Eski telefonlar çöpe gidiyor, kayıp 57 Milyar Dolar

Mihriban

Global Mod
Global Mod
değişen teknolojinin süratli dönüşümünün sembolüdür cep telefonu. Her 10 beşerden 8’i cep telefonu kullanıyor. Bu kullanım üretim kadar tüketimi de artırıyor. Tüketim de iktisat ile ilgili. Ödediğimiz kadar tükettiklerimiz de kıymetli. Örneğin kullanım ömrünü yahut modasını yitirmiş telefonların milyarlarca dolarlık bir iktisat oluşturduğunun pek farkında değiliz niçinse.

Rüstem Çetinkaya’nın Dünya’da yayınlanan Hür Kürsü yazısına göre gelin evvel bu bir akıllı telefonun nelerden oluştuğuna bakalım. Bir cep telefonun yüzde 50’sini plastik oluşturuyor. Yüzde 15’i bakır ve cam, yüzde 4’ü kobalt, lityum ve karbon, yüzde 3’ü metal alaşım, yüzde 2’si nikel, yüzde 1’i kalay içeriyor. Asıl kıymetli madenler çinko, gümüş, tantalyum, krom, kadmiyum ve kurşun yüzde 0.5’lik orana sahip. Geri kalan yüzde 3’lük kısmında ise paladyum, altın göze çarpanlar. örneğin 100 gram tartısındaki bir cep telefonunda altının oranı 0.028, paladyum ise 0.014 gram. Bir de buna itriyum, terbiyum, neodim, gadolinyum, praseodim üzere ender elementleri de ekleyelim. Yani atılan cep telefonuyla bir arada kıymetli metalleri de çöpe gönderiyoruz. halbuki bunun pek yüksek bir ekonomik pahaya sahip olduğunu unutuyoruz.

57 milyar dolar çöpe gidiyor


Dünyada neredeyse 6.5 milyar insanın elinde, çantasında cep telefonu bulunuyor. Bu telefonların değerli kısmı da çöpe atılarak yenileniyor. Attığımız 7 bin eski cep telefonundan ortalama 1-2 kilo altın, 2-3 kilo gümüş ve bakır madeni çöpe gidiyor. Her yıl dünyada 50 milyon tondan fazla e-atık ortaya çıktığını, bu sayının 8 yıl daha sonra 74 milyona ulaşacağını düşünürsek büyük bir iktisattan de olduğumuz ortada. Yani yaklaşık 57 milyar dolarlık altın, gümüş, bakır, paladyum ve başka yüksek kıymetli metal çöp ile tanışıyor.

Geri dönüşüm ise hayli fazla tercih edilen bir husus değil ülkemizde. Bu işe tabir caiz ise uyananlar bir daha batılı ve güçlü ülkeler oluyor. Çünkü geçtiğimiz günlerde İngiltere bu bahisle ilgili önemli bir adım attı.

İngiltere altın, gümüş ve pahalı metalleri geri kazanmak için çöpe atılan cep telefonları ve dizüstü bilgisayarları geri dönüştürecek teknolojiyi getirmeye hazırlanıyor.

İngiltere uyandı, yatırım yaptı


Devlete ilişkin madeni para üreticisi Royal Mint, dünyanın birinci sürdürülebilir bedelli metal teknolojisini kullanmak için Kanadalı start-up Excir ile bir muahede imzaladı. Royal Mint, telefon ve dizüstü bilgisayarlar üzere atılan aygıtların devre kartlarında bulunan e-atıklardan kıymetli metalleri geri dönüştürmek için kimyaya dayalı teknolojiyi kullanmayı hedefliyor.

Türkiye’nin de cep telefonu kullanmasında dünyanın en kıymetli pazarlarından biri olduğunu unutmayalım. Yıllık 14 milyon adet cep telefonu alıyoruz. Bunun tahminimce 10 milyonu yenilenmeyle ömrünü tamamlıyor.

Aldığımız cep telefonlarına ise yılda 3.5 milyar ödüyoruz, cari açığı da artırıyoruz. Yani bugünkü kurla neredeyse 35 milyar TL. Bir de üzerine onu değerlendirmeyerek milyarlarca lirayı çöpe dönüştürüyoruz. Yani özetle cep telefonlarımızı atarak yalnızca 4 bin kilo altından oluyoruz. Bu da 2.2 milyar liranın üzerinde.

Yatırım tavsiyesi içermez.
 
Üst