Rüstem Çetinkaya
TİM dallar Kurulu Maden Dal Lideri
Türkiye Cumhuriyeti, kuruluşunun 100’üncü yılını kutlamaya hazırlanırken, kesimimizde de büyüme göstergeleri olumlu istikamette ilerliyor. Cumhuriyet Dönemi’nde Türk endüstrisinin temelini oluşturan madenciliksektörü, bu yılın 9 aylık periyodunda 2020 yılına göre yüzde 48’lik büyüme göstererek 4.38 milyar dolarlık ihracat yaptı. 2021 yılını da 6 milyar dolar yakın bir dış satım ile kapatacağımız görülmekte. Kasım ayında Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in deklare ettiğı “Türkiye Madencilik Dalı Gelişim Raporu”nun tanıtım toplantısında deklare ettiğı bilgi ve ayrıntıları yeniden hatırlamakta yarar var. Türkiye’nin madencilikte en büyük müşterisi ise Çin, ABD ve İspanya oldu. en çok artış yaşayan ülkeler ise Endonezya, Özbekistan, Hong Kong, Arnavutluk ve Sırbistan’dı.
Madencilik gerek istihdama gerekse de Gayri Safi Yurt İçi Hasılaya (GSYİH) yaptığı katkıyla öne çıkan dalların başında gelmeye devam ediyor. 2009 yılında madencilik dalımızın GSYİH’ya katkısı 11 milyar TL iken, 2020 yılında bu sayı 6 kat artarak 59,2 milyar TL’ye yükseldi. Dünyada üretimi yapılan 90 maden çeşidinin 80’inin üretildiği Türkiye’de bölümün yarattığı istihdam ise 123 bin.
Bildiğiniz üzere Türkiye, her ne kadar güce yakın bir coğrafyada bulunsa da doğalgaz ve petrol açısından epey fazla varlıklı bir pozisyonda değil. Bu dezavantajı ise istihdamdaki gücümüz ve yer altında çıkmayı bekleyen madenler ile avantaja çevirmeye çalışıyoruz. Lakin ne yazık ki potansiyelimizi her iki hususta da yeteri kadar kullanmış değiliz.
Bugün, yaşadığımız problemlerden biri de bildiğiniz üzere Türk Lirası’nın yabancı para üniteleri karşısında paha kaybetmesi. Artan girdi maliyetleri içerisinde gücün hissesi ve yükü da döviz kurlarında yaşanan artış ile paralel seyrediyor ne yazık ki. Artan döviz ile ithalata bağımlı kaldığımız doğalgaza bağlı ithal orta girdilerin de burada hissesi yüksek. Yılda yalnızca 10 milyar dolar harcadığımız altın ile birlikte demir-çelik, bakır, alüminyum üzere madeni ithal ediyoruz. Bunların birden fazla ülkemizde var ve bunları toprağın altından çıkarıp işlemek ekonomimizin de evvelarinden biri olmalı.
Son 10 yılın en yüksek sayısı sayılacak olan 6 milyar doların bölümümüzde heyecan yaratması kadar, potansiyelin hala altında olması bir o kadar kederlenecek bir durum halbuki. Metalik madenlerin yaratacağı güç aslında daha yüksek olmalı.
3 ayda verilen ruhsat 3 yıla çıktı
Ruhsat süreçleri, kesimin önündeki en büyük pürüz olarak kalmaya devam ediyor. Geçmişte kıyas yaparsak şayet, 2010 ve öncesinde 3 ayda çıkardığımız maden ruhsatları ve müsaadeleri bugün 3 yılda sıkıntı alınabiliyor. Ruhsat süreçlerinin geçmişteki üzere ya da en azından 1 yıl üst sonla çizilmesi, dalımıza girecek olan potansiyel yatırımcının da önünü açtığı üzere, var olan kıymetlerimizin de muhtaçlık duyduğumu şu günlerde ekonomimize daha fazla katkı sağlayacağı aşikar. Bir de bunun üzerine en az 1 yıl süren Ar-Ge faaliyetlerini düşünürsek, bir madenin ortaya çıkması 4-5 yıla ulaşıyor ki bu yatırımcı için epey cazip bir yatırım ortamı manasına da gelmiyor ne yazık ki.
Ruhsat güvenliği öncelikli olmalı
Ruhsat güvenliği ise kesimimizdeki en değerli ikinci sorun olarak bir daha kalmaya devam ediyor. Biz yatırımcılar devlete ilişkin sahanın süreksiz olarak işletmesini yürütüyoruz. Devlet değişik oranda haklar, orman bedelleri, harçlar ve kurumlar vergisi de alınmaktadır. 10 yıllık süreç sonunda ruhsatların temditlerin daha kesin ve keskin sınırlara bağlanmasının uygun olacağını düşünüyoruz. Ruhsatta süreklilik yatırımcı için de çok kıymetli. Ruhsat güvenliğinin temel alındığı yeni bir maden yasası ile dal daha fazla yatırım alacaktır. bir daha birebir maddede cezai yaptırımlarının ruhsat iptaline yönelik değil, finansal yaptırımlara yönelik olmalıdır.
