inilebilen oran yüzde 31.
Güya kendimizi şimdiden tüketici fiyatları endeksinin bu yıl yüzde 30’dan daha az artmayacağına hazırlasak düzgün olacak üzere…
var iseyım 3: Yüzde 40’ın altına inmek mümkün olmayabilir
Gelelim üçüncü var iseyımımıza…
Ocak ayı bir daha yüzde 13.5 ve sabit. Bu var iseyımda şubat-ekim devrinde aylık artışların geçen yılki aylık oranların 1 puan üstünde gerçekleşeceğini var iseyıyoruz. Kasım ve aralık aylarında ise evvelki 18 yılın ortalaması olarak aldığımız yüzde 0.87 ve yüzde 0.36’nın bu sefer 1 puan daha yüksek gerçekleşeceğini önbakılırsarek hesap yapıyoruz.
Bu durumda ocak sonunda yüzde 52’ye çıkan yıllık artış ekim sonunda yüzde 66’ya ulaşıyor, akabinde kasımda yüzde 63’e, aralıkta ise fakat yüzde 46’ya iniyor.
Bu da fazlaca göz arkası edilecek bir var iseyım olarak görülmemeli.
Kur artışını şimdilik baskılayabiliyoruz; fakat nereye kadar?
Üretici fiyatlarındaki artış daha da hızlanacak ve tahminen yakında yüzde 100’ü de aşacak. Üreticiden tüketiciye yansımayı ve döviz kurunda ortaya çıkabilecek yeni bir tırmanışın yapacağı tesirleri düşünürsek yüzde 40’ın altına inilmesinin hiç de kolay olmayacağı da söylenebilir.
Yatırım tavsiyesi içermez.
İşte Aktaş’ın köşe yazısı
Türkiye’de iktidar olanların gayret etmekten hiç vazgeçmedikleri, vazgeçemedikleri en değerli ekonomik sorun kuşkusuz enflasyondur. Bu gayretin hiç bitmiyor olması da ne yazık ki bir türlü muvaffakiyet sağlanamadığını gösterir. Kimi devirler bir düzgünleşme ortaya çıkmışsa da, o da Türkiye ölçeğinde bir iyileşmedir aslına bakarsan, ortadan kısa bir vakit geçer “enflasyon canavarı” bir daha hortlar.
Enflasyonun artmasına yol açan icraatları daima görmezden gelir, daha sonra da cilalı gayret biçimlerini piyasaya süreriz.
İnsan birçok sefer “Keşke enflasyonla uğraş etme durumunda olmasaydık” diyor. O denli ya, sorun yoksa niçin gayret kelam konusu olsun ki…
Enflasyona karşı bir daha bir uğraşa giriştiğimiz anlaşılıyor. 2021’i rekor artışlarla kapatmışız, nasıl çaba etmeyelim! Üretici fiyatlarındaki artış yüzde 80’i bulmuş, tüketici meblağları da yüzde 36 artmış.
“Fiyatlar bir yılda niçin bu kadar arttı, sanki bir yerde yanılgı mı yaptık” problemini hiç gündeme getirmeden artık yeni bir uğraş başlıyor.
Pekala başlayalım bakalım… Bu yıl ne yapacağız da yüzde 36’lık tüketici fiyat artışını aşağı çekebileceğiz, vakit içinde görürüz…
Ne yapılacağını şu evrede bilemiyoruz. ötürüsıyla ne ölçüde bir muvaffakiyet sağlanabilir, bu bahiste fikir yürütme talihine da sahip değiliz.
ötürüsıyla bizim yapabileceğimiz sayılardan yola çıkmak, ne olabileceğini bu türlü irdelemek…
Bu köşede dün yıllık TÜFE artışının ocak ayının daha birinci haftası dolmadan yüzde 40’ı bulduğuna ve ocak ayı sonunda yüzde 50 hududunun aşılmasının kuvvetle beklenen olduğuna işaret ettik.
Gelin bugün de bütün yılı kapsayan üç var iseyımla hareket edip 2022’yi nasıl kapatabileceğimizi irdeleyelim…
var iseyım 1: Tek hane lakin hayal edilebilir!
Bu var iseyımlara değinmedilk evvel ocak ayındaki TÜFE artışını aralıktaki üzere yüzde 13.5 ötüründa beklediğimizi belirtelim. bu biçimde bir gerçekleşme halinde yıllık TÜFE artışı ocak ayı sonunda yüzde 52’ye dayanacak.
