Google, Facebook, Twitter ve Microsoft üzere epey sayıda dünya devi uzaktan çalışmayı kalıcı hale getirdiğini deklare etti. Türkiye’de de Koç, Sabancı, Turkcell ve Vodafone üzere biroldukca şirket uzaktan ve hibrid modellere geçti. Önümüzdeki devirde bu şirketlere yenilerinin katılması bekleniyor.
Uzaktan çalışmanın bu derece süratli ve yaygın bir biçimde kabul görmesinin en değerli sebebi şirketler ve çalışanlar açısından sunduğu avantajlar. Şirketler için maliyetleri düşüren uzaktan çalışma, çalışanlara da iş ve özel hayat istikrarı kurma manasında daha büyük bir esneklik sunuyor.
Growmotely’nin yaptığı bir araştırmaya nazaran beyaz yaka çalışanların yüzde 74’ü uzaktan çalışmanın artık bir standart haline gelmesini beklerken, tüm kademelerde çalışanların yüzde 97’si tam vakitli olarak ofise dönmek istemediklerini lisana getiriyor. bir daha çalışanların yüzde 61’i de büsbütün uzaktan çalışmayı tercih ettiğini açıklıyor.
Yeni sistemin tesirleri
İş dünyasında yüzlerce şirket ve milyonlarca çalışanı kapsayan bu gelişmelerin hukuksal boyutuyla çalışma hayatını nasıl etkileyeceği ise merak ediliyor. Çalışma saatleri, fiyat ve fazla mesai kavramlarının uzaktan çalışma ve hibrid modellerde hukuksal olarak nasıl düzenleneceğine ait 2021 Mart ayında yayımlanan “Uzaktan Çalışma Yönetmeliği” aslında bu sorulara cevap veriyor.
YAK Avukatlık Ortakları Hande Yayla Oğuzülgen, Buket Altufan Ulu ve Özge Konukçu, yönetmelikte uzaktan çalışmaya dair tarz ve temellerinin belirlenmesi haricinde, uzaktan çalışmanın uygulanamayacağı işlerin de belirtildiğını belirtiyor, yönetmeliği şöyleki değerlendiriyorlar:
“Yönetmeliğe göre uzaktan çalışmaya ait iş kontratları, yazılı olarak yapılacak. Mukavelede; işin tarifi, yapılma formu, işin süresi/yeri, fiyat ve fiyatın ödenmesine ait konular, patron tarafınca sağlanan iş araçları üzere çalışma koşullarına ait kararlar yer alacak. Çalışanların uzaktan çalıştığı yerle ilgili düzenleme yapılması gerekiyorsa, mukavele etabında bu husus da pahalandırılacak. Düzenlemelerden kaynaklanan maliyetlerin karşılanma yöntemi, çalışan ve patron tarafınca bir arada belirlenecek.”
“Çalışma aralığı ve müddeti kontratta belirtilecek”
Uzaktan çalışmanın yapılacağı vakit aralığı ve müddeti iş mukavelesinde belirtilecek. Mevzuatta öngörülen sınırlamalara bağlı kalmak şartıyla taraflar, çalışma saatlerinde değişiklik yapılabilecek. Patronlar, yaptığı işin niteliğini dikkate alarak, iş sıhhati ve güvenliği konusunda çalışanlarını bilgilendirecek ve gerekli iş güvenliği önlemlerini alacak.
İş alakası direkt uzaktan çalışma kontratı ile kurulabilecek. Halihazırda iş yerinde çalışan çalışanın iş mukavelesi, emekçinin ve patronun mutabakatı halinde, uzaktan çalışma mukavelesine dönüştürülebilecek.”
“İşçinin onayı aranmayacak”
Yönetmelik çalışanların uzaktan çalışma taleplerini nasıl ileteceklerini de belirliyor. Buna nazaran talep yazılı olarak yapılacak ve belirlenen yöntem doğrultusunda işverence pahalandırılacak.
