Türkiye’de de kimi firmalar aşı olmayan çalışanlarıyla yollarını ayıracağını duyurdu. Aşının zarurî hale getirilip getirilemeyeceğini ve işten çıkarılma sebebi olup olmayacağını hukukçular yanıtladı.
Yeni tip koronavirüsün Delta varyantı dünyayı kasıp kavuruyor. Virüsün yol açtığı Kovid-19 hastalığına karşı geliştirilen aşılar da salgından çıkışın tek yolu olarak gösteriliyor.
Dünya genelinde Kovid-19 karşı 4 milyar 480 milyon doz aşı uygulanmış olsa da hâlâ aşı olmayı reddedenler bulunuyor. Salgının başlangıcından bu yana meskenden çalışma yolunu benimseyen dünya devi şirketler aşılamayla bir arada sonbaharda ofise dönmeyi planlıyordu. Lakin olay sayısının tekrar artışa geçmesi üzerine kimi şirketler de aşı olamayan çalışanlarıyla ilgili “zorlayıcı” yeni kararlar aldı.
Facebook, Google’ın da ortalarında bulunduğu dev şirketler, çalışanlarını aşı olma istikametinde telkin ederken ABD merkezli medya şirketi CNN International mevzuyu bir adım öteye götürdü ve Kovid-19 aşısı yaptırmayan 3 çalışanının işine son verdi. Akabinde ABD’nin havayolu şirketi United Airlines ise çalışanlarına aşı yapmayı mecburî kıldı.
Avrupa Birliği’ne üye biroldukca ülke ise protestolara karşın “aşı kartını” yürürlüğe soktu ve yaptırmayanların ömrünü daha da zorlaştıracak yasakları konuşmaya başladı.
Türkiye’de çabucak hemen “aşı zorunluluğu” getirilmese de kimi kurumlar ve işletmeler aşılarını yaptırmayan vatandaşların kapalı alanlara girişlerini kısıtlayacağını duyurdu.
SARAN’DAN İŞTEN ÇIKARMA AÇIKLAMASI
Fakat Saran Holding bir açıklama yaptı ve bünyesinde çalışan çalışana 15 Eylül’e kadar aşı yaptırmaları için mühlet verdi. Holding, bu müddete kadar aşı yaptırmayan çalışanlarıyla yollarını ayıracaklarını duyurdu. Bahçeşehir Koleji İcra Heyeti Lideri Hüseyin Yücel ise aşı olmayan çalışanlarıyla yollarını ayıracaklarını deklare etti.
Milliyet gazetesinden Meltem Günay’ın haberinde aşının zarurî hale getirilip getirilemeyeceğini ve işten çıkarılma sebebi olup olmayacağını hukukçular yanıtladı.
İstanbul Barosu Lideri Mehmet Durakoğlu, 3. doz aşısını olduğunu vurgulayarak şunları dedi:
“Aşı olmak gerektiğini düşünen biriyim. Lakin insan bedeni da olsa öbür türlü de olsa temel hak ve özgürlükler kısıtlanacak ise yani aşı mecburî hale getirilecek ise kanun çıkarılması gerekiyor. Çıkarılacak bu kanun da Anayasa’ya uygun olmayabilir. Bu öteki bir tartışma. Zaten Anayasa Mahkemesi’nin geçmişte zarurî aşı uygulamasıyla ilgili bu biçimde bir düzenleme yapılması halinde bunun Anayasa’ya karşıt olduğuna ait bir sonucu da var. Dolasıyla temel hak ve özgürlükleri kısıtlanmasına ait bu çeşitten uygulamaların kesinlikle kanun yoluyla alınması lazım.
Mecburî aşı uygulamasının kanunla düzenlenmesi gerekir fakat Anayasa’ya alışılmamış olur. İş Kanunu açısından bakarsak, bu niçinle işine gidemeyen kimse kıdem tazminatını alarak ayrılmak üzere bir hakka sahip olabilir, işe iade davaları kelam konusu olabilir. ‘Aşı olmadığın için biz seni işe kabul etmiyoruz’ üzere bir durumda patronun bunları göze almış olması gerekiyor. Ayrıyeten temel hak ve özgürlükleri kısıtladığı için öbür tazminat davalar da kelam konusu olabilir. Patron ‘Maddi sonuçlara katlanacağım’ diyerek işten çıkarabilir lakin bu haklı fesih olmaz.”
Patronun konuttan çalışanlar için aşı zaruriliği getiremeyeceğini söyleyen Durakoğlu, “Evden çalışma zorunluluğunu lakin patron getirebilir. Aşı olmaya da zorlanamaz. Patron emekçiyi meskenden çalıştırırken de ‘Sen aşı olmadın, o yüzden konuttan çalış’ da diyemez. Aşıyı da münasebet gösteremez” dedi.
Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tolga Sevecen de aşı uygulamalarının Anayasa’daki özel yaşama hürmet hakkının bir modülü olduğunu vurguladı.
“Bu hak mutlak değildir ve yasal maksatlarla ölçülü müdahaleler gerçekleşebilir” diyen Sevimli, devamında da şunları dedi:
“Bu yasal emellerin ortasında genel sıhhatin korunması kadar, patronun ve öbür çalışanların çalışma ve mukavele hürriyetlerinin gerekleri de yer alır. ötürüsıyla şahısların aşıya zorlanması kategorik ve ölçüsüz olmadıkça mümkündür. İş ilgilerini konuşuyorsak, çalışanların öteki personeller yahut müşterilerle teması var mı, bunlara bakmak gerekebilir. Şayet bu çeşitten risk faktörleri var ise çalışanlar aşı olmaya zorlanabilir, aşı olmuyorlarsa iş akdi ‘geçerli’ sebeple ve tazminatı ödenerek feshedilebilir. Ama bu çeşitten risk etmenleri taşımayan çalışanlar için bu biçimde bir zorlama yapılamaz.”
TOBB ETÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi ve Milliyet gazetesi Müellifi Prof. Dr. Cem Kılıç, bir kişi “Aşı olmadı” diyerek işten çıkarılsa mahkemenin o kişiyi işe iade edeceğini ve tazminata hükmedeceğini söylemiş oldu:
“Ayrıca bu kişi ‘ayrımcılık tazminatı’na da başvurarak neredeyse bir yıllık tazminatını isteyebilir. Kesin olarak bir kişiyi ‘Aşı olmadı’ diyerek işten çıkarmak mümkün değil. Aşıyı mecburî hale getirirlerse bunun da insan haklarına uygun olmadığı kanaatindeyim. Aşıyı savunan bir kişi olarak söylüyorum, özgürlüklere alışılmamıştır. İnsan hakları bağlamında cebri hale getirmek mümkün değildir. Toplum kamu sıhhati niçiniyle hükümet bu biçimde bir karar alırsa da beşerler buna uymak zorunda. Uymayanları işten çıkarma bu biçimde gündeme gelir. Şirketler bu biçimde bir karar aldığında maddi yükümlülüğünü de yerine getirmeyi de göze almış olur.”
Yatırım tavsiyesi içermez.
Yeni tip koronavirüsün Delta varyantı dünyayı kasıp kavuruyor. Virüsün yol açtığı Kovid-19 hastalığına karşı geliştirilen aşılar da salgından çıkışın tek yolu olarak gösteriliyor.
Dünya genelinde Kovid-19 karşı 4 milyar 480 milyon doz aşı uygulanmış olsa da hâlâ aşı olmayı reddedenler bulunuyor. Salgının başlangıcından bu yana meskenden çalışma yolunu benimseyen dünya devi şirketler aşılamayla bir arada sonbaharda ofise dönmeyi planlıyordu. Lakin olay sayısının tekrar artışa geçmesi üzerine kimi şirketler de aşı olamayan çalışanlarıyla ilgili “zorlayıcı” yeni kararlar aldı.
Facebook, Google’ın da ortalarında bulunduğu dev şirketler, çalışanlarını aşı olma istikametinde telkin ederken ABD merkezli medya şirketi CNN International mevzuyu bir adım öteye götürdü ve Kovid-19 aşısı yaptırmayan 3 çalışanının işine son verdi. Akabinde ABD’nin havayolu şirketi United Airlines ise çalışanlarına aşı yapmayı mecburî kıldı.
Avrupa Birliği’ne üye biroldukca ülke ise protestolara karşın “aşı kartını” yürürlüğe soktu ve yaptırmayanların ömrünü daha da zorlaştıracak yasakları konuşmaya başladı.
Türkiye’de çabucak hemen “aşı zorunluluğu” getirilmese de kimi kurumlar ve işletmeler aşılarını yaptırmayan vatandaşların kapalı alanlara girişlerini kısıtlayacağını duyurdu.
SARAN’DAN İŞTEN ÇIKARMA AÇIKLAMASI
Fakat Saran Holding bir açıklama yaptı ve bünyesinde çalışan çalışana 15 Eylül’e kadar aşı yaptırmaları için mühlet verdi. Holding, bu müddete kadar aşı yaptırmayan çalışanlarıyla yollarını ayıracaklarını duyurdu. Bahçeşehir Koleji İcra Heyeti Lideri Hüseyin Yücel ise aşı olmayan çalışanlarıyla yollarını ayıracaklarını deklare etti.
