İstanbul Sanayi Odası (İSO), Mayıs ayında deklare ettiğı ‘İSO Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2020’ araştırmasının akabinde, daha epey KOBİ niteliğindeki kuruluşları kapsayan ‘İSO Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2020’ araştırmasının sonuçlarını da bugün deklare etti.
İSO İkinci 500’ün pandemi yılı olan 2020’de üretimden net satışları yüzde 21,7 oranında artarak 157 milyar TL’den 191,1 milyar TL’ye yükseldi.
İSO İkinci 500’ün üretimden net satışları, 2018 yılındaki yüzde 27,8’lik kuvvetli artışın akabinde 2019 yılında yüzde 14,2 ile bağıntılı bir yavaşlama eğilimi göstermişti.
İSO İkinci 500’ün üretimden net satışlarındaki değişimler, TÜFE enflasyonundan arındırılarak incelendiğinde; gerçek olarak yüzde 6,2 oranında arttığı görüldü. İSO Birinci 500’ün üretimden net satışlarında yüzde 0,6 ile epey daha sonlu bir gerçek artış yaşanmıştı.
KÂRLARINI KATLADILAR
2020 yılında İSO İkinci 500’ün bilhassa kârlılık açısından yüksek bir performans sergilediği görülüyor. 2019 yılında 16,8 milyar TL olan faaliyet kârı, 2020 yılında yüzde 71,1’lik artışla 28,8 milyar TL’ye yükseldi.
Buna paralel olarak faaliyet kârı oranı da 2019’da yüzde 9,4 iken, 2020’de 3,7 puanlık artışla yüzde 13,1’e çıktı.
Bir öteki değerli kârlılık göstergesi olan FAVÖK (faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr), 2019 yılındaki düşüşün akabinde 2020’de kuvvetli bir artış gösterdi. İSO İkinci 500’de 2019 yılında 21,9 milyar TL olan FAVÖK, 2020’de yüzde 55,9 oranında artarak 34,2 milyar TL’ye yükseldi. Bu da 2020 yılında firmaların ana faaliyet bahislerine ve FAVÖK kârlarına daha epey odaklandığını ortaya koydu.
Faaliyet kârı ve FAVÖK’teki kuvvetli artış eğilimi, vergi öncesi kar ve ziyan toplamı için de geçerli. İSO İkinci 500’de 2019 yılında 10,6 milyar TL olan vergi öncesi kâr ve ziyan toplamı, 2020 yılında yüzde 90,2 oranında artarak 20,1 milyar TL’ye yükseldi.
2020 yılında İSO İkinci 500’de öbür faaliyetlerden olağan gelir ve karlar 40,4 milyar TL iken, öteki faaliyetlerden olağan masraf ve ziyanlar 39,4 milyar TL oldu. Bu iki kalem içindeki fark alındığında, İSO İkinci 500’ün 1 milyar TL’lik üretim faaliyeti dışı gelir elde ettiği ortaya çıkıyor.
Kelam konusu büyüklüğün içerisinde yer alan kambiyo süreçleri, 2019’da olduğu üzere 2020’de de kârlılığı düşürücü tesir yapmış görünüyor. Bu aksiliğe karşın, kelam konusu tesirin pek hudutlu olması, KOBİ niteliğindeki kuruluşların döviz kuru dalgalanmalarını yönetme kapasitesini artırdığını da ortaya koyuyor.
500 ŞİRKETTEN 443’Ü KÂR ETTİ
2020 yılında İSO İkinci 500 içerisinde kar eden kuruluş sayısı 430’dan 443’e yükselirken ziyan eden kuruluş sayısı 70’ten 57’ye geriledi. bu biçimdece kar eden kuruluş sayısı 1998-2020 periyodunun en yüksek sayısına ulaştı.
FAVÖK açısından bakıldığında ise İSO İkinci 500’ün neredeyse tamamının (495 firma) yılı karla kapatması dikkat çekiyor.
