Konuttaki fahiş fiyat sorunu gündemdeki sıcaklığını korurken, endüstriciler de fabrika binalarındaki yüksek fiyat artışlarından şikayetçi. İstikrar Değerleme’nin hazırladığı rapor, sanayi tesislerin ortalama ünite bedellerindeki yüksek artışı gözler önüne seriyor.
Dünya’dan Merve Yiğitcan’ın haberine nazaran sanayi tesislerinin süreç yoğunlukları dikkate alınarak belirlenen 22 vilayette 2020 ve 2021 yılı için SPK lisanslı uzmanları tarafınca gerçekleştirilen tahlillere bakılırsa, Türkiye’de sanayi tesislerinin (fabrika binalarının) metrekare başına ortalama ünite bedelleri bir yılda yüzde 27 artarak, 2 bin 80 TL’ye çıktı.
En yüksek ünite bedel metrekare başına ortalama 4 bin 52 TL ile İstanbul Avrupa Yakası’nda olurken, bunu 3 bin 914 TL ile İstanbul Anadolu Yakası, 3 bin 504 lira ile Kocaeli, 2 bin 846 lira ile Antalya ve 2 bin 302 lira ile Konya izledi. Geçen yıla göre ortalama ünite bedellerdeki en yüksek artışın yaşandığı vilayet ise yüzde 66 ile Antalya olurken, bu ili Konya, Balıkesir, Çanakkale ve Kocaeli takip etti.
Kiralarda da önemli artış var
Sanayi tesislerinin aylık ünite kiralarında önemli artışlar kelam konusu. Türkiye genelinde sanayi tesislerinde aylık ünite kira artışı bir yılda yüzde 31,6 olurken, en yüksek aylık ünite kira artışı yüzde 69 ile Konya’da yaşandı. Konya’yı yüzde 64 artışla Antalya, yüzde 60 ile Düzce, yüzde 58 ile Balıkesir ve yüzde 44 ile Kocaeli izledi.
Ortalama aylık ünite kirada en yüksek vilayet Kocaeli olurken, bu ilin ardandan İstanbul Avrupa Yakası, İstanbul Anadolu Yakası, Antalya ve Bursa geliyor. Raporda, “Ülkemizde sanayi alanındaki gelişmelere paralel olarak sanayi arsa üretimi kısıtlı kalmaktadır. Ülkemizin pandemi niçiniyle üretimde dünyada öne çıkması arz-talep dengesizliğini artırmış, fabrika ünite bedellerindeki artış oranı konut fiyat artış oranlarını yakalamış durumdadır” tabirleri yer aldı.
“OSB’lerdeki rant engellenmeli”
Fabrikalardaki bedel artışlarına yönelik değerlendirmelerde bulunan İstanbul Ticaret Odası (İTO) Lideri Şekib Avdagiç, Türkiye’nin pandemi sebebiyle üretim üssü özelliğini güçlendirdiğini ve bu sayede ihracatta değerli bir çıkış yakaladığını hatırlatarak, bu ivmeyi korumak için yeni yatırımlarla üretim parkının genişletilmesi gerektiğini, fakat sanayi topraklarındaki fiyat artışlarının konut fiyat artışları ile yarışır hale geldiğine dikkat çekti.
Üreticinin elindeki finansmanı arsa teminine kullanımı halinde, üretim parkına kullanacağı finansmanının kalmadığını savunan Avdagiç, “Türkiye’nin tedarik ülkesi pozisyonunu kalıcı hale getirmek için sanayi yeri arzını artırarak, makul fiyatlarla yatırımcıyla buluşturmalıyız. İstanbul’da ve etraf vilayetlerdeki organize sanayi bölgelerinde yer bulma konusunda zorluk yaşıyoruz. Bu sorun, yatırım yapacak firmaların ticaretini engelliyor. İstanbul’da olmasa bile yakın vilayetlerde OSB sayılarının artması değerli. İstanbul’un etrafında bir tarafı Çorlu, öbür tarafı Gebze’de olmak üzere ikinci halkadaki seçeneklerin sayısını artırmamız lazım. Hatta daha da genişlemek gerek” diye konuştu. Mevcut OSB’lerin büyüme taleplerinin de acilen onaylanması gerektiğinin altını çizen Avdagiç, hem de OSB’lerin rant için kullanılmasına müsaade verilmemesi için, tahsis edilen yerlere makul mühlet ortasında yatırım yapmayanların tahsislerinin, hızla yatırım yapacak şirketlere devredilmesi gerektiğini belirtti.
