Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan yaptığı açıklamalarda maliyetleri düşürmek ve fırsatçılarla uğraş ederek en kısa müddette enflasyonu denetim altına alacaklarını, etiketlerdeki fahiş fiyat artışının önüne geçeceklerini söylemiş oldu. Ticaret Bakanlığı marketlerde ve perakende satış noktalarında yaptıkları kontrolü arttırdı.
Hurriyet’in haberine nazaran, şimdi herkes üretim planlamasına dikkat çekerken, çiftçinin yani üreticinin maliyetlerinin düşürülmesi gerektiğini söylüyor.
‘HAVZA BAZLI TAKVİYE MODELİ İŞLETİLMELİ’
Türkiye’de havza bazlı üretim modelinin bir müddetdir devrede olduğunu lakin tam olarak uygulanamadığını belirten Konya Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi ve Ziraat Mühendisleri Odası Konya Şube Lideri Prof. Dr. Süleyman Soylu, “Her ilçeye farklı bir havza belirlendi. Ekilecek eserlere destekleme verilecekti. Fakat bu tam olarak uygulanamadı. Bu sistem uygulanamayınca da çiftçi hangi eserden daha fazla para kazanacağını düşünürse onu ekmeye başladı. Bu da plansızlığı birlikteinde getirdi” dedi.
“Bir yıl bir eserden hayli oluyor ve fiyat düşüyor, başka yıl fiyat düşük olduğu için üretici bunu ekmiyor. bu biçimde olunca da eser ekilmediği için son tüketici daha değerliye alışveriş yapıyor” diyen Soylu, ” Havza bazlı dayanak modeli var lakin Türkiye’nin her yerindeki çiftçilere tıpkı takviye veriliyor. Örneğin Konya’da buğday eken çiftçiye daha fazla dayanak verilse çiftçi buğday ekmeye devam eder. bu biçimdece Türkiye çapında eser deseni de oluşturulur” diye konuştu.
“MARKETLER BU KADAR RAHAT OLMAMALI”
Üretim bölümünde maliyetlerin hayli yükseldiğini söyleyen Türkiye Halciler Federasyonu Lideri Yüksel Tavşan, “Meyve-sebze dayanıksız tüketim mallarıdır. Üretim olmadığı vakit fiyat yükselir, fazla olduğu vakit da fiyat düşer. Örneğin limon geçen ay 10 liraydı artık 4 lira. Popülist olmadan bakacaksak birinci vakit içinderda üretime odaklanmalıyız. Bu yüzden develetin üretim maliyetlerine odaklanması gerekiyor. Lakin planlı üretime geçersek bu iş çözülür. Örneğin mutfağın vazgeçilmezi domates, patates, salatalık, soğan üzere temel eserlere devlet daha fazla dayanak vermeli. Bu eserleri eken çiftçiler eser epeyce da olsa az da olsa para kazanmalı” dedi
“EKİLEMEYEN YERLER GÖÇMENLERLE DEĞERLENDİRİLSİN”
Türkiye Besin ve İçecek Sanayi Dernekleri Federasyonu (TGDF) Lideri Şemsi Kopuz da Türkiye’de ekilmeyen tarım alanlarına dikkat çekti. Kopuz, “Türkiye’de ekilmeye bir karış tarım toprağı kalmamalı. Yüksek enflasyonu düşürmek için üretim daha fazla olmalı. Üretimi arttırmak için de çiftçi daha epeyce desteklenmeli. Ayrıyeten Türkiye’de milyonlarca göçmen var. Bu göçmenlerin birden fazla devlete yük oluşturuyor. Göçmenlerin de para kazanması ve ülkeye yararı olması için devletin elindeki ekilemeyen tarım alanları göçmenlere ektirilebilir” açıklamasını yaptı.