Milliyet gazetesinden Meltem Günay’ın haberinde aşının zarurî hale getirilip getirilemeyeceğini ve işten çıkarılma sebebi olup olmayacağını hukukçular yanıtladı.
İstanbul Barosu Lideri Mehmet Durakoğlu, 3. doz aşısını olduğunu vurgulayarak şunları dedi:
“Aşı olmak gerektiğini düşünen biriyim. Lakin insan bedeni da olsa öbür türlü de olsa temel hak ve özgürlükler kısıtlanacak ise yani aşı mecburî hale getirilecek ise kanun çıkarılması gerekiyor. Çıkarılacak bu kanun da Anayasa’ya uygun olmayabilir. Bu öteki bir tartışma. Zaten Anayasa Mahkemesi’nin geçmişte zarurî aşı uygulamasıyla ilgili bu biçimde bir düzenleme yapılması halinde bunun Anayasa’ya karşıt olduğuna ait bir sonucu da var. Dolasıyla temel hak ve özgürlükleri kısıtlanmasına ait bu çeşitten uygulamaların kesinlikle kanun yoluyla alınması lazım.
Mecburî aşı uygulamasının kanunla düzenlenmesi gerekir fakat Anayasa’ya alışılmamış olur. İş Kanunu açısından bakarsak, bu niçinle işine gidemeyen kimse kıdem tazminatını alarak ayrılmak üzere bir hakka sahip olabilir, işe iade davaları kelam konusu olabilir. ‘Aşı olmadığın için biz seni işe kabul etmiyoruz’ üzere bir durumda patronun bunları göze almış olması gerekiyor. Ayrıyeten temel hak ve özgürlükleri kısıtladığı için öbür tazminat davalar da kelam konusu olabilir. Patron ‘Maddi sonuçlara katlanacağım’ diyerek işten çıkarabilir lakin bu haklı fesih olmaz.”
Patronun konuttan çalışanlar için aşı zaruriliği getiremeyeceğini söyleyen Durakoğlu, “Evden çalışma zorunluluğunu lakin patron getirebilir. Aşı olmaya da zorlanamaz. Patron emekçiyi meskenden çalıştırırken de ‘Sen aşı olmadın, o yüzden konuttan çalış’ da diyemez. Aşıyı da münasebet gösteremez” dedi.
Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tolga Sevecen de aşı uygulamalarının Anayasa’daki özel yaşama hürmet hakkının bir modülü olduğunu vurguladı.
“Bu hak mutlak değildir ve yasal maksatlarla ölçülü müdahaleler gerçekleşebilir” diyen Sevimli, devamında da şunları dedi:
“Bu yasal emellerin ortasında genel sıhhatin korunması kadar, patronun ve öbür çalışanların çalışma ve mukavele hürriyetlerinin gerekleri de yer alır. ötürüsıyla şahısların aşıya zorlanması kategorik ve ölçüsüz olmadıkça mümkündür. İş ilgilerini konuşuyorsak, çalışanların öteki personeller yahut müşterilerle teması var mı, bunlara bakmak gerekebilir. Şayet bu çeşitten risk faktörleri var ise çalışanlar aşı olmaya zorlanabilir, aşı olmuyorlarsa iş akdi ‘geçerli’ sebeple ve tazminatı ödenerek feshedilebilir. Ama bu çeşitten risk etmenleri taşımayan çalışanlar için bu biçimde bir zorlama yapılamaz.”
TOBB ETÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi ve Milliyet gazetesi Müellifi Prof. Dr. Cem Kılıç, bir kişi “Aşı olmadı” diyerek işten çıkarılsa mahkemenin o kişiyi işe iade edeceğini ve tazminata hükmedeceğini söylemiş oldu:
“Ayrıca bu kişi ‘ayrımcılık tazminatı’na da başvurarak neredeyse bir yıllık tazminatını isteyebilir. Kesin olarak bir kişiyi ‘Aşı olmadı’ diyerek işten çıkarmak mümkün değil. Aşıyı mecburî hale getirirlerse bunun da insan haklarına uygun olmadığı kanaatindeyim. Aşıyı savunan bir kişi olarak söylüyorum, özgürlüklere alışılmamıştır. İnsan hakları bağlamında cebri hale getirmek mümkün değildir. Toplum kamu sıhhati niçiniyle hükümet bu biçimde bir karar alırsa da beşerler buna uymak zorunda. Uymayanları işten çıkarma bu biçimde gündeme gelir. Şirketler bu biçimde bir karar aldığında maddi yükümlülüğünü de yerine getirmeyi de göze almış olur.”
Yatırım tavsiyesi içermez.