ÇALIŞAN BAŞINA FİYAT ARTIŞI YÜZDE 5,7
İSO İkinci 500’ün toplam net kârı 2020’de yüzde 90,2 artarken, ödenen toplam maaş ve fiyatlardaki artış yüzde 10,6’da kaldı.
2020’de kelam konusu 500 şirket, toplamda 18,8 milyar TL’lik fiyat ödemesi yaptı.
İstihdam artışı 2020’de yüzde 4,6 olurken, çalışan başına fiyat artışı yüzde 5,7 oldu.
Kısa çalışma ve fiyatsız müsaade düzenlemelerinin de endüstride şirketlerin toplam fiyat ödemelerini düşürürken, kârlılığı artırmış olması mümkün.
FİNANSMAN MASRAFLARININ KÂRA ORANI AZALDI
Finansman sarfiyatları, sanayi kuruluşlarının karlılıklarında temel belirleyicilerden biri olmayı 2020 yılında da sürdürdü. Lakin yaşanan gelişmeler kararı yılın büyük kısmında uygulanan tek haneli kredi faiz oranları, İSO İkinci 500’ün finansman maliyetlerindeki artışı sınırladı. Türk lirasının bedel kaybının finansman masrafları üstündeki olumsuz tesiri de beklentilerin altında gerçekleşti.
2020’de finansman masrafları mutlak büyüklük olarak yüzde 17,3 oranında artışla 9,4 milyar TL’ye yükselirken faaliyet kârları ise yüzde 71,1 ile devasa yükseklikte bir büyüme sergiledi ve 28,8 milyar TL’ye çıktı.
bu biçimdece 2019’da yüzde 47,5 olan finansman masraflarının faaliyet karına oranı, takip eden yılda yüzde 32,5’e inerek son yılların en düşük düzeyinde gerçekleşti.
özetlemek gerekirsesı İSO İkinci 500 şirketleri, 2020 yılında elde ettikleri faaliyet karının daha düşük bir kısmını finansman sarfiyatlarına ayırdı. bu biçimdece karlarını ve özkaynaklarını artırmak için daha uygun şartlar elde etti.
İSO İKİNCİ 500’ÜN EN BÜYÜK ŞİRKETLERİ
Üretimden net satışlar baz alınarak yapılan İSO İkinci 500’ün 2020 yılı sıralamasına bakıldığında; Murat Ticaret Kablo 578,9 milyon TL ile birinci sırayı aldı. Onu epeyce küçük bir farkla ve bir daha 578,9 milyon TL ile Metal Matris takip ederken, RTM Tarım Kimya 571,5 milyon TL ile üçüncü oldu.
İSO İkinci 500’ün bu yılki listesine 119 yeni sanayi kuruluşu girdi. Bunlardan 30 tanesi İSO 500’den İSO İkinci 500’e düşen şirketlerden oluştu. Listeye geçen yılki İSO 1000 haricinden giren yeni firma sayısı 89 olurken 2019 yılının İSO İkinci 500 listesinden İSO 500’e çıkan firma sayısı ise 39 olarak gerçekleşti.
2019 yılında 482,1 milyon TL ile 201,2 milyon TL bandında üretimden net satış yapan şirketler İSO İkinci 500 sıralamasında yer alırken 2020 neticelerina göre bu bant 578,9 milyon TL ile 251,6 milyon TL içinde oluştu.
İHRACAT ARTTI
2020 yılında yaşanan salgın niçiniyle global ticarette kıymetli bir daralma yaşandı. Bilhassa yılın birinci yarısında ihracat pazarları büyük ölçüde kapalı kaldı. Dünya ticareti yılın ikinci yarısında toparlanmaya başlasa da, salgının devam eden olumsuz tesirleri niçiniyle 2020 genelinde Türkiye’nin toplam ihracatı yüzde 6,2 oranında gerilerken sanayi ihracatındaki düşüş yüzde 6,6 ile biraz daha süratli gerçekleşti. İSO 500’deki ihracat kaybı ise yüzde 12,8 ile Türkiye ve sanayi kesimi geneline bakılırsa daha yüksek oldu.