“FİNANSMAN SORUNU ÇÖZÜLMELİ”
Antalya Ticaret Borsası Lideri Ali Çandır, da çiftçilerin finansman maliyetlerine dikkat çekti. Çandır, şunları söylemiş oldu: “Son periyotta devamlı olarak konuşulan ve gündeme gelen fiyat artışlarının birincil sebebi girdi fiyat endeksi ile ziraî üretici ve tüketici fiyat endeksleri içindeki üretici aleyhine bulunan önemli açıklıktır. Hakikaten elektrik, mazot, tohum, gübre ve ilaç üzere girdi maliyetleri incelendiğinde geçtiğimiz yıla oranla kimi kalemlerde yüzde 100’ün üzerinde artırım görülmektedir. Başka taraftan üreticinin tedarik ettiği girdilerin neredeyse tamamı vadelidir. Vade tarihi de ekseriyetle hasat vaktine odaklıdır ve devasa yükseklikte maliyetlidir” dedi.
tıpkı vakitte Çandır “Fiyat artışlarının bir başka sebebi de 2010 yılında yapılan düzenleme daha sonrası yaş meyve zerzevat ticareti için hallerin zarurî alan olarak çıkarılmasından kaynaklanmaktadır. Bu düzenleme ile aktif piyasa işleyişi için düzgün bir ortam olan hal sisteminin ticaretteki hissesi süratle azalmıştır. Bu durum, kesimde bilhassa maliyet fiyat alakasının ve bilgisinin şeffaflıktan ve yanlışsız kayıtlı olmaktan uzaklaşmasına destek oluşturmuştur. Bunun kaçınılmaz kararı olarak piyasa işleyişinin etkinliğinden uzaklaşılmıştır. Girdi maliyetinin düşürülmesinin yolu Ziraat Bankası tarafınca hasat sonuna kadar finansma-nının karşılanacağı bir girdi platformundan geçmektedir. Kamuya düşen misyon ise piyasada aktör olmak yerine; uzman bir düzenleme, izleme, denetleme ve uygunlaştırma (DİDİ) siyasetini hayata geçirmesidir” açıklamasını yaptı.
“GENÇLER ÜRETİMDE TUTULMALI”
Fiyat artışlarından üreticilerin yani çiftçilerin sorumlu olmadığını urgulayan Türkiye Ziraatçiler Derneği Lideri Hüseyin Demirtaş,“ Sorun üretici değil. Üretim maliyetleri yüksek. Tüketici bu yüzden ucuz esere ulaşamıyor. Ayrıyeten yaş-meyve zerzevat sağlam eserler değildir. Şayet soğuk zincir şayet olmazsa tarladan markete kadar olan süreçte eserin yüzde 30’u yok oluyor. bu biçimde olunca da çiftçide 1 TL, markette 5 TL durumu ortaya çıkıyor. Her şey planlamaya bağlı. Üretici gübreden mazota, zirai ilaçtan elektriğe kadar tüm girdilerinde yüzde 50’den çok artış var. Örneğin çiftçi vergisiz mazot alabilse bile fiyatlara fazlaca büyük tesiri olur. Dalı regüle edecek kurumlar çiftçiye daha epey dayanak vermeli. bu biçimdece hem çiftçi daha epey kazanır birebir vakitte üretici daha ucuz esere ulaşır” dedi.
BİRTAKIM ESERLERDE YAŞANAN FİYAT DEĞİŞİMİ
BİRÇOK eserde son 1 yıllık periyotta yüzde 50’yi aşan fiyat artışları yaşandı. Örneğin 1 kilogramlık beyaz peynirin fiyatı, yüzde 85 artarak 26 TL’den 48 TL’ye yükseldi. 5 litrelik ayçiçek yağının fiyatı ise 56 liradan 80 TL’ye kadar çıktı. biçimde 2-3 lira olan domates ise marketlerde ve pazarda 7-8 TL’ye tüketiciye sunulmaya başladı.
Emsal durum soğan-patates üzere temel besin unsurlarında de görüldü. Hal fiyatı 1-1.5 TL olan bu eserler son tüketiciye 4 TL’ye satıldı. 1 adet yumurtanın fiyatı üreticide 50 kuruş düzeylerinden 80 kuruş düzeylerine yükseldi. Yaşanan bu yükseliş tüketiciye artırım olarak yansıdı. Yumurtanın fiyatı kimi yerlerde 1.3 TL’ye kadar çıktı.
