TÜRKONFED Lideri Orhan Turan, finansmanın yanı sıra finansmana erişim maliyetlerinin son periyotta ekonomiyi kilitlediğini söylemiş oldu. “Reel dala oksijen sağlamak için atılan adımlar nefesimiz daraltıyor” diyen Turan, “Geçici pansuman niteliğinde kısa vadeli tahliller o an için nefes alınmasını sağlayabilir lakin amaç orta ve uzun vadede kalıcı tedaviler ile hastalığı bitirmekten geçiyor” biçiminde konuştu.
Turan, Dünya gazetesinden Hakan Güldağ, Vahap Munyar ve Osman Arolat ile bir ortaya geldi.
“Eskiden yatırım için finansmana muhtaçlık duyulurdu, artık hayatta kalmak için”
Türkiye’deki işletmelerin yüzde 99,8’inin KOBİ’lerden oluştuğunu ve 7 bin büyük işletmeye karşı 3 milyon 200 bin KOBİ’nin bulunduğuna dikkat çeken Turan, kredi maliyetlerindeki artış ve kur tesiriyle finansman kanalının KOBİ’ler için kapandığını vurguladı. TL’nin çok kıymet kaybı, döviz kurunda yaşanan oynaklık ve ham unsur fiyatlarındaki fahiş artışın işletme sermayesi gereksinimini artırdığını anlatan Turan, şöyleki dedi:
“İşletme sermayesi gereksinimi, son bir yılda dört kata yakın artan dallarımız var. Evvelce yatırım için finansmana gereksinim duyulurdu. Artık hayatta kalmak için gereksinim duyuyoruz. Bilhassa dokuma, besin üzere hammadde ithalatı ile ihracatı yapan dallarda bu durum daha fazla yaşanıyor. Zira firmalarımız TL’deki bedel kaybı ile bir arada hammadde meblağlarından hayli daha fazla etkileniyor. Bu durum sürdürülemez bir noktaya gelmiştir. Finansmana erişim ve ödeme problemleri artacaktır. Bu sürecin zincirleme bir tepkiyle üretimin durması ile kapanmalara ve ötürüsıyla istihdama olumsuz tesiri kaçınılmazdır. Kur farkı ve finansman masraflarının tamamı bilançolarda sarfiyat olarak görünmeli. Devlet gerekse de finansa kesimi tarafında finansmana erişim kanallarının bir an evvel açılması gerekiyor. Finansa erişimin birinci koşulu ülkemizdeki finans kaynaklarının bollaşması ve bunu teşvik edecek ortamın oluşturulmasıdır. Merkez Bankası bir yandan Türk Lirası’nın bedelini korurken başka yandan birikimlerin artması için gerekli olan iktisat biliminin gerektirdiği önlemler almalıdır”
“Sorunlar yapısal hale geldi”
Türkiye’nin son 2-3 yıldır kur-enflasyon döviz sarmalında yaşadığını ve salgınla bir arada yapısal hale gelen bu sıkıntıları çözmeye çalıştığına dikkat çeken Turan, bunun artık kronik hale geldiğini vurguladı. Bu noktada farklı arayışlara girildiğini belirten Turan şunları kaydetti:
“Denenen formüllerle bugün geldiğimiz süreci daima birlikte yaşadık. Hepimizin ortak gayesi ülkemizin refah seviyesini artırmak, çalışanlarımızı ve üretim gücümüzü korumak, daha nitelikli ve katma kıymetli yüksek teknoloji ihracatı ile dünya iktisadından son 40 yıldır aldığımız hissesi yüzde 1’lerin üzerine taşımak. Ekonomimizin süreksiz pansuman niteliğinde kısa vadeli tahlilleri o an için nefes alınmasını sağlayabilir lakin maksat orta ve uzun vadede kalıcı tedaviler ile hastalığı bitirmekten geçiyor. Bunun yolu da yapısal ıslahat gündemine kapsayıcı, şeffaf bir idare biçimiyle dönmekten geçiyor. İktisatta itimat ve istikrar da bu kapsayıcılık, katılımcılık, şeffaflık, hesap verebilirlik ve liyakata dayalı bir anlayışı tesis etmekten geçiyor. Üretim iktisadı temelli, hukukun üstünlüğünü tesis etmiş, demokratik ıslahatları gerçekleştirmiş bir modele gereksinimimiz var”
“Faizler düşüyor lakin borçlanma maliyetleri düşmüyor”