Buna rağmen birebir yılda İSO İkinci 500’ün ihracatı yüzde 1,2 oranında artarak 9,9 milyar dolara yükseldi. bu biçimdece İSO İkinci 500’ün Türkiye toplam ihracatı ortasındaki hissesi yüzde 5,9, sanayi ihracatı ortasındaki hissesi ise yüzde 6,1 oldu ve her iki oran da 2019 yılına göre 0,5 puan artış kaydetti.
İhracat tarafındaki bir başka kıymetli gelişme de ihracat yapan firma sayısındaki artış eğilimi. İSO İkinci 500’de ihracat yapan firma sayısı 1997’de 407 iken, son üç yılda bu sayı 450’ler bandını aşarak 2020’de 467’ye yükseldi. Bu da İSO İkinci 500 şirketlerinin dış pazarlara açılma konusunda değerli yol kat ettiğini göstermesi açısından pek sevindirici bir gelişme. Ayrıyeten İSO 500’de olduğu üzere İSO İkinci 500’de de ihracat yapmayan şirketlerin bu sıralamada yer bulmalarının giderek güçleştiği görülüyor.
BORÇLAR ARTTI
2020 yılında İSO İkinci 500 kuruluşları kârlılıktaki artışın da takviyesiyle kuvvetli bir özkaynak büyümesi sağlarken öteki yandan geçmiş senelera bakılırsa daha süratli bir borçlanma eğilimi sergiledi.
Bu durum, borçların özkaynaklara göre fazlaca daha yavaş arttığı geçmiş iki yıla bakılırsa daha olumsuz görünse de 2020 yılının özel şartlarının bu gelişmelerde belirleyici rol oynadığı söylenebilir.
İSO İkinci 500 şirketlerinin borç/özkaynak bağlantısına bakıldığında, iki yıllık güzelleşmenin akabinde 2020’de borç/özkaynak istikrarının bir daha özkaynaklar aleyhine geliştiği görülüyor.
İSO İkinci 500’de özkaynakların hissesi 2019 yılında yüzde 41,3 iken, 2020 yılında yüzde 39,2’ye geriledi. 2019’da yüzde 58,7 olan toplam borçların hissesi ise 2020 yılında yüzde 60,8’e yükseldi.
2020 yılında İSO İkinci 500’de borçlanma ve mali borçlanma değerli ölçüde hızlanmış görünüyor. Salgın daha sonrası periyotta uygulanan düşük faizli ve orta vadeli kredi takviye paketlerinin borçlanmayı teşvik ettiği anlaşılıyor.
Kelam konusu yılda mali borçlar yüzde 36,1 oranında artarken, kısa vadeli mali borçlardaki artış yüzde 30,3, uzun vadeli mali borçlardaki artış ise yüzde 41,1 ile daha yüksek oranda gerçekleşti.
Gerçekten kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar ortasındaki hissesi 2019 yılında yüzde 46,7 iken 2020 yılında yüzde 44,7’ye geriledi. Bu düşüşte, bankacılık dalı aracılığıyla sağlanan kuvvetli kredi takviyelerinin tesirli olduğu iddia ediliyor. Kelam konusu kredilerin büyük bir kısmının orta vadeli olması, mali borçların vade yapısındaki güzelleşmede rol oynamış üzere görünüyor.
İSO İkinci 500’ün mali borçları, 2020’de yüzde 36,1 artışla 75,1 milyar TL’ye ulaştı.
İSO LİDERİ BAHÇIVAN
İSO Lideri Erdal Bahçıvan, İSO İkinci 500’teki kârlılık artışının niçinlerini şu biçimde sıraladı:
“İSO İkinci 500 açısından en parlak dataları karlılık tarafında görmemizin niçinlerini sıralayacak olursak;
* Yıl genelinde emtia meblağlarının düşük seyretmesi,
* Elverişli kredi şartları ve bilhassa yılın ikinci yarısındaki düşük faiz oranları üzere destekleyici uygulamalar,
firmaların operasyonel maliyetlerini sınırlayarak kâr marjlarını yüksek tuttu.”