Stoklar azaldı, kapasite artırılmalı
OSB’lerde kira bedellerinin de hayli arttığına değinen Avdagiç, kelamlarını şöyleki sürdürdü: “Türkiye genelinde sanayi tesislerinde ortalama ünite kira artışları yüzde 30’u aşmış durumda. Türkiye iktisadının ikinci çeyrek büyümesinin bilgilerina baktığımızda stoklarda 5 puan azalma dikkati çekiyordu. Bu, şurası üretim kapasitesinin artırılması gereğini de ortaya koyuyor. Bu sebeple yatırım kapasitesi için OSB’lerde yer sıkıntılarının çözülerek, finansman ve hammadde temini imkanlarının geliştirilmesi büyük kıymet arz ediyor.”
Yüksek bedeller üretimi Doğu’ya kaydırıyor
TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Bölüm Meclisi Lideri Onur Fayat da, bedel artışlarını değerlendirirken kimi OSB’lerde rant emelli tahsise dikkat çekti. Fayat, kimi OSB’lerde yalnızca sanayicilere değil, endüstrici olmayan şahıslara da yer tahsis edildiğinin görüldüğünü kaydetti. Fayat, “Tahsiste yer yok denildiğinde bile doluluk oranları yüzde 30’u bulmayan OSB’ler var. Piyasa kötüyken o OSB’lerden yer alan sanayi ile ilgili olmayan şahıslar var. Artık fiyatlar ikiye katlamışken satmaya çalışıyorlar. Direkt satamazlar lakin onun da bir kılıfını bulup el altından çeşitli formüllerle yapıyorlar. Belirli bir süre yatırım yapmayanlara tahsis edilen yerlerin nitekim yatırım yapmak isteyen sanayiciye tahsis edilmesini istiyoruz” dedi. Pandemiyle birlikte Türkiye’ye tedarik merkezi olma üzere bir fırsat doğduğunu söyleyen Fayat, “Bunu bakılırsan endüstriciler, bilhassa Marmara’da yer tahsis arayışına gittiler. Lakin fiyatlar fazlaca arttı. örneğin 7-8 ay evvel Kırklareli OSB’de 170-180 lira olan yerler 350 lira oldu” diye konuştu. İnşaat maliyetlerinin de artmasıyla mülk maliyetlerinin daha da üstlere çıktığını söyleyen Fayat, “Sanayici için berbat bir devir. Zira endüstricinin asıl niyeti eser yapmak ve pazarlamaktır; arsa ya da bina sahibi olmak değil” dedi. Fayat, bilhassa tesislerdeki bedel artışlarından dolayı yatırımların Doğu’ya daha süratli kayacağını kelamlarına ekledi.
İhracat artışı, fabrikaya da talebi artırdı
En yüksek bedel artışlarının yaşandığı vilayetlerin başında Antalya geliyor. Mevzuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Akdeniz Hazır Giysi ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (AHKİB) İdare Konseyi Lideri Gürkan Tekin, Avrupa’dan gelen siparişlerin fazlaca arttığını, Türkiye hazır giysi ihracatının da yılsonunda 19 milyar dolara çıkacağını, bu niçinlerden dolayı bilhassa fabrikaların önemli talep gördüğünü tabir etti. Sanayi hareketliliğinde de artış olduğunu söyleyen Tekin, fabrikalardaki bedel artışlarının yatırımcılar için büyük maliyet oluşturduğunu, yeni yatırım yapmak isteyen sanayicilerin yüksek bedellerle karşılaştığını kelamlarına ekledi.