Faizlere ait, “Yüksek faiz ortamı yatırım iştahını kapatıp, sanayicilerin finansman gereksinimlerini zorlayan koşullar yaratıyor. Bu bir gerçek” diyen Turan, fakat eylül ayından itibaren alınan faiz indirimi kararları sonucunda kurun yıllık bazda yüzde 120 arttığını, müdahale daha sonrası ise bu oranın yüzde 60’a gerilediğini söylemiş oldu. Gelişmekte olan ülkelerin yüksek enflasyon riskine karşı faiz oranlarını yükselterek aksiyon aldığına dikkat çeken Turan, Türkiye’de ise bunun aksisi siyaset izlendiğini belirtti. Turan, şöyleki konuştu:
“Politika faizimiz yüzde 14 lakin özel bankalar yüzde 30-35 civarında faiz uyguluyor. Şirketlerin kredi limitleri yetmiyor. Borçlanma maliyetleri düşmüyor. Faiz indirimi finansal şartlara da yansımıyor. Örneğin bir sene evvel yüzde 7,5 ile borçlanıyorduk, artık yüzde 30- 35’le borçlanıyoruz. Kamu bankalarındaki oranlar yüzde 15-17 içinde seyretse de onlar da kredi verme konusunda limitli ve iştahsız davranmakta. Gelecek sene kaça borçlanacağımızı iş dünyası olarak öngoremiyoruz. Siyaset faizi düşüyor fakat kredi faizi, hazinenin borçlanma faizi ve 2-5-10 yıllık tahvil faizleri yükseliyor. Biz aslında faizi indirmedik, faiz aslına bakarsanız artmış oldu”
“Merkez Bankası’nın kararları siyasi temele dayanıyor”
Orhan Turan, Merkez Bankası’nın kararlarının siyasi temelle alındığına dair yüksek bir algı oluştuğuna dikkat çekerek, bunun başta ülke risk primi olmak üzere bir hayli olumsuz sonuçlara yol açtığını söylemiş oldu. Turan, yaşanan sürecin belirsizlik ortamında yerli ve yabancının yatırım iştahını etkileyeceğini tabir ederek, “Bu ortamda bankaların yatırım kredisi verip veremeyecekleri bile soru işareti. Zira inancı kaybettiğinizde riskinizi artırırsınız. Faizleri düşürseniz de geçmişte olumlu sonuçlar alamadığımız yolları bir daha denemenin bir yararı olmaz. O niçinle faizi ya da enflasyonu indirmekten epey riski düşürmeye odaklanmalıyız” dedi.
Yatırım tavsiyesi içermez.
Turan, Dünya gazetesinden Hakan Güldağ, Vahap Munyar ve Osman Arolat ile bir ortaya geldi.
“Eskiden yatırım için finansmana muhtaçlık duyulurdu, artık hayatta kalmak için”
Türkiye’deki işletmelerin yüzde 99,8’inin KOBİ’lerden oluştuğunu ve 7 bin büyük işletmeye karşı 3 milyon 200 bin KOBİ’nin bulunduğuna dikkat çeken Turan, kredi maliyetlerindeki artış ve kur tesiriyle finansman kanalının KOBİ’ler için kapandığını vurguladı. TL’nin çok kıymet kaybı, döviz kurunda yaşanan oynaklık ve ham unsur fiyatlarındaki fahiş artışın işletme sermayesi gereksinimini artırdığını anlatan Turan, şöyleki dedi:
“İşletme sermayesi gereksinimi, son bir yılda dört kata yakın artan dallarımız var. Evvelce yatırım için finansmana gereksinim duyulurdu. Artık hayatta kalmak için gereksinim duyuyoruz. Bilhassa dokuma, besin üzere hammadde ithalatı ile ihracatı yapan dallarda bu durum daha fazla yaşanıyor. Zira firmalarımız TL’deki bedel kaybı ile bir arada hammadde meblağlarından hayli daha fazla etkileniyor. Bu durum sürdürülemez bir noktaya gelmiştir. Finansmana erişim ve ödeme problemleri artacaktır. Bu sürecin zincirleme bir tepkiyle üretimin durması ile kapanmalara ve ötürüsıyla istihdama olumsuz tesiri kaçınılmazdır. Kur farkı ve finansman masraflarının tamamı bilançolarda sarfiyat olarak görünmeli. Devlet gerekse de finansa kesimi tarafında finansmana erişim kanallarının bir an evvel açılması gerekiyor. Finansa erişimin birinci koşulu ülkemizdeki finans kaynaklarının bollaşması ve bunu teşvik edecek ortamın oluşturulmasıdır. Merkez Bankası bir yandan Türk Lirası’nın bedelini korurken başka yandan birikimlerin artması için gerekli olan iktisat biliminin gerektirdiği önlemler almalıdır”
