bu biçimdece şu anda yalnızca ithalatçıları varlıklı eden ucuzluk adil biçimde paylaşılmış olur.
Dünya’dan Mehmet Kara’nın tahlil haberine bakılırsa pandemi daha sonrası yaşanan arz-talep dengesizliği ile başlayan, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali daha sonrası devam eden doğalgaz ve petrol fiyatlarındaki dalgalanmalar sürüyor.
Bu dalgalanmalar, bölgesinin, hatta dünyanın en büyük güç ithalatçılarından biri durumundaki Türkiye’yi direkt, birebir vakitte katmerli biçimde etkiliyor.
Çünkü kelam konusu ülke Türkiye olunca, dünyadaki eser fiyatı artışlarının yanı sıra kur hareketleri de içerideki fiyatlar üzerinde sert yansımalara yol açıyor.
Yani dolar bazındaki fiyat artışları ile dolar ve Euro’daki vakit zaman iki katı aşan yükseliş, içerideki eser fiyatlarının sert artırımlara mevzu olmasını da birlikteinde getiriyor.
Örneğin akaryakıt ve motorin başta olmak üzere petrol türevi mamüllerin fiyatları son bir yılda dörde katlanıverdi.
Vatandaş durumu faturasında görüyor
Doğalgazda yaşananlarda da gibisi bir durumdan kelam edebiliriz. 2021 yılının son çeyreğine yanlışsız global piyasalardaki sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) fiyatlarının 8’e, 10’a katlandığına şahit olmuştuk. Bu artışların, Türkiye’nin en kıymetli güç ithalatı kalemlerinden doğalgazın faturasını ne kadar yükseltebileceğini iddia etmek için güç ya da iktisat uzmanı olmaya gerek yok.
aslına bakarsanız uzman olmasanız da bunu günlük hayat lafı hiç dolandırmadan size direkt söyleyiveriyor. Elektrik faturalarınızın ve kullanıyorsanız doğalgaz faturanızın nasıl arttığını en yeterli siz biliyorsunuz. Elektrik fiyatları deyince, kömürü de unutmamak lazım. Zira elektrik üretiminde kömür en büyük hisseye sahip kaynaklardan biri. Öbürleri doğalgaz ve su, yani hidroelektrik santraller. Doğalgaz kullanmayanların da ısınma ve pişirme hedefli gaz tüketim maliyetinin yükselişini, likit petrol gazı (tüpgaz) alırken gördüğünü biliyoruz.
Petrol ve akaryakıtta ikili fiyat yapısı
Bu ortada son devirde global ham petrol piyasalarında ikili bir fiyat yapısı devrede. Evvelce planlanmış bir durum değil bu, fiili bir durum. Batılı ülkeler, Ukrayna’yı işgal eden Rusya’ya karşı yaptırımları ağırlaştırma yoluna gidince, Rus petrolü, brent petrole göre yüzde 25-30 daha iskontolu fiyatlanmaya başladı. Brent petrol 110 dolarlar düzeyindeyken, Rus petrolü kargoları 80 dolarlar düzeyinde fiyatlardan el değiştirebiliyordu.
Petroldeki ikili fiyat yapısı, Rusya çıkışlı akaryakıt ve motorin için de geçerli. Bu durum hala de devam ediyor. Bu ortada ambargonun etkisiz kalmaması için ABD’nin Rus petrol ve akaryakıtının izini sürmek ve uygulamayı by-pass edenleri de yaptırımlar kapsamına alabilmek için çeşitli yol ve usuller geliştirmekte olduğunu söylemek yanlış olmaz.
Ama işlerinin kolay olduğunu söylemek de sıkıntı. Hayat boşluk tanımaz, güç de de o denli. Alıcı eseri en ucuza nerede bulursa almanın yoluna bakar.
Türkiye ucuz Rus petrolü ithal ediyor
Her her neyse, ABD ve Batı bunda ne derece önemli davranır ve petroldeki mevcut ikili yapı tam olarak ne kadar sürer bilemiyoruz fakat Türkiye bundan yararlanmanın yoluna bakmalı. Ki aslında bakıyor da… Son periyotta Türkiye’nin ithalatında Rus petrolünün yükü artmış durumda. O denli ya, hangi rafineri tıpkı fiyattan satacağı akaryakıtı daha ucuza elde etmeyi istemez ki? Birebir biçimde, hangi akaryakıt ana dağıtım şirketi, fiyatı devlet eliyle belirlenen birebir akaryakıtı ve motorini daha ucuza ithal etmeyi istemez ki?
Ülkenin ithalat faturası azalıyor lakin…
Eee, artık ham petrol ithalatçısı rafineri şirketleri ile akaryakıt ithalatçısı ana dağıtım şirketleri ikili fiyat yapısından yararlanıyorsa Türkiye’de bundan yararlanmış mı oluyor? Olaya yalnızca makro iktisat penceresinden bakarsak, evet o denli.
