ÇAY-KUR’un 2020 yılına ait mali kontrolünü tamamlayan Sayıştay, kredi borcu 4.2 milyar TL’ye ulaşan kurumun 2020 yılında kullandığı banka kredilerine ait değerli tespitlerde bulundu.
T24’ten Eray Görgülü’nün haberine bakılırsa, Sayıştay’ın raporuna bakılırsa 2020 yılında toplam 10.8 milyar TL banka kredisi kullanan ÇAY-KUR, 10.1 milyar TL kredi anapara geri ödemesi yaparken kurumun 2020 yılında kullandığı banka kredileri niçiniyle 322 milyon TL faiz ödemesi yaptığı tespit edildi.
“Maliyeti 3.3 milyar TL”
Kredilerin yüksekliğine dikkat çeken Sayıştay denetçileri, çay stoklarının gereksiz yere depolarda bekletilmesinin de fazladan kredi kullanmasına sebep olduğu tespitinde bulundu. Bu durumla ilgili raporda şu sözlere yer verildi:
“2020 yıl sonu prestijiyle ÇAY-KUR’un depolarında maliyeti 3 milyar 314 milyon TL olan 131 bin 753 ton mamul stoku bulunmaktadır. ÇAY-KUR’un son üç yıldır gerçekleşen stok ölçüleri, ilgili yıllar toplam satışları kadardır. Bir başka deyişle bir yıllık satışa eşit kuru çay stoku bulunmaktadır ve ÇAY-KUR izleyen yılda hiç çay yaprağı alımı yapmasa dahi mevcut eser stokunu lakin eritebilecektir.
Hakikaten ÇAY-KUR’un 2019 yılı net satışları toplamı 121 bin ton iken 2020 yılı net satışları toplamı da 132 bin ton olarak gerçekleşmiştir. ÇAY-KUR, yılın Nisan-Ekim devrinde çoklukla 3 kampanya periyodunda üretim yapmakta ve bu vakitte ürettiği çayları yılın tamamında satışa sunmaktadır. Bu niçinle, son kampanya periyodundan iki ay daha sonrası demek olan yıl sonlarında sahip olunan mamul stokları, bir daha sonraki yılın birinci kampanyası başlayıncaya kadar geçecek devirde satılacak mamulleri de kapsadığından, bir ölçü yüksek olması olağan kabul edilebilir.
‘Stok fazlası 50-60 bin ton’
Fakat, mamul stoklarının en az düzeyde olması gereken birinci kampanya öncesi devirde, yani Nisan ayları sonlarında da yaklaşık 70 bin ton stok bulunması, yıl sonunda mevcut olan mamul stoklarının yaklaşık 50-60 bin tonunun daha sonraki yıl kampanya periyodu başlangıcına kadar satılamadığını ve stok fazlası olduğunu ortaya koymaktadır. Hakikaten, 2018 yılından evvelki devirde yıl sonlarında mevcut olan 60-70 bin ton mamul stoku ile, daha sonraki yılın Nisan ayı sonuna kadar ki çay talebini karşılamakta bir sorun yaşanmamakta ve çay satışları ile tüm talep karşılanabilmekteydi. ötürüsıyla, 2020 yıl sonu mamul stoklarının, 50-60 bin tonluk kısmı stok fazlası olup, yıl sonunda sahip olunacak 60-70 bin ton mamul stoku ile de daha sonraki kampanya devrine kadar olan çay talebinin karşılanmasında bir meseleyle karşılaşılmayacaktır.
Küflenme ve bozulma uyarısı
Gereğinden çok stok bulundurmak, stokların depolanması ve küflenme, bozulma ve gibisi etkenlere karşı ek birtakım maliyetlere katlanılması sorunu yaratabileceği üzere, finansman maliyetine de yol açacaktır. Gerçekten, ağır finansman yükü ile karşı karşıya olan ÇAY-KUR’un satamadığı ve gereksiz yere depolarda tutmak zorunda kaldığı 50-60 bin ton stokun paraya çevrilememesi niçiniyle yaklaşık 1.4 milyar TL daha fazla kredi kullanmakta ve bu kararında da değerli ölçüde ek faiz yükü ile karşılaşmaktadır.
‘1.4 milyar TL fazladan kredi kullanıldı’
ÇAY-KUR 2020 yılında mamul stoklarındaki 50-60 bin ton eseri satabilmiş olsa idi, yaklaşık 1.4 milyar TL daha net satış hasılatı sağlayacak, 1.4 milyar TL daha az borçlanmaya gidecek ve faiz sarfiyatları ile periyot ziyanı da fazlaca daha düşük düzeylerde gerçekleşecekti. ÇAY-KUR’un, depolama alanlarında dış etkenlerden kaynaklanabilecek problemler ve risklerle karşılaşmaması ve stokların depolama ve muhafaza maliyetlerinden tasarruf etmesinin yanında, finansman yükünün azaltabilmesi için de satışları artırmak yahut üretimi kısmak suretiyle çay stoklarını azaltılması gerekmektedir.
Çaylık alanların yenilenmesi istikametinde somut adımlar atılmalı
Sayıştay ÇAYKUR’un ortasında bulunduğu borçlanma sarmalının kırılabilmesi için borç çevirme oranının yüzde 100’ün altına düşürülmesi teklifinde de bulunurken “Çay tarımının sürdürülebilirliği bakımından ehemmiyet taşıyan çaylık alanların yenilenmesi tarafında somut adımlar atılamadığı ve ÇAYKUR’un işletme bütçelerinin idare heyeti tarafınca onaylanmadan yürürlüğe konulduğu” tespitlerinde bulundu.