Yatırım tavsiyesi içermez.
Dünya’dan Merve Yiğitcan’ın haberine nazaran sanayi tesislerinin süreç yoğunlukları dikkate alınarak belirlenen 22 vilayette 2020 ve 2021 yılı için SPK lisanslı uzmanları tarafınca gerçekleştirilen tahlillere bakılırsa, Türkiye’de sanayi tesislerinin (fabrika binalarının) metrekare başına ortalama ünite bedelleri bir yılda yüzde 27 artarak, 2 bin 80 TL’ye çıktı.
En yüksek ünite bedel metrekare başına ortalama 4 bin 52 TL ile İstanbul Avrupa Yakası’nda olurken, bunu 3 bin 914 TL ile İstanbul Anadolu Yakası, 3 bin 504 lira ile Kocaeli, 2 bin 846 lira ile Antalya ve 2 bin 302 lira ile Konya izledi. Geçen yıla göre ortalama ünite bedellerdeki en yüksek artışın yaşandığı vilayet ise yüzde 66 ile Antalya olurken, bu ili Konya, Balıkesir, Çanakkale ve Kocaeli takip etti.
Kiralarda da önemli artış var
Sanayi tesislerinin aylık ünite kiralarında önemli artışlar kelam konusu. Türkiye genelinde sanayi tesislerinde aylık ünite kira artışı bir yılda yüzde 31,6 olurken, en yüksek aylık ünite kira artışı yüzde 69 ile Konya’da yaşandı. Konya’yı yüzde 64 artışla Antalya, yüzde 60 ile Düzce, yüzde 58 ile Balıkesir ve yüzde 44 ile Kocaeli izledi.
Ortalama aylık ünite kirada en yüksek vilayet Kocaeli olurken, bu ilin ardandan İstanbul Avrupa Yakası, İstanbul Anadolu Yakası, Antalya ve Bursa geliyor. Raporda, “Ülkemizde sanayi alanındaki gelişmelere paralel olarak sanayi arsa üretimi kısıtlı kalmaktadır. Ülkemizin pandemi niçiniyle üretimde dünyada öne çıkması arz-talep dengesizliğini artırmış, fabrika ünite bedellerindeki artış oranı konut fiyat artış oranlarını yakalamış durumdadır” tabirleri yer aldı.
“OSB’lerdeki rant engellenmeli”
Fabrikalardaki bedel artışlarına yönelik değerlendirmelerde bulunan İstanbul Ticaret Odası (İTO) Lideri Şekib Avdagiç, Türkiye’nin pandemi sebebiyle üretim üssü özelliğini güçlendirdiğini ve bu sayede ihracatta değerli bir çıkış yakaladığını hatırlatarak, bu ivmeyi korumak için yeni yatırımlarla üretim parkının genişletilmesi gerektiğini, fakat sanayi topraklarındaki fiyat artışlarının konut fiyat artışları ile yarışır hale geldiğine dikkat çekti.
Üreticinin elindeki finansmanı arsa teminine kullanımı halinde, üretim parkına kullanacağı finansmanının kalmadığını savunan Avdagiç, “Türkiye’nin tedarik ülkesi pozisyonunu kalıcı hale getirmek için sanayi yeri arzını artırarak, makul fiyatlarla yatırımcıyla buluşturmalıyız. İstanbul’da ve etraf vilayetlerdeki organize sanayi bölgelerinde yer bulma konusunda zorluk yaşıyoruz. Bu sorun, yatırım yapacak firmaların ticaretini engelliyor. İstanbul’da olmasa bile yakın vilayetlerde OSB sayılarının artması değerli. İstanbul’un etrafında bir tarafı Çorlu, öbür tarafı Gebze’de olmak üzere ikinci halkadaki seçeneklerin sayısını artırmamız lazım. Hatta daha da genişlemek gerek” diye konuştu. Mevcut OSB’lerin büyüme taleplerinin de acilen onaylanması gerektiğinin altını çizen Avdagiç, hem de OSB’lerin rant için kullanılmasına müsaade verilmemesi için, tahsis edilen yerlere makul mühlet ortasında yatırım yapmayanların tahsislerinin, hızla yatırım yapacak şirketlere devredilmesi gerektiğini belirtti.