Aynı ölçüdeki ham petrol ile bir daha birebir ölçülerdeki motorin ve akaryakıtı ithal edebilmek için ülkeden daha az döviz çıkmış oluyor. Pekala bunun kime ne yararı var? İthalatçı şirketler daha epeyce kâr edecek ve tahminen Maliye de daha yüksek vergi geliri sağlayacak diyebilirsiniz.
Ucuzlama vatandaşa yansıtılmıyor
İyi de vatandaşa bir yararı var mı bu vergi geliri artışının? Mevcut vergi gelirleriyle ne kadar adil hizmet dağıtılıyorsa o kadar. birebir vakitte fazlaca uzun iş o. Yani araziyi bir dikenli telle çevireceğiz de, koyunlar geçerken yünlerinden bir kısmı tellere takılacak da, onları toplayıp ipliğe çevireceğiz de, daha sonra ipten kazak örüp pazara süreceğiz de, sentetik elyaftan üretilmiş muadilleriyle rekabet edebilirsek satacağız da, cüzdanımız para bakılırsacek de, biz de artan elektrik ve doğalgaz faturalarımızı ödemekte kullanacağız bunu, o denli mi?
Pompa fiyatı yüksek piyasaya endeksli
Her her neyse, o yüzden, suyu daha adil dağıtabilmek için ırmağın üstüne müdahale etmek en güzeli… Ne demek istiyoruz? Anlatmaya çalışalım. Türkiye’de akaryakıt eser fiyatları, Akdeniz havzasına/piyasasına (İtalya Lavera/Genova) ve doların TL karşısındaki pahasına bakılarak belirleniyor.
Peki bu fiyatlardan satılmak üzere fakat İtalya’dakinden daha ucuza ithal edilebilen ya da elde edilebilen akaryakıt ve motorin niçin vatandaşa daha ucuza satılmasın? “Vatandaş daha ucuza akaryakıt alsın” üzere popülist bir münasebetle, 13 bine yakın akaryakıt istasyonunun kâr marjını kısabilen hükümet/idare (Bu misyonu onlar ismine yerine getiren Güç Piyasası Düzenleme Kurumu – EPDK), artık savaş/yaptırım tesiriyle yaşanan ucuzluktan vatandaşı yararlandırmayı niçin düşünmüyor? Devasa rafineri şirketleri ile büyük ölçekli ana akaryakıt dağıtıcılarının canı can da, artırım üstüne artırım geldiği için artan işletme sermayesi gereksinimini karşılayamayan kimilerinin kapısına kilit vurulan akaryakıt istasyonlarınınki patlıcan mı?
Yatırım tavsiyesi içermez.
Dünya’dan Mehmet Kara’nın tahlil haberine bakılırsa pandemi daha sonrası yaşanan arz-talep dengesizliği ile başlayan, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali daha sonrası devam eden doğalgaz ve petrol fiyatlarındaki dalgalanmalar sürüyor.
Bu dalgalanmalar, bölgesinin, hatta dünyanın en büyük güç ithalatçılarından biri durumundaki Türkiye’yi direkt, birebir vakitte katmerli biçimde etkiliyor.
Çünkü kelam konusu ülke Türkiye olunca, dünyadaki eser fiyatı artışlarının yanı sıra kur hareketleri de içerideki fiyatlar üzerinde sert yansımalara yol açıyor.
Yani dolar bazındaki fiyat artışları ile dolar ve Euro’daki vakit zaman iki katı aşan yükseliş, içerideki eser fiyatlarının sert artırımlara mevzu olmasını da birlikteinde getiriyor.
Örneğin akaryakıt ve motorin başta olmak üzere petrol türevi mamüllerin fiyatları son bir yılda dörde katlanıverdi.
Vatandaş durumu faturasında görüyor
Doğalgazda yaşananlarda da gibisi bir durumdan kelam edebiliriz. 2021 yılının son çeyreğine yanlışsız global piyasalardaki sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) fiyatlarının 8’e, 10’a katlandığına şahit olmuştuk. Bu artışların, Türkiye’nin en kıymetli güç ithalatı kalemlerinden doğalgazın faturasını ne kadar yükseltebileceğini iddia etmek için güç ya da iktisat uzmanı olmaya gerek yok.
aslına bakarsanız uzman olmasanız da bunu günlük hayat lafı hiç dolandırmadan size direkt söyleyiveriyor. Elektrik faturalarınızın ve kullanıyorsanız doğalgaz faturanızın nasıl arttığını en yeterli siz biliyorsunuz. Elektrik fiyatları deyince, kömürü de unutmamak lazım. Zira elektrik üretiminde kömür en büyük hisseye sahip kaynaklardan biri. Öbürleri doğalgaz ve su, yani hidroelektrik santraller. Doğalgaz kullanmayanların da ısınma ve pişirme hedefli gaz tüketim maliyetinin yükselişini, likit petrol gazı (tüpgaz) alırken gördüğünü biliyoruz.