Yatırım tavsiyesi içermez.
Hurriyet’in haberine nazaran, şimdi herkes üretim planlamasına dikkat çekerken, çiftçinin yani üreticinin maliyetlerinin düşürülmesi gerektiğini söylüyor.
‘HAVZA BAZLI TAKVİYE MODELİ İŞLETİLMELİ’
Türkiye’de havza bazlı üretim modelinin bir müddetdir devrede olduğunu lakin tam olarak uygulanamadığını belirten Konya Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi ve Ziraat Mühendisleri Odası Konya Şube Lideri Prof. Dr. Süleyman Soylu, “Her ilçeye farklı bir havza belirlendi. Ekilecek eserlere destekleme verilecekti. Fakat bu tam olarak uygulanamadı. Bu sistem uygulanamayınca da çiftçi hangi eserden daha fazla para kazanacağını düşünürse onu ekmeye başladı. Bu da plansızlığı birlikteinde getirdi” dedi.
“Bir yıl bir eserden hayli oluyor ve fiyat düşüyor, başka yıl fiyat düşük olduğu için üretici bunu ekmiyor. bu biçimde olunca da eser ekilmediği için son tüketici daha değerliye alışveriş yapıyor” diyen Soylu, ” Havza bazlı dayanak modeli var lakin Türkiye’nin her yerindeki çiftçilere tıpkı takviye veriliyor. Örneğin Konya’da buğday eken çiftçiye daha fazla dayanak verilse çiftçi buğday ekmeye devam eder. bu biçimdece Türkiye çapında eser deseni de oluşturulur” diye konuştu.
“MARKETLER BU KADAR RAHAT OLMAMALI”
Üretim bölümünde maliyetlerin hayli yükseldiğini söyleyen Türkiye Halciler Federasyonu Lideri Yüksel Tavşan, “Meyve-sebze dayanıksız tüketim mallarıdır. Üretim olmadığı vakit fiyat yükselir, fazla olduğu vakit da fiyat düşer. Örneğin limon geçen ay 10 liraydı artık 4 lira. Popülist olmadan bakacaksak birinci vakit içinderda üretime odaklanmalıyız. Bu yüzden develetin üretim maliyetlerine odaklanması gerekiyor. Lakin planlı üretime geçersek bu iş çözülür. Örneğin mutfağın vazgeçilmezi domates, patates, salatalık, soğan üzere temel eserlere devlet daha fazla dayanak vermeli. Bu eserleri eken çiftçiler eser epeyce da olsa az da olsa para kazanmalı” dedi
“EKİLEMEYEN YERLER GÖÇMENLERLE DEĞERLENDİRİLSİN”
Türkiye Besin ve İçecek Sanayi Dernekleri Federasyonu (TGDF) Lideri Şemsi Kopuz da Türkiye’de ekilmeyen tarım alanlarına dikkat çekti. Kopuz, “Türkiye’de ekilmeye bir karış tarım toprağı kalmamalı. Yüksek enflasyonu düşürmek için üretim daha fazla olmalı. Üretimi arttırmak için de çiftçi daha epeyce desteklenmeli. Ayrıyeten Türkiye’de milyonlarca göçmen var. Bu göçmenlerin birden fazla devlete yük oluşturuyor. Göçmenlerin de para kazanması ve ülkeye yararı olması için devletin elindeki ekilemeyen tarım alanları göçmenlere ektirilebilir” açıklamasını yaptı.