Stoklar azaldı, kapasite artırılmalı
OSB’lerde kira bedellerinin de hayli arttığına değinen Avdagiç, kelamlarını şöyleki sürdürdü: “Türkiye genelinde sanayi tesislerinde ortalama ünite kira artışları yüzde 30’u aşmış durumda. Türkiye iktisadının ikinci çeyrek büyümesinin bilgilerina baktığımızda stoklarda 5 puan azalma dikkati çekiyordu. Bu, şurası üretim kapasitesinin artırılması gereğini de ortaya koyuyor. Bu sebeple yatırım kapasitesi için OSB’lerde yer sıkıntılarının çözülerek, finansman ve hammadde temini imkanlarının geliştirilmesi büyük kıymet arz ediyor.”
Yüksek bedeller üretimi Doğu’ya kaydırıyor
TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Bölüm Meclisi Lideri Onur Fayat da, bedel artışlarını değerlendirirken kimi OSB’lerde rant emelli tahsise dikkat çekti. Fayat, kimi OSB’lerde yalnızca sanayicilere değil, endüstrici olmayan şahıslara da yer tahsis edildiğinin görüldüğünü kaydetti. Fayat, “Tahsiste yer yok denildiğinde bile doluluk oranları yüzde 30’u bulmayan OSB’ler var. Piyasa kötüyken o OSB’lerden yer alan sanayi ile ilgili olmayan şahıslar var. Artık fiyatlar ikiye katlamışken satmaya çalışıyorlar. Direkt satamazlar lakin onun da bir kılıfını bulup el altından çeşitli formüllerle yapıyorlar. Belirli bir süre yatırım yapmayanlara tahsis edilen yerlerin nitekim yatırım yapmak isteyen sanayiciye tahsis edilmesini istiyoruz” dedi. Pandemiyle birlikte Türkiye’ye tedarik merkezi olma üzere bir fırsat doğduğunu söyleyen Fayat, “Bunu bakılırsan endüstriciler, bilhassa Marmara’da yer tahsis arayışına gittiler. Lakin fiyatlar fazlaca arttı. örneğin 7-8 ay evvel Kırklareli OSB’de 170-180 lira olan yerler 350 lira oldu” diye konuştu. İnşaat maliyetlerinin de artmasıyla mülk maliyetlerinin daha da üstlere çıktığını söyleyen Fayat, “Sanayici için berbat bir devir. Zira endüstricinin asıl niyeti eser yapmak ve pazarlamaktır; arsa ya da bina sahibi olmak değil” dedi. Fayat, bilhassa tesislerdeki bedel artışlarından dolayı yatırımların Doğu’ya daha süratli kayacağını kelamlarına ekledi.
İhracat artışı, fabrikaya da talebi artırdı
En yüksek bedel artışlarının yaşandığı vilayetlerin başında Antalya geliyor. Mevzuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Akdeniz Hazır Giysi ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (AHKİB) İdare Konseyi Lideri Gürkan Tekin, Avrupa’dan gelen siparişlerin fazlaca arttığını, Türkiye hazır giysi ihracatının da yılsonunda 19 milyar dolara çıkacağını, bu niçinlerden dolayı bilhassa fabrikaların önemli talep gördüğünü tabir etti. Sanayi hareketliliğinde de artış olduğunu söyleyen Tekin, fabrikalardaki bedel artışlarının yatırımcılar için büyük maliyet oluşturduğunu, yeni yatırım yapmak isteyen sanayicilerin yüksek bedellerle karşılaştığını kelamlarına ekledi.
Yatırım tavsiyesi içermez.