“Önce insan, daha sonra etraf, daha sonra maden” mottosundayız
Bölümümüz bildiğiniz üzere etraf ile teğe bir temasta olan bir alan. Her ne kadar Türkiye’de etraf şuuru giderek artıyor. Lakin birtakım vakit içinderda bu durum akademik ve bilimsel tartışmaları içermeden maden zıddı bir hale de geliyor. Madencilik aslında hayatımızın her noktasında var. Yediğimiz besinde, cebimizdeki telefonda, izlediğimiz televizyonda madenlerle birlikte yaşıyoruz. Lakin niçinse bu mevzu farklı boyutlara çevrilirken, yatırımcının da haksız infaz ile karşı karşıya gelmesi bizleri de üzmektedir. Düşünün Avrupa’nın en kuvvetli ülkesi Almanya’da kentlerin yakınında madencilik yapılırken, Türkiye’de bu bahis bir algı çalışmasına dönüşüyor. halbuki bölümümüzün, genel prestijiyle doğayı, ötürüsıyla geleceğini düşünen girişimcilerden oluştuğunu da unutuyoruz. Toplum ile madenciler içinde çevresel manada sağlanacak mutabakatla, “Önce insan, daha sonra etraf, daha sonra maden” mottosundaki dalımız için gereken mutabakat sağlanmalıdır.
Uzayda maden arıyorlar, biz toprak altındakini çıkaramıyoruz
ABD, Çin üzere ülkeler uzayda madencilik konusunu konuşurken bizler kendi varlıklarımızı dahi gün yüzüne çıkarmakta sıkıntılar yaşıyoruz. Türk iktisadının lokomotifi olma potansiyeline sahip madenciliğin önündeki işte bu maniler kalkarsa, bırakın 10 milyar doları yıllık 30-40 milyar dolarlık bir ihracatın da önü açılacaktır diye düşünüyorum. Bizler meselede değil de tahlilde bakılırsav alarak Türkiye’nin daha kuvvetli olması için var olan gücümüzü ortaya çıkarmak istiyoruz. Önümüzdeki senelerda artan tahlillerle bir arada, bugünden daha kuvvetli bir ülke olarak, 4 Aralık Dünya Madenciler Günü’nü daha verimli ve karar verici bir kesim olarak kutlamanın hayalini yaşıyoruz.
Dünya
Yatırım tavsiyesi içermez.
TİM dallar Kurulu Maden Dal Lideri
Türkiye Cumhuriyeti, kuruluşunun 100’üncü yılını kutlamaya hazırlanırken, kesimimizde de büyüme göstergeleri olumlu istikamette ilerliyor. Cumhuriyet Dönemi’nde Türk endüstrisinin temelini oluşturan madenciliksektörü, bu yılın 9 aylık periyodunda 2020 yılına göre yüzde 48’lik büyüme göstererek 4.38 milyar dolarlık ihracat yaptı. 2021 yılını da 6 milyar dolar yakın bir dış satım ile kapatacağımız görülmekte. Kasım ayında Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in deklare ettiğı “Türkiye Madencilik Dalı Gelişim Raporu”nun tanıtım toplantısında deklare ettiğı bilgi ve ayrıntıları yeniden hatırlamakta yarar var. Türkiye’nin madencilikte en büyük müşterisi ise Çin, ABD ve İspanya oldu. en çok artış yaşayan ülkeler ise Endonezya, Özbekistan, Hong Kong, Arnavutluk ve Sırbistan’dı.
Madencilik gerek istihdama gerekse de Gayri Safi Yurt İçi Hasılaya (GSYİH) yaptığı katkıyla öne çıkan dalların başında gelmeye devam ediyor. 2009 yılında madencilik dalımızın GSYİH’ya katkısı 11 milyar TL iken, 2020 yılında bu sayı 6 kat artarak 59,2 milyar TL’ye yükseldi. Dünyada üretimi yapılan 90 maden çeşidinin 80’inin üretildiği Türkiye’de bölümün yarattığı istihdam ise 123 bin.
Bildiğiniz üzere Türkiye, her ne kadar güce yakın bir coğrafyada bulunsa da doğalgaz ve petrol açısından epey fazla varlıklı bir pozisyonda değil. Bu dezavantajı ise istihdamdaki gücümüz ve yer altında çıkmayı bekleyen madenler ile avantaja çevirmeye çalışıyoruz. Lakin ne yazık ki potansiyelimizi her iki hususta da yeteri kadar kullanmış değiliz.
