Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD) İdare Heyeti Lideri Ramazan Kaya, bilhassa iplik ve boyahane kısmında firma kapanmalarının başladığını, hazır giysi tarafında ise fason üretim tarafında kapanmalar yaşanabileceğini vurgulayarak, “Bir yıl evvel yatırım yapalım deniyordu, artık bırakın yatırım yapmayı mevcudu muhafazanın zorlukları var. Devletin bölüme finans manasında orta ve uzun vadede takviye olması gerekiyor. Yenileme yatırımlarına muhtaçlık var. Artık firmalar tamam mı devam mı noktasına geldi” dedi. Gelecek yıla ait, “Kur istikrarı ve önümüzdeki belirsizliklerden dolayı yatırımla ilgili bir iştah olmaz. Talep de yok, daralmanın uzun vadeli olacağını düşünüyoruz. Önümüzdeki periyot tahminen 1 yıl tahminen daha fazla sürecek krizle karşı karşıyayız” öngörüsünü tabir eden Kaya, dokumacılık ve hazır giyside adetler bazında yüzde 20-30’luk kapasite daralması yaşanacağını belirtti; “120-130 bin kişi işini kaybedebilir. Yaklaşık 20 bin kişi ağustostan bu yana işini kaybetti. Kasım ayında önemli çıkışlar olacak. Burada artık bıçak kemiğe dayandı” diye uyardı.
Cumhuriyet’ten Şehriban Kıraç’ın haberine bakılırsa, 2022’nin hazır giysi bölümü için nasıl geçtiğini şu biçimde kıymetlendirdi:
“2023’ün birinci 9 ay adet bazlı yüzde 30 civarında kapasite daralması yaşanacak”
“2022’de sonuç epey da beklediğimiz üzere olmadı. Hem Rusya-Ukrayna savaşının başlaması tıpkı vakitte resesyon dalgası hane halkının cebini direkt etkiledi. Hane halkı geliri fikir birinci etkilenen kesim hazır giysi oluyor. 2022’nin birinci 6 ayında olağan bir seyir oldu. Temmuzda durağanlık daha sonra da yavaşlama oldu. Son 3 aydır bunu daha epeyce hissediyoruz. Resesyon, hane hakı gelirindeki daralma ve talepsizlikten dolayı müşteriler satın alma adetlerini küçültmeye gittiler. Kimi müşteriler bu daralmanın yüzde 20 kimileri yüzde 30 olduğunu söylüyor. Piyasa ve öteki firmalarla konuştuğumuzda 2023’ün birinci altı ayı, benim öngörüme bakılırsa birinci 9 ay adet bazlı yüzde 30 civarında kapasite daralması yaşanacak. İç pazarda da bu biçimde bir daralma olacak.”
“Daralmanın getireceği istihdam kayıpları olacak”
“Bu daralmanın getireceği istihdam kayıpları olacak. Bir ekip finansal bozukluklar ortaya çıkacak öngörüsünde bulunan Kaya, istihdamda öngördüğü daralma senaryosunu şu biçimde anlattı:
“İş bazında yüzde 20-30’luk kayıp istihdama yüzde 10’luk kayıp biçiminde yansıyabilir. Hazır giysi ve dokumada 1.4 milyon kişilik istihdam sözkonusu. 120-130 bin kişi işini kaybedebilir. Yaklaşık 20 bin kişi ağustostan bu yana esasen işini kaybetti. Kasım ayında önemli çıkışlar olacak. Hem personellik maliyetlerinin artması hem EYT’den dolayı bunun seyrinin devam edeceğini düşünüyorum. Firmalar emekçi çıkarmamak için evvel çalışanlara müsaadelerini kullandırdı. Gece vardiyasını, hafta sonu mesailerini kaldırdılar, sermayelerini kullanarak istihdamın devamlılığını sağladılar, ancak burada artık bıçak kemiğe dayandı. Yılbaşından daha sonra hem taban fiyat artırımı hem maliyet artışları ve EYT ile birlikte maalesef istihdamdaki kayıplar devam edecek. İşler yavaşladığı vakit da bir sürü şeye tesir diyor. Teröre kadar gidiyor. Taban fiyat artmadan patrona brüt maliyeti 450 dolardı, yeni artışla artık maliyet 630 dolara çıktı. Devlet 250 TL patrona taban fiyat dayanağı verecek bu 15 dolara denk geliyor. Yani bize 615 dolarlık maliyet var. Bu artışla çarklar ıstıraba düşecek, bu da maalesef istihdam daralması getirecek.”
