Savaş dünya gündeminde sarsıntı yaratmaya devam ederken ekonomik dertler da artıyor. Türkiye açısından diplomatik ve ticari bağlantılarda kritik ehemmiyete sahip Rusya ve Ukrayna içindeki çatışmalar ekonomik dengelerde de önemli dalgalanma yarattı.
Avrupa kıtasındaki sarsıntı Türkiye’yi şimdiden ekonomik zora düşürdü. Türkiye merkezli şirketler Ukrayna’daki faaliyetleri durdurdu, dolar yükseldi, ihracat sekteye uğradı, akaryakıta yeniden artırım geldi. Yurttaşın cebine de yansıyacak olan Kuzeydeki savaşın Türkiye bilançosu da çıkmaya başladı.
Sıcak çatışmanın tesiri şöyleki:
1- ÇATIŞMA ŞİRKETLERİ VURDU
Rusya’nın Ukrayna topraklarına girdiği birinci saatlerden itibaren ticaret süratli biçimde sekteye uğradı. Bilhassa dokumacılık üretiminde büyük hacme sahip ihracatçı firmalar Ukrayna’da 200’e yakın mağazasını kapatmak zorunda kalmıştı. Şantiyelerde de üretim durmuştu. Seferberlik ilan edilen ülkede ticareti durduran firmalara yenileri eklendi.
3 fabrikada üretim durdu: Anadolu Efes şirketi Kamuoyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) bildirimde bulunarak Ukrayna’daki 3 fabrikasındaki faaliyetini durdurduğunu belirtti. Şirket gelirlerinin yüzde 5’ini Ukrayna’dan sağlıyordu.
Yatırımlar askıya alındı: Çatışmaların devam ettiği Ukrayna’da faaliyet yürüten şirketlerden olan Teşebbüs Elektrik, Odesa’daki tesisinde yapılması gereken makine ve teçhizat yatırımlarının askıya alındığını duyurdu.
Mağazalar kapandı: Son yaşanan gelişmeler Türk hazır giysi mağazalarını da olumsuz etkiledi. LC Waikiki, Colin’s, English Home, DeFacto üzere biroldukca marka, ülkede bulunan 200 civarında mağazasını güvenlik sebebi ile kapattı.
TIR’lar hâlâ dönemedi: Ticaret için Ukrayna’da bulunan TIR’lar çatışmaların başlamasının akabinde ülkeye dönüş için süratle yola çıktı. Lakin yolların kapalı olması ötürüsıyla tıkanma yaşandı. TIR’ların ülkeye getirilmesi için çalışmalar hâlâ yürütülüyor.
2- İKTİSAT SAVAŞA BAĞLI
Rusya’nın Ukrayna topraklarına girmesiyle dolar fırlarken borsada da kayıplar yaşandı. Süratli yükselen dolar tekrar gerilese de 13 lira barajını aştı. Borsa’da toparlanma eğilimi kaybı karşılamadı. Petrol fiyatlarının artması akaryakıtı de etkiledi. Pompaya artırım yansıyacak.
Borsanın Ukrayna kaybı: İstanbul Borsası savaştan etkilendi ve çatışmanın başladığı birinci gün yüzde 10’luk sert bir kayıp yaşadı. Rusya’nın Ukrayna topraklarına girmesinin ikinci günü borsa ufak bir toparlanma yaşasa da dalgalanma sürecek. Borsa İstanbul kaybını geri alamasa da dün yüzde 4 yükseldi.
Dolar 14 liranın üzerinde: İktidarın Kur muhafazalı Mevduat üzere uygulamalarla 12 liraya kadar çektiği, akabinde 13 lirada sabitlenen dolar savaşla birlikte fırlayarak tekrar 14 liranın üzerine çıktı. Birinci gün 14,64 lirayı nazarann dolar şu anda 14 lira düzeylerinde
Petrol, akaryakıtı havaya uçurdu: Petrol’ün varili 8 yıl daha sonra 105 doları gördü. Artış anında akaryakıta de yansıdı. Savaşın 2’nci günü Türkiye’de akaryakıta 1,61 motorine ise 1,51 artırım yapıldı. Artırımla birlikte akaryakıtın litre fiyatı yaklaşık olarak İstanbul’da 15,14 TL’den 16,75 TL’ye, Ankara’da 15,24 TL’den 16,85 TL’ye, İzmir’de 15,26 TL’den 16,87 TL’ye yükseldi. Öte yandan altın meblağları da yükselişe geçti.
3- İHRACAT VE İTHALAT ETKİLENDİ
Her iki ülke de ihracat ve ithalatta büyük hisseye sahip. Rusya ile yapılan ticarette şu anda sorun yaşanmazken bombardıman altındaki Ukrayna ile ekonomik bağ güvenlik meseleleri niçiniyle koptu. TIR’lar yollarda kaldı. Ticaret aksadı. Bozulabilir ihraç mamüllerinin yurtarasında dağıtılması gündemde.