Emre Deveci/Sözcü
Yatırım tavsiyesi içermez.
İSO İkinci 500’ün pandemi yılı olan 2020’de üretimden net satışları yüzde 21,7 oranında artarak 157 milyar TL’den 191,1 milyar TL’ye yükseldi.
İSO İkinci 500’ün üretimden net satışları, 2018 yılındaki yüzde 27,8’lik kuvvetli artışın akabinde 2019 yılında yüzde 14,2 ile bağıntılı bir yavaşlama eğilimi göstermişti.
İSO İkinci 500’ün üretimden net satışlarındaki değişimler, TÜFE enflasyonundan arındırılarak incelendiğinde; gerçek olarak yüzde 6,2 oranında arttığı görüldü. İSO Birinci 500’ün üretimden net satışlarında yüzde 0,6 ile epey daha sonlu bir gerçek artış yaşanmıştı.
KÂRLARINI KATLADILAR
2020 yılında İSO İkinci 500’ün bilhassa kârlılık açısından yüksek bir performans sergilediği görülüyor. 2019 yılında 16,8 milyar TL olan faaliyet kârı, 2020 yılında yüzde 71,1’lik artışla 28,8 milyar TL’ye yükseldi.
Buna paralel olarak faaliyet kârı oranı da 2019’da yüzde 9,4 iken, 2020’de 3,7 puanlık artışla yüzde 13,1’e çıktı.
Bir öteki değerli kârlılık göstergesi olan FAVÖK (faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr), 2019 yılındaki düşüşün akabinde 2020’de kuvvetli bir artış gösterdi. İSO İkinci 500’de 2019 yılında 21,9 milyar TL olan FAVÖK, 2020’de yüzde 55,9 oranında artarak 34,2 milyar TL’ye yükseldi. Bu da 2020 yılında firmaların ana faaliyet bahislerine ve FAVÖK kârlarına daha epey odaklandığını ortaya koydu.
Faaliyet kârı ve FAVÖK’teki kuvvetli artış eğilimi, vergi öncesi kar ve ziyan toplamı için de geçerli. İSO İkinci 500’de 2019 yılında 10,6 milyar TL olan vergi öncesi kâr ve ziyan toplamı, 2020 yılında yüzde 90,2 oranında artarak 20,1 milyar TL’ye yükseldi.
2020 yılında İSO İkinci 500’de öbür faaliyetlerden olağan gelir ve karlar 40,4 milyar TL iken, öteki faaliyetlerden olağan masraf ve ziyanlar 39,4 milyar TL oldu. Bu iki kalem içindeki fark alındığında, İSO İkinci 500’ün 1 milyar TL’lik üretim faaliyeti dışı gelir elde ettiği ortaya çıkıyor.
Kelam konusu büyüklüğün içerisinde yer alan kambiyo süreçleri, 2019’da olduğu üzere 2020’de de kârlılığı düşürücü tesir yapmış görünüyor. Bu aksiliğe karşın, kelam konusu tesirin pek hudutlu olması, KOBİ niteliğindeki kuruluşların döviz kuru dalgalanmalarını yönetme kapasitesini artırdığını da ortaya koyuyor.
500 ŞİRKETTEN 443’Ü KÂR ETTİ
2020 yılında İSO İkinci 500 içerisinde kar eden kuruluş sayısı 430’dan 443’e yükselirken ziyan eden kuruluş sayısı 70’ten 57’ye geriledi. bu biçimdece kar eden kuruluş sayısı 1998-2020 periyodunun en yüksek sayısına ulaştı.
FAVÖK açısından bakıldığında ise İSO İkinci 500’ün neredeyse tamamının (495 firma) yılı karla kapatması dikkat çekiyor.
ÇALIŞAN BAŞINA FİYAT ARTIŞI YÜZDE 5,7
İSO İkinci 500’ün toplam net kârı 2020’de yüzde 90,2 artarken, ödenen toplam maaş ve fiyatlardaki artış yüzde 10,6’da kaldı.