Yatırım tavsiyesi içermez.
T24’ten Eray Görgülü’nün haberine bakılırsa, Sayıştay’ın raporuna bakılırsa 2020 yılında toplam 10.8 milyar TL banka kredisi kullanan ÇAY-KUR, 10.1 milyar TL kredi anapara geri ödemesi yaparken kurumun 2020 yılında kullandığı banka kredileri niçiniyle 322 milyon TL faiz ödemesi yaptığı tespit edildi.
“Maliyeti 3.3 milyar TL”
Kredilerin yüksekliğine dikkat çeken Sayıştay denetçileri, çay stoklarının gereksiz yere depolarda bekletilmesinin de fazladan kredi kullanmasına sebep olduğu tespitinde bulundu. Bu durumla ilgili raporda şu sözlere yer verildi:
“2020 yıl sonu prestijiyle ÇAY-KUR’un depolarında maliyeti 3 milyar 314 milyon TL olan 131 bin 753 ton mamul stoku bulunmaktadır. ÇAY-KUR’un son üç yıldır gerçekleşen stok ölçüleri, ilgili yıllar toplam satışları kadardır. Bir başka deyişle bir yıllık satışa eşit kuru çay stoku bulunmaktadır ve ÇAY-KUR izleyen yılda hiç çay yaprağı alımı yapmasa dahi mevcut eser stokunu lakin eritebilecektir.
Hakikaten ÇAY-KUR’un 2019 yılı net satışları toplamı 121 bin ton iken 2020 yılı net satışları toplamı da 132 bin ton olarak gerçekleşmiştir. ÇAY-KUR, yılın Nisan-Ekim devrinde çoklukla 3 kampanya periyodunda üretim yapmakta ve bu vakitte ürettiği çayları yılın tamamında satışa sunmaktadır. Bu niçinle, son kampanya periyodundan iki ay daha sonrası demek olan yıl sonlarında sahip olunan mamul stokları, bir daha sonraki yılın birinci kampanyası başlayıncaya kadar geçecek devirde satılacak mamulleri de kapsadığından, bir ölçü yüksek olması olağan kabul edilebilir.
‘Stok fazlası 50-60 bin ton’
Fakat, mamul stoklarının en az düzeyde olması gereken birinci kampanya öncesi devirde, yani Nisan ayları sonlarında da yaklaşık 70 bin ton stok bulunması, yıl sonunda mevcut olan mamul stoklarının yaklaşık 50-60 bin tonunun daha sonraki yıl kampanya periyodu başlangıcına kadar satılamadığını ve stok fazlası olduğunu ortaya koymaktadır. Hakikaten, 2018 yılından evvelki devirde yıl sonlarında mevcut olan 60-70 bin ton mamul stoku ile, daha sonraki yılın Nisan ayı sonuna kadar ki çay talebini karşılamakta bir sorun yaşanmamakta ve çay satışları ile tüm talep karşılanabilmekteydi. ötürüsıyla, 2020 yıl sonu mamul stoklarının, 50-60 bin tonluk kısmı stok fazlası olup, yıl sonunda sahip olunacak 60-70 bin ton mamul stoku ile de daha sonraki kampanya devrine kadar olan çay talebinin karşılanmasında bir meseleyle karşılaşılmayacaktır.
Küflenme ve bozulma uyarısı
Gereğinden çok stok bulundurmak, stokların depolanması ve küflenme, bozulma ve gibisi etkenlere karşı ek birtakım maliyetlere katlanılması sorunu yaratabileceği üzere, finansman maliyetine de yol açacaktır. Gerçekten, ağır finansman yükü ile karşı karşıya olan ÇAY-KUR’un satamadığı ve gereksiz yere depolarda tutmak zorunda kaldığı 50-60 bin ton stokun paraya çevrilememesi niçiniyle yaklaşık 1.4 milyar TL daha fazla kredi kullanmakta ve bu kararında da değerli ölçüde ek faiz yükü ile karşılaşmaktadır.
‘1.4 milyar TL fazladan kredi kullanıldı’
ÇAY-KUR 2020 yılında mamul stoklarındaki 50-60 bin ton eseri satabilmiş olsa idi, yaklaşık 1.4 milyar TL daha net satış hasılatı sağlayacak, 1.4 milyar TL daha az borçlanmaya gidecek ve faiz sarfiyatları ile periyot ziyanı da fazlaca daha düşük düzeylerde gerçekleşecekti. ÇAY-KUR’un, depolama alanlarında dış etkenlerden kaynaklanabilecek problemler ve risklerle karşılaşmaması ve stokların depolama ve muhafaza maliyetlerinden tasarruf etmesinin yanında, finansman yükünün azaltabilmesi için de satışları artırmak yahut üretimi kısmak suretiyle çay stoklarını azaltılması gerekmektedir.
Çaylık alanların yenilenmesi istikametinde somut adımlar atılmalı
Sayıştay ÇAYKUR’un ortasında bulunduğu borçlanma sarmalının kırılabilmesi için borç çevirme oranının yüzde 100’ün altına düşürülmesi teklifinde de bulunurken “Çay tarımının sürdürülebilirliği bakımından ehemmiyet taşıyan çaylık alanların yenilenmesi tarafında somut adımlar atılamadığı ve ÇAYKUR’un işletme bütçelerinin idare heyeti tarafınca onaylanmadan yürürlüğe konulduğu” tespitlerinde bulundu.
Yatırım tavsiyesi içermez.