Talep değerlendirilirken, işin ve emekçinin uzaktan çalışmaya uygun olup olmadığı konusunda makul kıstaslar kullanılabilecek. Talebe ait kıymetlendirme kararı 30 gün ortasında emekçiye yazılı olarak bildirilecek. Talebin kabul edilmesi halinde iş mukavelesinde belirtilen konulara uygun biçimde mukavele yapılacak.
Uzaktan çalışmaya geçen emekçi, yeniden iş yerinde çalışma talebinde bulunabilecek ve bu biçimde bir durumda patron talebi öncelikli olarak kıymetlendirecek. Uzaktan çalışmanın mevzuatta belirtilen zorlayıcı niçinlerle iş yerinin tamamında yahut bir kısmında uygulanması durumunda, uzaktan çalışmaya geçiş için çalışanın talebi yahut onayı aranmayacak.”
Uzaktan çalışılamayan işler
Öte yandan uzaktan çalışmanın uygulanamayacağı işler de var. Tehlikeli kimyasal unsur ve radyoaktif hususlarla çalışma, bu hususların işlenmesi yahut kelam konusu hususların atıkları ile çalışma, biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan çalışma süreçlerini içeren işlerde uzaktan çalışma yapılamayacak. Ulusal güvenlik açısından stratejik değeri bulunan; proje, tesis yahut hizmetlerden hangilerinde uzaktan çalışma yapılamayacağı ünite, proje, tesis yahut hizmetten sorumlu olan yahut hizmeti alan kamu kurum ve kuruluşunca belirlenecek.”
Ofisten ve uzaktan çalışmanın farkı var mı?
Çalışanlar açısından en çok merak edilen bir başka soru olan uzaktan çalışanlar ile ofisten çalışanlar içinde hukuksal bir farklılık olup olmayacağına ait YAK Avukatlık Ortakları şöyleki karşılık veriyor: “Kanuna göre uzaktan çalışan, asıllı bir niye olmadıkça salt iş mukavelesinin niteliğinden ötürü emsal çalışana bakılırsa farklı sürece tabi tutulamaz. Bu niçinle kanunlarımız uzaktan çalışan ile çalışmayan içinde türel bir fark gözetmiyor.”
Yatırım tavsiyesi içermez.
Uzaktan çalışmanın bu derece süratli ve yaygın bir biçimde kabul görmesinin en değerli sebebi şirketler ve çalışanlar açısından sunduğu avantajlar. Şirketler için maliyetleri düşüren uzaktan çalışma, çalışanlara da iş ve özel hayat istikrarı kurma manasında daha büyük bir esneklik sunuyor.
Growmotely’nin yaptığı bir araştırmaya nazaran beyaz yaka çalışanların yüzde 74’ü uzaktan çalışmanın artık bir standart haline gelmesini beklerken, tüm kademelerde çalışanların yüzde 97’si tam vakitli olarak ofise dönmek istemediklerini lisana getiriyor. bir daha çalışanların yüzde 61’i de büsbütün uzaktan çalışmayı tercih ettiğini açıklıyor.
Yeni sistemin tesirleri
İş dünyasında yüzlerce şirket ve milyonlarca çalışanı kapsayan bu gelişmelerin hukuksal boyutuyla çalışma hayatını nasıl etkileyeceği ise merak ediliyor. Çalışma saatleri, fiyat ve fazla mesai kavramlarının uzaktan çalışma ve hibrid modellerde hukuksal olarak nasıl düzenleneceğine ait 2021 Mart ayında yayımlanan “Uzaktan Çalışma Yönetmeliği” aslında bu sorulara cevap veriyor.