Üç temel var iseyımımızdan birincisi, ocaktaki yüzde 13.5’lik artıştan daha sonra kalan on bir ayda hiç fiyat artışı yaşanmayacağı. Bu epey ütopik bir var iseyım, farkındayız; fakat hani klasik sözle “örneğin” dedik ve bu durumda ne olacağına baktık.
Ocaktaki yüzde 13.5 artıştan daha sonra hiç artış yaşanmıyor ve bu durumda bile 2022 sonunda tek haneye inilemiyor. Bu var iseyıma göre 2022’nin TÜFE artışı lakin yüzde 13’e çekilebiliyor.
Düşünebiliyor musunuz, fiyat artışı ocaktan daha sonraki on bir ayda sıfır olsa bile yıllık artış yüzde 13, yani tek hane kelam konusu değil.
Sıfır artışlardan daha öteye geçilir, kimi aylarda negatif oranlar gelirse tek haneli bir yıl sonu gerçekleşmesi natürel ki olabilir. Ancak bu “örneğin”nın da ötesinde bir durumdur.
Demek ki neymiş, 2022 sonu için tek haneyi unutacakmışız!
var iseyım 2: İbre yüzde 31’i gösteriyor
Ocak ayındaki artışı yüzde 13.5 olarak sabitlemiştik ya, daha sonraki aylara bakalım.
İkinci var iseyımımız şubat-ekim devrinde, yani dokuz ayda fiyat artışının geçen yılla birebir seviyede gerçekleşeceğine dayanıyor.
Kasım ve aralık aylarını ise geçen yılki yüksek oranların artık tekrar görülmeyeceği var iseyımından hareketle evvelki 18 yılın ortalaması seviyesinde alıyoruz. Yani bu iki ayda sırasıyla yüzde 0.87 ve yüzde 0.36 artışta kalınacağını var iseyıyoruz.
Ocakta yüzde 13.5’lik bir oran, daha sonraki dokuz ayda geçen yılki kadar artış, son iki ayda ise biraz evvel belirttiğimiz fazlaca optimist oranlar…
bu biçimdesine optimist bir var iseyımda bile yıl sonundaki TÜFE artışı lakin yüzde 31’e iniyor.
Bu var iseyımın iyimserliği bilhassa kasım ve aralıktan geliyor. Olağan şartlarda bilhassa aralıkta geçen yılki üzere bir oran görülmesi beklenmez ancak evvelki yıllar ortalaması olan yüzde 0.36 da sıradan optimist kalıyor.
Buna karşın inilebilen oran yüzde 31.
Güya kendimizi şimdiden tüketici fiyatları endeksinin bu yıl yüzde 30’dan daha az artmayacağına hazırlasak düzgün olacak üzere…
var iseyım 3: Yüzde 40’ın altına inmek mümkün olmayabilir
Gelelim üçüncü var iseyımımıza…
Ocak ayı bir daha yüzde 13.5 ve sabit. Bu var iseyımda şubat-ekim devrinde aylık artışların geçen yılki aylık oranların 1 puan üstünde gerçekleşeceğini var iseyıyoruz. Kasım ve aralık aylarında ise evvelki 18 yılın ortalaması olarak aldığımız yüzde 0.87 ve yüzde 0.36’nın bu sefer 1 puan daha yüksek gerçekleşeceğini önbakılırsarek hesap yapıyoruz.
Bu durumda ocak sonunda yüzde 52’ye çıkan yıllık artış ekim sonunda yüzde 66’ya ulaşıyor, akabinde kasımda yüzde 63’e, aralıkta ise fakat yüzde 46’ya iniyor.
Bu da fazlaca göz arkası edilecek bir var iseyım olarak görülmemeli.
Kur artışını şimdilik baskılayabiliyoruz; fakat nereye kadar?
Üretici fiyatlarındaki artış daha da hızlanacak ve tahminen yakında yüzde 100’ü de aşacak. Üreticiden tüketiciye yansımayı ve döviz kurunda ortaya çıkabilecek yeni bir tırmanışın yapacağı tesirleri düşünürsek yüzde 40’ın altına inilmesinin hiç de kolay olmayacağı da söylenebilir.
Yatırım tavsiyesi içermez.