Zerzevat ve meyveler yolda kaldı: Doğu Karadeniz İhracatçılar Birliği İdare Şurası Lideri Saffet Kalyoncu, Belarus hükümetinin sonları tüm araç girişlerine kapatması niçiniyle kendilerine ilişkin yaş meyve zerzevat taşıyan 100 TIR’ın sonda kaldığını bildirdi. Kalyoncu, “TIR’ların, Belarus üzerinden alternatif bir yoldan Türkiye’ye dönmeleri gerekiyor” dedi. Zerzevat meyve ihracatçı birlikleri, ekonomik sıkıntıların yanı sıra Ukrayna hududunda kalan TIR’larının inançlı biçimde ülkeye dönebilmesi için yetkililerden yardım bekliyor.
Alacaklarda aksamalar var: Kalyoncu, bölge dış satımında birinci sırada yer alan Rusya’da rublenin dolar ve avro karşısında çok paha kaybetmesi niçiniyle ihracatçıların alacaklarında sorun yaşadığını söylemiş oldu. Rus piyasasında vahim bir kaos olduğunu belirten Kalyoncu, “Rus alıcılar siparişlerini erteliyor. Büyük müşteriler rubledeki volatilite sebebiyle para ödeme konusunda çekimser davranıyor” diye konuştu.
İhraç mallar iç pazara: Yaş meyve zerzevat dalında kısa müddette alternatif pazar bulmanın mümkün olmadığına işaret eden Kalyoncu, şunları söylemiş oldu: “Marketlerle mutabakatlar en az 6 aylık dönemlerde olur. Avrupa pazarına kısa vadede yönelmek epey sıkıntı. Geçen yıl Rusya’ya 1 milyon 500 bin ton, Ukrayna’ya ise 500 bin ton yaş meyve zerzevat ihracatı yapıldı lakin şimdiki durumda ihracatçı, elindeki mal bozulmasın diye bu ülkelere gönderilemeyen eserleri iç piyasaya yönlendirebilir.”
TÜRKİYE’NİN FATURASI YÜKSELECEK
Güç Uzmanı Ali Arif Aktürk’ün ise doğalgaz ithal edilen ülkelerin birinci sırasında bulunan Rusya ve ithalatta değerli hisseye sahip Ukrayna içinde savaşın Türkiye’ye yansıması konusunda şu değerlendirmede bulundu: “Türkiye’nin de ithalat faturasını yükseltecektir. Gaz transitinde bir sorun olacağını düşünmüyorum. Güç temininde Rusya’dan öteki hiç bir alternatif yok Batı için de Türkiye için de o denli. Türkiye yüzde 40’ını Rusya’dan sağlıyor.”
Yatırım tavsiyesi içermez.
Avrupa kıtasındaki sarsıntı Türkiye’yi şimdiden ekonomik zora düşürdü. Türkiye merkezli şirketler Ukrayna’daki faaliyetleri durdurdu, dolar yükseldi, ihracat sekteye uğradı, akaryakıta yeniden artırım geldi. Yurttaşın cebine de yansıyacak olan Kuzeydeki savaşın Türkiye bilançosu da çıkmaya başladı.
Sıcak çatışmanın tesiri şöyleki:
1- ÇATIŞMA ŞİRKETLERİ VURDU
Rusya’nın Ukrayna topraklarına girdiği birinci saatlerden itibaren ticaret süratli biçimde sekteye uğradı. Bilhassa dokumacılık üretiminde büyük hacme sahip ihracatçı firmalar Ukrayna’da 200’e yakın mağazasını kapatmak zorunda kalmıştı. Şantiyelerde de üretim durmuştu. Seferberlik ilan edilen ülkede ticareti durduran firmalara yenileri eklendi.
3 fabrikada üretim durdu: Anadolu Efes şirketi Kamuoyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) bildirimde bulunarak Ukrayna’daki 3 fabrikasındaki faaliyetini durdurduğunu belirtti. Şirket gelirlerinin yüzde 5’ini Ukrayna’dan sağlıyordu.
Yatırımlar askıya alındı: Çatışmaların devam ettiği Ukrayna’da faaliyet yürüten şirketlerden olan Teşebbüs Elektrik, Odesa’daki tesisinde yapılması gereken makine ve teçhizat yatırımlarının askıya alındığını duyurdu.
Mağazalar kapandı: Son yaşanan gelişmeler Türk hazır giysi mağazalarını da olumsuz etkiledi. LC Waikiki, Colin’s, English Home, DeFacto üzere biroldukca marka, ülkede bulunan 200 civarında mağazasını güvenlik sebebi ile kapattı.
TIR’lar hâlâ dönemedi: Ticaret için Ukrayna’da bulunan TIR’lar çatışmaların başlamasının akabinde ülkeye dönüş için süratle yola çıktı. Lakin yolların kapalı olması ötürüsıyla tıkanma yaşandı. TIR’ların ülkeye getirilmesi için çalışmalar hâlâ yürütülüyor.