Kaya, “2023’te yeni rekorların kırılacağını sanmıyorum. İhracatta bir ölçü gerileme olabilir. 20 milyar dolarlara inebilir” dedi.
Yeni yılda Fiyat artışları olacak mı?
Kaya, yeni yılda fiyat artışı olup olmayacağına yönelik soruya, “Gelecek periyotta perakende tarafında fazlaca fazla fiyat artışı olacağını düşünmüyorum. Talebin olmadığı yerde etiket meblağlarını artırmak da hakikat değil. Hazır giyside nasıl kârsızlık üzerine konseyi bir sistem var ise, perakende de kârla ilgili ezalar olacak” diye karşılık verdi.
Yatırım tavsiyesi içermez.
Cumhuriyet’ten Şehriban Kıraç’ın haberine bakılırsa, 2022’nin hazır giysi bölümü için nasıl geçtiğini şu biçimde kıymetlendirdi:
“2023’ün birinci 9 ay adet bazlı yüzde 30 civarında kapasite daralması yaşanacak”
“2022’de sonuç epey da beklediğimiz üzere olmadı. Hem Rusya-Ukrayna savaşının başlaması tıpkı vakitte resesyon dalgası hane halkının cebini direkt etkiledi. Hane halkı geliri fikir birinci etkilenen kesim hazır giysi oluyor. 2022’nin birinci 6 ayında olağan bir seyir oldu. Temmuzda durağanlık daha sonra da yavaşlama oldu. Son 3 aydır bunu daha epeyce hissediyoruz. Resesyon, hane hakı gelirindeki daralma ve talepsizlikten dolayı müşteriler satın alma adetlerini küçültmeye gittiler. Kimi müşteriler bu daralmanın yüzde 20 kimileri yüzde 30 olduğunu söylüyor. Piyasa ve öteki firmalarla konuştuğumuzda 2023’ün birinci altı ayı, benim öngörüme bakılırsa birinci 9 ay adet bazlı yüzde 30 civarında kapasite daralması yaşanacak. İç pazarda da bu biçimde bir daralma olacak.”
“Daralmanın getireceği istihdam kayıpları olacak”
“Bu daralmanın getireceği istihdam kayıpları olacak. Bir ekip finansal bozukluklar ortaya çıkacak öngörüsünde bulunan Kaya, istihdamda öngördüğü daralma senaryosunu şu biçimde anlattı:
“İş bazında yüzde 20-30’luk kayıp istihdama yüzde 10’luk kayıp biçiminde yansıyabilir. Hazır giysi ve dokumada 1.4 milyon kişilik istihdam sözkonusu. 120-130 bin kişi işini kaybedebilir. Yaklaşık 20 bin kişi ağustostan bu yana esasen işini kaybetti. Kasım ayında önemli çıkışlar olacak. Hem personellik maliyetlerinin artması hem EYT’den dolayı bunun seyrinin devam edeceğini düşünüyorum. Firmalar emekçi çıkarmamak için evvel çalışanlara müsaadelerini kullandırdı. Gece vardiyasını, hafta sonu mesailerini kaldırdılar, sermayelerini kullanarak istihdamın devamlılığını sağladılar, ancak burada artık bıçak kemiğe dayandı. Yılbaşından daha sonra hem taban fiyat artırımı hem maliyet artışları ve EYT ile birlikte maalesef istihdamdaki kayıplar devam edecek. İşler yavaşladığı vakit da bir sürü şeye tesir diyor. Teröre kadar gidiyor. Taban fiyat artmadan patrona brüt maliyeti 450 dolardı, yeni artışla artık maliyet 630 dolara çıktı. Devlet 250 TL patrona taban fiyat dayanağı verecek bu 15 dolara denk geliyor. Yani bize 615 dolarlık maliyet var. Bu artışla çarklar ıstıraba düşecek, bu da maalesef istihdam daralması getirecek.”
Kaya, “2023’te yeni rekorların kırılacağını sanmıyorum. İhracatta bir ölçü gerileme olabilir. 20 milyar dolarlara inebilir” dedi.
Yeni yılda Fiyat artışları olacak mı?
Kaya, yeni yılda fiyat artışı olup olmayacağına yönelik soruya, “Gelecek periyotta perakende tarafında fazlaca fazla fiyat artışı olacağını düşünmüyorum. Talebin olmadığı yerde etiket meblağlarını artırmak da hakikat değil. Hazır giyside nasıl kârsızlık üzerine konseyi bir sistem var ise, perakende de kârla ilgili ezalar olacak” diye karşılık verdi.
Yatırım tavsiyesi içermez.