Bugün, yaşadığımız problemlerden biri de bildiğiniz üzere Türk Lirası’nın yabancı para üniteleri karşısında paha kaybetmesi. Artan girdi maliyetleri içerisinde gücün hissesi ve yükü da döviz kurlarında yaşanan artış ile paralel seyrediyor ne yazık ki. Artan döviz ile ithalata bağımlı kaldığımız doğalgaza bağlı ithal orta girdilerin de burada hissesi yüksek. Yılda yalnızca 10 milyar dolar harcadığımız altın ile birlikte demir-çelik, bakır, alüminyum üzere madeni ithal ediyoruz. Bunların birden fazla ülkemizde var ve bunları toprağın altından çıkarıp işlemek ekonomimizin de evvelarinden biri olmalı.
Son 10 yılın en yüksek sayısı sayılacak olan 6 milyar doların bölümümüzde heyecan yaratması kadar, potansiyelin hala altında olması bir o kadar kederlenecek bir durum halbuki. Metalik madenlerin yaratacağı güç aslında daha yüksek olmalı.
3 ayda verilen ruhsat 3 yıla çıktı
Ruhsat süreçleri, kesimin önündeki en büyük pürüz olarak kalmaya devam ediyor. Geçmişte kıyas yaparsak şayet, 2010 ve öncesinde 3 ayda çıkardığımız maden ruhsatları ve müsaadeleri bugün 3 yılda sıkıntı alınabiliyor. Ruhsat süreçlerinin geçmişteki üzere ya da en azından 1 yıl üst sonla çizilmesi, dalımıza girecek olan potansiyel yatırımcının da önünü açtığı üzere, var olan kıymetlerimizin de muhtaçlık duyduğumu şu günlerde ekonomimize daha fazla katkı sağlayacağı aşikar. Bir de bunun üzerine en az 1 yıl süren Ar-Ge faaliyetlerini düşünürsek, bir madenin ortaya çıkması 4-5 yıla ulaşıyor ki bu yatırımcı için epey cazip bir yatırım ortamı manasına da gelmiyor ne yazık ki.
Ruhsat güvenliği öncelikli olmalı
Ruhsat güvenliği ise kesimimizdeki en değerli ikinci sorun olarak bir daha kalmaya devam ediyor. Biz yatırımcılar devlete ilişkin sahanın süreksiz olarak işletmesini yürütüyoruz. Devlet değişik oranda haklar, orman bedelleri, harçlar ve kurumlar vergisi de alınmaktadır. 10 yıllık süreç sonunda ruhsatların temditlerin daha kesin ve keskin sınırlara bağlanmasının uygun olacağını düşünüyoruz. Ruhsatta süreklilik yatırımcı için de çok kıymetli. Ruhsat güvenliğinin temel alındığı yeni bir maden yasası ile dal daha fazla yatırım alacaktır. bir daha birebir maddede cezai yaptırımlarının ruhsat iptaline yönelik değil, finansal yaptırımlara yönelik olmalıdır.
“Önce insan, daha sonra etraf, daha sonra maden” mottosundayız
Bölümümüz bildiğiniz üzere etraf ile teğe bir temasta olan bir alan. Her ne kadar Türkiye’de etraf şuuru giderek artıyor. Lakin birtakım vakit içinderda bu durum akademik ve bilimsel tartışmaları içermeden maden zıddı bir hale de geliyor. Madencilik aslında hayatımızın her noktasında var. Yediğimiz besinde, cebimizdeki telefonda, izlediğimiz televizyonda madenlerle birlikte yaşıyoruz. Lakin niçinse bu mevzu farklı boyutlara çevrilirken, yatırımcının da haksız infaz ile karşı karşıya gelmesi bizleri de üzmektedir. Düşünün Avrupa’nın en kuvvetli ülkesi Almanya’da kentlerin yakınında madencilik yapılırken, Türkiye’de bu bahis bir algı çalışmasına dönüşüyor. halbuki bölümümüzün, genel prestijiyle doğayı, ötürüsıyla geleceğini düşünen girişimcilerden oluştuğunu da unutuyoruz. Toplum ile madenciler içinde çevresel manada sağlanacak mutabakatla, “Önce insan, daha sonra etraf, daha sonra maden” mottosundaki dalımız için gereken mutabakat sağlanmalıdır.
Uzayda maden arıyorlar, biz toprak altındakini çıkaramıyoruz
ABD, Çin üzere ülkeler uzayda madencilik konusunu konuşurken bizler kendi varlıklarımızı dahi gün yüzüne çıkarmakta sıkıntılar yaşıyoruz. Türk iktisadının lokomotifi olma potansiyeline sahip madenciliğin önündeki işte bu maniler kalkarsa, bırakın 10 milyar doları yıllık 30-40 milyar dolarlık bir ihracatın da önü açılacaktır diye düşünüyorum. Bizler meselede değil de tahlilde bakılırsav alarak Türkiye’nin daha kuvvetli olması için var olan gücümüzü ortaya çıkarmak istiyoruz. Önümüzdeki senelerda artan tahlillerle bir arada, bugünden daha kuvvetli bir ülke olarak, 4 Aralık Dünya Madenciler Günü’nü daha verimli ve karar verici bir kesim olarak kutlamanın hayalini yaşıyoruz.
Dünya
Yatırım tavsiyesi içermez.