2- İKTİSAT SAVAŞA BAĞLI
Rusya’nın Ukrayna topraklarına girmesiyle dolar fırlarken borsada da kayıplar yaşandı. Süratli yükselen dolar tekrar gerilese de 13 lira barajını aştı. Borsa’da toparlanma eğilimi kaybı karşılamadı. Petrol fiyatlarının artması akaryakıtı de etkiledi. Pompaya artırım yansıyacak.
Borsanın Ukrayna kaybı: İstanbul Borsası savaştan etkilendi ve çatışmanın başladığı birinci gün yüzde 10’luk sert bir kayıp yaşadı. Rusya’nın Ukrayna topraklarına girmesinin ikinci günü borsa ufak bir toparlanma yaşasa da dalgalanma sürecek. Borsa İstanbul kaybını geri alamasa da dün yüzde 4 yükseldi.
Dolar 14 liranın üzerinde: İktidarın Kur muhafazalı Mevduat üzere uygulamalarla 12 liraya kadar çektiği, akabinde 13 lirada sabitlenen dolar savaşla birlikte fırlayarak tekrar 14 liranın üzerine çıktı. Birinci gün 14,64 lirayı nazarann dolar şu anda 14 lira düzeylerinde
Petrol, akaryakıtı havaya uçurdu: Petrol’ün varili 8 yıl daha sonra 105 doları gördü. Artış anında akaryakıta de yansıdı. Savaşın 2’nci günü Türkiye’de akaryakıta 1,61 motorine ise 1,51 artırım yapıldı. Artırımla birlikte akaryakıtın litre fiyatı yaklaşık olarak İstanbul’da 15,14 TL’den 16,75 TL’ye, Ankara’da 15,24 TL’den 16,85 TL’ye, İzmir’de 15,26 TL’den 16,87 TL’ye yükseldi. Öte yandan altın meblağları da yükselişe geçti.
3- İHRACAT VE İTHALAT ETKİLENDİ
Her iki ülke de ihracat ve ithalatta büyük hisseye sahip. Rusya ile yapılan ticarette şu anda sorun yaşanmazken bombardıman altındaki Ukrayna ile ekonomik bağ güvenlik meseleleri niçiniyle koptu. TIR’lar yollarda kaldı. Ticaret aksadı. Bozulabilir ihraç mamüllerinin yurtarasında dağıtılması gündemde.
Zerzevat ve meyveler yolda kaldı: Doğu Karadeniz İhracatçılar Birliği İdare Şurası Lideri Saffet Kalyoncu, Belarus hükümetinin sonları tüm araç girişlerine kapatması niçiniyle kendilerine ilişkin yaş meyve zerzevat taşıyan 100 TIR’ın sonda kaldığını bildirdi. Kalyoncu, “TIR’ların, Belarus üzerinden alternatif bir yoldan Türkiye’ye dönmeleri gerekiyor” dedi. Zerzevat meyve ihracatçı birlikleri, ekonomik sıkıntıların yanı sıra Ukrayna hududunda kalan TIR’larının inançlı biçimde ülkeye dönebilmesi için yetkililerden yardım bekliyor.
Alacaklarda aksamalar var: Kalyoncu, bölge dış satımında birinci sırada yer alan Rusya’da rublenin dolar ve avro karşısında çok paha kaybetmesi niçiniyle ihracatçıların alacaklarında sorun yaşadığını söylemiş oldu. Rus piyasasında vahim bir kaos olduğunu belirten Kalyoncu, “Rus alıcılar siparişlerini erteliyor. Büyük müşteriler rubledeki volatilite sebebiyle para ödeme konusunda çekimser davranıyor” diye konuştu.
İhraç mallar iç pazara: Yaş meyve zerzevat dalında kısa müddette alternatif pazar bulmanın mümkün olmadığına işaret eden Kalyoncu, şunları söylemiş oldu: “Marketlerle mutabakatlar en az 6 aylık dönemlerde olur. Avrupa pazarına kısa vadede yönelmek epey sıkıntı. Geçen yıl Rusya’ya 1 milyon 500 bin ton, Ukrayna’ya ise 500 bin ton yaş meyve zerzevat ihracatı yapıldı lakin şimdiki durumda ihracatçı, elindeki mal bozulmasın diye bu ülkelere gönderilemeyen eserleri iç piyasaya yönlendirebilir.”
TÜRKİYE’NİN FATURASI YÜKSELECEK
Güç Uzmanı Ali Arif Aktürk’ün ise doğalgaz ithal edilen ülkelerin birinci sırasında bulunan Rusya ve ithalatta değerli hisseye sahip Ukrayna içinde savaşın Türkiye’ye yansıması konusunda şu değerlendirmede bulundu: “Türkiye’nin de ithalat faturasını yükseltecektir. Gaz transitinde bir sorun olacağını düşünmüyorum. Güç temininde Rusya’dan öteki hiç bir alternatif yok Batı için de Türkiye için de o denli. Türkiye yüzde 40’ını Rusya’dan sağlıyor.”
Yatırım tavsiyesi içermez.