“FİNANSMAN SORUNU ÇÖZÜLMELİ”
Antalya Ticaret Borsası Lideri Ali Çandır, da çiftçilerin finansman maliyetlerine dikkat çekti. Çandır, şunları söylemiş oldu: “Son periyotta devamlı olarak konuşulan ve gündeme gelen fiyat artışlarının birincil sebebi girdi fiyat endeksi ile ziraî üretici ve tüketici fiyat endeksleri içindeki üretici aleyhine bulunan önemli açıklıktır. Hakikaten elektrik, mazot, tohum, gübre ve ilaç üzere girdi maliyetleri incelendiğinde geçtiğimiz yıla oranla kimi kalemlerde yüzde 100’ün üzerinde artırım görülmektedir. Başka taraftan üreticinin tedarik ettiği girdilerin neredeyse tamamı vadelidir. Vade tarihi de ekseriyetle hasat vaktine odaklıdır ve devasa yükseklikte maliyetlidir” dedi.
tıpkı vakitte Çandır “Fiyat artışlarının bir başka sebebi de 2010 yılında yapılan düzenleme daha sonrası yaş meyve zerzevat ticareti için hallerin zarurî alan olarak çıkarılmasından kaynaklanmaktadır. Bu düzenleme ile aktif piyasa işleyişi için düzgün bir ortam olan hal sisteminin ticaretteki hissesi süratle azalmıştır. Bu durum, kesimde bilhassa maliyet fiyat alakasının ve bilgisinin şeffaflıktan ve yanlışsız kayıtlı olmaktan uzaklaşmasına destek oluşturmuştur. Bunun kaçınılmaz kararı olarak piyasa işleyişinin etkinliğinden uzaklaşılmıştır. Girdi maliyetinin düşürülmesinin yolu Ziraat Bankası tarafınca hasat sonuna kadar finansma-nının karşılanacağı bir girdi platformundan geçmektedir. Kamuya düşen misyon ise piyasada aktör olmak yerine; uzman bir düzenleme, izleme, denetleme ve uygunlaştırma (DİDİ) siyasetini hayata geçirmesidir” açıklamasını yaptı.
“GENÇLER ÜRETİMDE TUTULMALI”
Fiyat artışlarından üreticilerin yani çiftçilerin sorumlu olmadığını urgulayan Türkiye Ziraatçiler Derneği Lideri Hüseyin Demirtaş,“ Sorun üretici değil. Üretim maliyetleri yüksek. Tüketici bu yüzden ucuz esere ulaşamıyor. Ayrıyeten yaş-meyve zerzevat sağlam eserler değildir. Şayet soğuk zincir şayet olmazsa tarladan markete kadar olan süreçte eserin yüzde 30’u yok oluyor. bu biçimde olunca da çiftçide 1 TL, markette 5 TL durumu ortaya çıkıyor. Her şey planlamaya bağlı. Üretici gübreden mazota, zirai ilaçtan elektriğe kadar tüm girdilerinde yüzde 50’den çok artış var. Örneğin çiftçi vergisiz mazot alabilse bile fiyatlara fazlaca büyük tesiri olur. Dalı regüle edecek kurumlar çiftçiye daha epey dayanak vermeli. bu biçimdece hem çiftçi daha epey kazanır birebir vakitte üretici daha ucuz esere ulaşır” dedi.
BİRTAKIM ESERLERDE YAŞANAN FİYAT DEĞİŞİMİ
BİRÇOK eserde son 1 yıllık periyotta yüzde 50’yi aşan fiyat artışları yaşandı. Örneğin 1 kilogramlık beyaz peynirin fiyatı, yüzde 85 artarak 26 TL’den 48 TL’ye yükseldi. 5 litrelik ayçiçek yağının fiyatı ise 56 liradan 80 TL’ye kadar çıktı. biçimde 2-3 lira olan domates ise marketlerde ve pazarda 7-8 TL’ye tüketiciye sunulmaya başladı.
Emsal durum soğan-patates üzere temel besin unsurlarında de görüldü. Hal fiyatı 1-1.5 TL olan bu eserler son tüketiciye 4 TL’ye satıldı. 1 adet yumurtanın fiyatı üreticide 50 kuruş düzeylerinden 80 kuruş düzeylerine yükseldi. Yaşanan bu yükseliş tüketiciye artırım olarak yansıdı. Yumurtanın fiyatı kimi yerlerde 1.3 TL’ye kadar çıktı.
Yatırım tavsiyesi içermez.