2020’de kelam konusu 500 şirket, toplamda 18,8 milyar TL’lik fiyat ödemesi yaptı.
İstihdam artışı 2020’de yüzde 4,6 olurken, çalışan başına fiyat artışı yüzde 5,7 oldu.
Kısa çalışma ve fiyatsız müsaade düzenlemelerinin de endüstride şirketlerin toplam fiyat ödemelerini düşürürken, kârlılığı artırmış olması mümkün.
FİNANSMAN MASRAFLARININ KÂRA ORANI AZALDI
Finansman sarfiyatları, sanayi kuruluşlarının karlılıklarında temel belirleyicilerden biri olmayı 2020 yılında da sürdürdü. Lakin yaşanan gelişmeler kararı yılın büyük kısmında uygulanan tek haneli kredi faiz oranları, İSO İkinci 500’ün finansman maliyetlerindeki artışı sınırladı. Türk lirasının bedel kaybının finansman masrafları üstündeki olumsuz tesiri de beklentilerin altında gerçekleşti.
2020’de finansman masrafları mutlak büyüklük olarak yüzde 17,3 oranında artışla 9,4 milyar TL’ye yükselirken faaliyet kârları ise yüzde 71,1 ile devasa yükseklikte bir büyüme sergiledi ve 28,8 milyar TL’ye çıktı.
bu biçimdece 2019’da yüzde 47,5 olan finansman masraflarının faaliyet karına oranı, takip eden yılda yüzde 32,5’e inerek son yılların en düşük düzeyinde gerçekleşti.
özetlemek gerekirsesı İSO İkinci 500 şirketleri, 2020 yılında elde ettikleri faaliyet karının daha düşük bir kısmını finansman sarfiyatlarına ayırdı. bu biçimdece karlarını ve özkaynaklarını artırmak için daha uygun şartlar elde etti.
İSO İKİNCİ 500’ÜN EN BÜYÜK ŞİRKETLERİ
Üretimden net satışlar baz alınarak yapılan İSO İkinci 500’ün 2020 yılı sıralamasına bakıldığında; Murat Ticaret Kablo 578,9 milyon TL ile birinci sırayı aldı. Onu epeyce küçük bir farkla ve bir daha 578,9 milyon TL ile Metal Matris takip ederken, RTM Tarım Kimya 571,5 milyon TL ile üçüncü oldu.
İSO İkinci 500’ün bu yılki listesine 119 yeni sanayi kuruluşu girdi. Bunlardan 30 tanesi İSO 500’den İSO İkinci 500’e düşen şirketlerden oluştu. Listeye geçen yılki İSO 1000 haricinden giren yeni firma sayısı 89 olurken 2019 yılının İSO İkinci 500 listesinden İSO 500’e çıkan firma sayısı ise 39 olarak gerçekleşti.
2019 yılında 482,1 milyon TL ile 201,2 milyon TL bandında üretimden net satış yapan şirketler İSO İkinci 500 sıralamasında yer alırken 2020 neticelerina göre bu bant 578,9 milyon TL ile 251,6 milyon TL içinde oluştu.
İHRACAT ARTTI
2020 yılında yaşanan salgın niçiniyle global ticarette kıymetli bir daralma yaşandı. Bilhassa yılın birinci yarısında ihracat pazarları büyük ölçüde kapalı kaldı. Dünya ticareti yılın ikinci yarısında toparlanmaya başlasa da, salgının devam eden olumsuz tesirleri niçiniyle 2020 genelinde Türkiye’nin toplam ihracatı yüzde 6,2 oranında gerilerken sanayi ihracatındaki düşüş yüzde 6,6 ile biraz daha süratli gerçekleşti. İSO 500’deki ihracat kaybı ise yüzde 12,8 ile Türkiye ve sanayi kesimi geneline bakılırsa daha yüksek oldu.