Petrol ve akaryakıtta ikili fiyat yapısı
Bu ortada son devirde global ham petrol piyasalarında ikili bir fiyat yapısı devrede. Evvelce planlanmış bir durum değil bu, fiili bir durum. Batılı ülkeler, Ukrayna’yı işgal eden Rusya’ya karşı yaptırımları ağırlaştırma yoluna gidince, Rus petrolü, brent petrole göre yüzde 25-30 daha iskontolu fiyatlanmaya başladı. Brent petrol 110 dolarlar düzeyindeyken, Rus petrolü kargoları 80 dolarlar düzeyinde fiyatlardan el değiştirebiliyordu.
Petroldeki ikili fiyat yapısı, Rusya çıkışlı akaryakıt ve motorin için de geçerli. Bu durum hala de devam ediyor. Bu ortada ambargonun etkisiz kalmaması için ABD’nin Rus petrol ve akaryakıtının izini sürmek ve uygulamayı by-pass edenleri de yaptırımlar kapsamına alabilmek için çeşitli yol ve usuller geliştirmekte olduğunu söylemek yanlış olmaz.
Ama işlerinin kolay olduğunu söylemek de sıkıntı. Hayat boşluk tanımaz, güç de de o denli. Alıcı eseri en ucuza nerede bulursa almanın yoluna bakar.
Türkiye ucuz Rus petrolü ithal ediyor
Her her neyse, ABD ve Batı bunda ne derece önemli davranır ve petroldeki mevcut ikili yapı tam olarak ne kadar sürer bilemiyoruz fakat Türkiye bundan yararlanmanın yoluna bakmalı. Ki aslında bakıyor da… Son periyotta Türkiye’nin ithalatında Rus petrolünün yükü artmış durumda. O denli ya, hangi rafineri tıpkı fiyattan satacağı akaryakıtı daha ucuza elde etmeyi istemez ki? Birebir biçimde, hangi akaryakıt ana dağıtım şirketi, fiyatı devlet eliyle belirlenen birebir akaryakıtı ve motorini daha ucuza ithal etmeyi istemez ki?
Ülkenin ithalat faturası azalıyor lakin…
Eee, artık ham petrol ithalatçısı rafineri şirketleri ile akaryakıt ithalatçısı ana dağıtım şirketleri ikili fiyat yapısından yararlanıyorsa Türkiye’de bundan yararlanmış mı oluyor? Olaya yalnızca makro iktisat penceresinden bakarsak, evet o denli.
Aynı ölçüdeki ham petrol ile bir daha birebir ölçülerdeki motorin ve akaryakıtı ithal edebilmek için ülkeden daha az döviz çıkmış oluyor. Pekala bunun kime ne yararı var? İthalatçı şirketler daha epeyce kâr edecek ve tahminen Maliye de daha yüksek vergi geliri sağlayacak diyebilirsiniz.
Ucuzlama vatandaşa yansıtılmıyor
İyi de vatandaşa bir yararı var mı bu vergi geliri artışının? Mevcut vergi gelirleriyle ne kadar adil hizmet dağıtılıyorsa o kadar. birebir vakitte fazlaca uzun iş o. Yani araziyi bir dikenli telle çevireceğiz de, koyunlar geçerken yünlerinden bir kısmı tellere takılacak da, onları toplayıp ipliğe çevireceğiz de, daha sonra ipten kazak örüp pazara süreceğiz de, sentetik elyaftan üretilmiş muadilleriyle rekabet edebilirsek satacağız da, cüzdanımız para bakılırsacek de, biz de artan elektrik ve doğalgaz faturalarımızı ödemekte kullanacağız bunu, o denli mi?
Pompa fiyatı yüksek piyasaya endeksli
Her her neyse, o yüzden, suyu daha adil dağıtabilmek için ırmağın üstüne müdahale etmek en güzeli… Ne demek istiyoruz? Anlatmaya çalışalım. Türkiye’de akaryakıt eser fiyatları, Akdeniz havzasına/piyasasına (İtalya Lavera/Genova) ve doların TL karşısındaki pahasına bakılarak belirleniyor.
Peki bu fiyatlardan satılmak üzere fakat İtalya’dakinden daha ucuza ithal edilebilen ya da elde edilebilen akaryakıt ve motorin niçin vatandaşa daha ucuza satılmasın? “Vatandaş daha ucuza akaryakıt alsın” üzere popülist bir münasebetle, 13 bine yakın akaryakıt istasyonunun kâr marjını kısabilen hükümet/idare (Bu misyonu onlar ismine yerine getiren Güç Piyasası Düzenleme Kurumu – EPDK), artık savaş/yaptırım tesiriyle yaşanan ucuzluktan vatandaşı yararlandırmayı niçin düşünmüyor? Devasa rafineri şirketleri ile büyük ölçekli ana akaryakıt dağıtıcılarının canı can da, artırım üstüne artırım geldiği için artan işletme sermayesi gereksinimini karşılayamayan kimilerinin kapısına kilit vurulan akaryakıt istasyonlarınınki patlıcan mı?
Yatırım tavsiyesi içermez.