“Sorunlar yapısal hale geldi”
Türkiye’nin son 2-3 yıldır kur-enflasyon döviz sarmalında yaşadığını ve salgınla bir arada yapısal hale gelen bu sıkıntıları çözmeye çalıştığına dikkat çeken Turan, bunun artık kronik hale geldiğini vurguladı. Bu noktada farklı arayışlara girildiğini belirten Turan şunları kaydetti:
“Denenen formüllerle bugün geldiğimiz süreci daima birlikte yaşadık. Hepimizin ortak gayesi ülkemizin refah seviyesini artırmak, çalışanlarımızı ve üretim gücümüzü korumak, daha nitelikli ve katma kıymetli yüksek teknoloji ihracatı ile dünya iktisadından son 40 yıldır aldığımız hissesi yüzde 1’lerin üzerine taşımak. Ekonomimizin süreksiz pansuman niteliğinde kısa vadeli tahlilleri o an için nefes alınmasını sağlayabilir lakin maksat orta ve uzun vadede kalıcı tedaviler ile hastalığı bitirmekten geçiyor. Bunun yolu da yapısal ıslahat gündemine kapsayıcı, şeffaf bir idare biçimiyle dönmekten geçiyor. İktisatta itimat ve istikrar da bu kapsayıcılık, katılımcılık, şeffaflık, hesap verebilirlik ve liyakata dayalı bir anlayışı tesis etmekten geçiyor. Üretim iktisadı temelli, hukukun üstünlüğünü tesis etmiş, demokratik ıslahatları gerçekleştirmiş bir modele gereksinimimiz var”
“Faizler düşüyor lakin borçlanma maliyetleri düşmüyor”
Faizlere ait, “Yüksek faiz ortamı yatırım iştahını kapatıp, sanayicilerin finansman gereksinimlerini zorlayan koşullar yaratıyor. Bu bir gerçek” diyen Turan, fakat eylül ayından itibaren alınan faiz indirimi kararları sonucunda kurun yıllık bazda yüzde 120 arttığını, müdahale daha sonrası ise bu oranın yüzde 60’a gerilediğini söylemiş oldu. Gelişmekte olan ülkelerin yüksek enflasyon riskine karşı faiz oranlarını yükselterek aksiyon aldığına dikkat çeken Turan, Türkiye’de ise bunun aksisi siyaset izlendiğini belirtti. Turan, şöyleki konuştu:
“Politika faizimiz yüzde 14 lakin özel bankalar yüzde 30-35 civarında faiz uyguluyor. Şirketlerin kredi limitleri yetmiyor. Borçlanma maliyetleri düşmüyor. Faiz indirimi finansal şartlara da yansımıyor. Örneğin bir sene evvel yüzde 7,5 ile borçlanıyorduk, artık yüzde 30- 35’le borçlanıyoruz. Kamu bankalarındaki oranlar yüzde 15-17 içinde seyretse de onlar da kredi verme konusunda limitli ve iştahsız davranmakta. Gelecek sene kaça borçlanacağımızı iş dünyası olarak öngoremiyoruz. Siyaset faizi düşüyor fakat kredi faizi, hazinenin borçlanma faizi ve 2-5-10 yıllık tahvil faizleri yükseliyor. Biz aslında faizi indirmedik, faiz aslına bakarsanız artmış oldu”
“Merkez Bankası’nın kararları siyasi temele dayanıyor”
Orhan Turan, Merkez Bankası’nın kararlarının siyasi temelle alındığına dair yüksek bir algı oluştuğuna dikkat çekerek, bunun başta ülke risk primi olmak üzere bir hayli olumsuz sonuçlara yol açtığını söylemiş oldu. Turan, yaşanan sürecin belirsizlik ortamında yerli ve yabancının yatırım iştahını etkileyeceğini tabir ederek, “Bu ortamda bankaların yatırım kredisi verip veremeyecekleri bile soru işareti. Zira inancı kaybettiğinizde riskinizi artırırsınız. Faizleri düşürseniz de geçmişte olumlu sonuçlar alamadığımız yolları bir daha denemenin bir yararı olmaz. O niçinle faizi ya da enflasyonu indirmekten epey riski düşürmeye odaklanmalıyız” dedi.
Yatırım tavsiyesi içermez.