Buna rağmen birebir yılda İSO İkinci 500’ün ihracatı yüzde 1,2 oranında artarak 9,9 milyar dolara yükseldi. bu biçimdece İSO İkinci 500’ün Türkiye toplam ihracatı ortasındaki hissesi yüzde 5,9, sanayi ihracatı ortasındaki hissesi ise yüzde 6,1 oldu ve her iki oran da 2019 yılına göre 0,5 puan artış kaydetti.
İhracat tarafındaki bir başka kıymetli gelişme de ihracat yapan firma sayısındaki artış eğilimi. İSO İkinci 500’de ihracat yapan firma sayısı 1997’de 407 iken, son üç yılda bu sayı 450’ler bandını aşarak 2020’de 467’ye yükseldi. Bu da İSO İkinci 500 şirketlerinin dış pazarlara açılma konusunda değerli yol kat ettiğini göstermesi açısından pek sevindirici bir gelişme. Ayrıyeten İSO 500’de olduğu üzere İSO İkinci 500’de de ihracat yapmayan şirketlerin bu sıralamada yer bulmalarının giderek güçleştiği görülüyor.
BORÇLAR ARTTI
2020 yılında İSO İkinci 500 kuruluşları kârlılıktaki artışın da takviyesiyle kuvvetli bir özkaynak büyümesi sağlarken öteki yandan geçmiş senelera bakılırsa daha süratli bir borçlanma eğilimi sergiledi.
Bu durum, borçların özkaynaklara göre fazlaca daha yavaş arttığı geçmiş iki yıla bakılırsa daha olumsuz görünse de 2020 yılının özel şartlarının bu gelişmelerde belirleyici rol oynadığı söylenebilir.
İSO İkinci 500 şirketlerinin borç/özkaynak bağlantısına bakıldığında, iki yıllık güzelleşmenin akabinde 2020’de borç/özkaynak istikrarının bir daha özkaynaklar aleyhine geliştiği görülüyor.
İSO İkinci 500’de özkaynakların hissesi 2019 yılında yüzde 41,3 iken, 2020 yılında yüzde 39,2’ye geriledi. 2019’da yüzde 58,7 olan toplam borçların hissesi ise 2020 yılında yüzde 60,8’e yükseldi.
2020 yılında İSO İkinci 500’de borçlanma ve mali borçlanma değerli ölçüde hızlanmış görünüyor. Salgın daha sonrası periyotta uygulanan düşük faizli ve orta vadeli kredi takviye paketlerinin borçlanmayı teşvik ettiği anlaşılıyor.
Kelam konusu yılda mali borçlar yüzde 36,1 oranında artarken, kısa vadeli mali borçlardaki artış yüzde 30,3, uzun vadeli mali borçlardaki artış ise yüzde 41,1 ile daha yüksek oranda gerçekleşti.
Gerçekten kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar ortasındaki hissesi 2019 yılında yüzde 46,7 iken 2020 yılında yüzde 44,7’ye geriledi. Bu düşüşte, bankacılık dalı aracılığıyla sağlanan kuvvetli kredi takviyelerinin tesirli olduğu iddia ediliyor. Kelam konusu kredilerin büyük bir kısmının orta vadeli olması, mali borçların vade yapısındaki güzelleşmede rol oynamış üzere görünüyor.
İSO İkinci 500’ün mali borçları, 2020’de yüzde 36,1 artışla 75,1 milyar TL’ye ulaştı.
İSO LİDERİ BAHÇIVAN
İSO Lideri Erdal Bahçıvan, İSO İkinci 500’teki kârlılık artışının niçinlerini şu biçimde sıraladı:
“İSO İkinci 500 açısından en parlak dataları karlılık tarafında görmemizin niçinlerini sıralayacak olursak;
* Yıl genelinde emtia meblağlarının düşük seyretmesi,
* Elverişli kredi şartları ve bilhassa yılın ikinci yarısındaki düşük faiz oranları üzere destekleyici uygulamalar,
firmaların operasyonel maliyetlerini sınırlayarak kâr marjlarını yüksek tuttu.”
Emre Deveci/Sözcü
Yatırım tavsiyesi içermez.