YAK Avukatlık Ortakları Hande Yayla Oğuzülgen, Buket Altufan Ulu ve Özge Konukçu, yönetmelikte uzaktan çalışmaya dair tarz ve temellerinin belirlenmesi haricinde, uzaktan çalışmanın uygulanamayacağı işlerin de belirtildiğını belirtiyor, yönetmeliği şöyleki değerlendiriyorlar:
“Yönetmeliğe göre uzaktan çalışmaya ait iş kontratları, yazılı olarak yapılacak. Mukavelede; işin tarifi, yapılma formu, işin süresi/yeri, fiyat ve fiyatın ödenmesine ait konular, patron tarafınca sağlanan iş araçları üzere çalışma koşullarına ait kararlar yer alacak. Çalışanların uzaktan çalıştığı yerle ilgili düzenleme yapılması gerekiyorsa, mukavele etabında bu husus da pahalandırılacak. Düzenlemelerden kaynaklanan maliyetlerin karşılanma yöntemi, çalışan ve patron tarafınca bir arada belirlenecek.”
“Çalışma aralığı ve müddeti kontratta belirtilecek”
Uzaktan çalışmanın yapılacağı vakit aralığı ve müddeti iş mukavelesinde belirtilecek. Mevzuatta öngörülen sınırlamalara bağlı kalmak şartıyla taraflar, çalışma saatlerinde değişiklik yapılabilecek. Patronlar, yaptığı işin niteliğini dikkate alarak, iş sıhhati ve güvenliği konusunda çalışanlarını bilgilendirecek ve gerekli iş güvenliği önlemlerini alacak.
İş alakası direkt uzaktan çalışma kontratı ile kurulabilecek. Halihazırda iş yerinde çalışan çalışanın iş mukavelesi, emekçinin ve patronun mutabakatı halinde, uzaktan çalışma mukavelesine dönüştürülebilecek.”
“İşçinin onayı aranmayacak”
Yönetmelik çalışanların uzaktan çalışma taleplerini nasıl ileteceklerini de belirliyor. Buna nazaran talep yazılı olarak yapılacak ve belirlenen yöntem doğrultusunda işverence pahalandırılacak.
Talep değerlendirilirken, işin ve emekçinin uzaktan çalışmaya uygun olup olmadığı konusunda makul kıstaslar kullanılabilecek. Talebe ait kıymetlendirme kararı 30 gün ortasında emekçiye yazılı olarak bildirilecek. Talebin kabul edilmesi halinde iş mukavelesinde belirtilen konulara uygun biçimde mukavele yapılacak.
Uzaktan çalışmaya geçen emekçi, yeniden iş yerinde çalışma talebinde bulunabilecek ve bu biçimde bir durumda patron talebi öncelikli olarak kıymetlendirecek. Uzaktan çalışmanın mevzuatta belirtilen zorlayıcı niçinlerle iş yerinin tamamında yahut bir kısmında uygulanması durumunda, uzaktan çalışmaya geçiş için çalışanın talebi yahut onayı aranmayacak.”
Uzaktan çalışılamayan işler
Öte yandan uzaktan çalışmanın uygulanamayacağı işler de var. Tehlikeli kimyasal unsur ve radyoaktif hususlarla çalışma, bu hususların işlenmesi yahut kelam konusu hususların atıkları ile çalışma, biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan çalışma süreçlerini içeren işlerde uzaktan çalışma yapılamayacak. Ulusal güvenlik açısından stratejik değeri bulunan; proje, tesis yahut hizmetlerden hangilerinde uzaktan çalışma yapılamayacağı ünite, proje, tesis yahut hizmetten sorumlu olan yahut hizmeti alan kamu kurum ve kuruluşunca belirlenecek.”
Ofisten ve uzaktan çalışmanın farkı var mı?
Çalışanlar açısından en çok merak edilen bir başka soru olan uzaktan çalışanlar ile ofisten çalışanlar içinde hukuksal bir farklılık olup olmayacağına ait YAK Avukatlık Ortakları şöyleki karşılık veriyor: “Kanuna göre uzaktan çalışan, asıllı bir niye olmadıkça salt iş mukavelesinin niteliğinden ötürü emsal çalışana bakılırsa farklı sürece tabi tutulamaz. Bu niçinle kanunlarımız uzaktan çalışan ile çalışmayan içinde türel bir fark gözetmiyor.”
Yatırım tavsiyesi içermez.