Cumhurbaşkanlığı İktisat Danışmanı Cemil Ertem tarafınca Kasım ayı sonunda hazırlanan sunumda, “Yeni Ekonomik Modelin” temel gayesi, “Yeni ekonomik modelde düşük faiz ortamı ile yatırımların desteklenmesi, büyümenin ve istihdamın sürdürülebilir hale getirilmesi, rekabetçi kur avantajı ve yatırımların artmasıyla ihracatın artırılması ithalatın düşürülmesi ve nihayetinde cari açığın cari fazlaya evrilerek dış borca bağımlılığın ortadan kaldırılması amaçlanmaktadır” olarak tanımlandı.
Maliye siyasetine yönelik olarak ise bir amaç konularak, “Dolaylı vergilerin azaldığı, direkt vergilerin arttığı çağdaş bir bütçe anlayışına geçmeyi hedefliyoruz” denildi.
Gerçek kesimde türbülans
Sunumda, ihracattaki istikrarlı artışın sağladığı ekonomik katkılara işaret edilerek, bunun Merkez Bankası kullanılabilir rezervlerini de artıracağı açıklandı.
Dünya gazetesinden Mehmet Kaya’nın haberine bakılırsa, “Yeni Ekonomik Model Münasebetleri –Getirileri” başlıklı sunumda, “AK Parti hükümetleri devrinde de uygulanan temel siyaset bileşeninin sonuç vermediği vurgulanarak, yüksek faiz, düşük kura dayalı ekonomik model bir yandan yüksek faiz maliyetleri niçiniyle yatırım ortamını zayıflatırken, öteki yandan ihracatta rekabet gücümüzü azaltmaktadır” tenkidine yer verildi.
Bu siyaset bileşeninin düşük büyüme, düşük istihdama yol açtığı, düşük kur niçiniyle ithalatın ihracattan daha süratli arttığı ve oluşan cari açığın sıcak para ile finanse edilmesiyle de dış ataklara taban oluştuğu açıklandı. Sunumda, “İhracatı artırıp, ithalatı azaltarak, temel döviz arz talebini dengelerken, öteki yandan direkt yabancı sermaye girişlerini özendirip portföy, yani sıcak para girişlerini azaltarak kurda ve dış finansmanda istikrar sağlayacağız. bu biçimdece dış finansal şoklara karşı korunaklı, kırılgan olmayan bir ülke haline geleceğiz” denildi.
Tipik IMF reçetesi olarak nitelenen yüksek faiz-düşük kur uygulamasının, bütçede sıkılaşma, yatırımların durma ve fiyat artışlarının kesilmesine niye olduğu ileri sürülen sunumda, bunun kararında da vergi artışları ve düşen fiyatlarla fakirleşme olduğu savunuldu. Türkiye’nin kronik cari açık sorunu yaşadığı belirtilen sunumda, düşük kur-yüksek faiz periyotlarında cari açığın arttığı, bu biçimdece oluşan ek döviz talebiyle de kurun tekrar yükseldiği açıklandı.
Sunumda cari açığa yönelik şu yorum yapıldı: “Cari açığın finansmanında uzun yıllar büyük rol oynayan portföy yatırımlarının (sıcak paranın) yüksek düzeylerde oluşu, TL üzerinde baskı yaratan ögelerin başında gelmiştir. Yeni model ile birlikte azalan cari açık, finansman muhtaçlığı üstündeki yükü azaltacağından, bu durumda hem net döviz açığı kapanmış tıpkı vakitte yabancıların pay senedi ve borç senetleri piyasasında yarattığı kırılganlık azalmış olacaktır.”
Modelin temel siyaset ve ıslahatları
Sunumda “Dış borca, sıcak paraya dayalı bir dış ticaret rejimi ile yüksek faizin kararı olan yüksek borç, sıcak para ve ithalata dayalı büyüme modeli” uygulanmayacağı vurgulanarak, temel siyasetler şöyleki sıralandı:
– Net döviz girişine, global rekabete dayalı bir dış ticaret rejimi.
– Düşük faizle yatırımları önceleyen, ihracatın ithalatı karşılama oranının hayli üzerinde olduğu, cari fazla veren, global rekabette ve teknoloji ihracında öncü yeni bir büyüme modeli.
– Toplam faktör verimliliğini temel alan, nitelikli işgücü ile hakkaniyetli bir fiyat siyasetine ehemmiyet veren, refah seviyesi giderek artan bir üretim ve teknoloji üssü olmaya öncelik vermek.
Yeni modelin ıslahat alanları ise şöyleki sıralandı:
– Sağlıklı işleyen, mali derinliği ve çeşitliliği temel alan bir finansal yapı.
– Banka sistemimizin sermaye ve etkin kalitesini üst çekmek.
– Gerçek dalı banka sistemi haricinde da finanse edecek çağdaş finansal yapıları süratle oluşturmak.
– Tarımda kendine kâfi, tarladan sofraya arz zincirini ve fiyatlamasını en sağlıklı biçimde sağlayarak besin enflasyonunu gündemden kaldırmak.
‘Yüzde 5 büyümeye yüzde 15 kredi genişlemesi gerek’
Sunumda, Türkiye’nin yaşadığı enflasyon genel olarak global gelişmelere bağlı güç ve emtia fiyatlarıyla navlundaki artışla açıklanırken, yalnızca Türkiye’nin değil bu gelişmelere bağlı dünyanın da enflasyon sorunu yaşadığı açıklandı.
Finans bölümüne yönelik olarak yapılan değerlendirmede Türk bankalarının kuvvetli bir sermaye yeterlilik oranı bulunduğu, kredi dönüşlerinin sorun teşkil etmediği, bankacılığın ticari kredilerle büyüdüğü, konut kredilerinin sistem tehdidi oluşturmaması için denetim altında tutulduğu açıklandı. Sunumda yüzde 5 büyüme için yüzde 15’lik bir kredi genişlemesi gerektiği, bu senaryoda dahi bankaların sermaye yeterliliklerini korudukları açıklandı.
Yatırım tavsiyesi içermez.
Maliye siyasetine yönelik olarak ise bir amaç konularak, “Dolaylı vergilerin azaldığı, direkt vergilerin arttığı çağdaş bir bütçe anlayışına geçmeyi hedefliyoruz” denildi.
Gerçek kesimde türbülans
Sunumda, ihracattaki istikrarlı artışın sağladığı ekonomik katkılara işaret edilerek, bunun Merkez Bankası kullanılabilir rezervlerini de artıracağı açıklandı.
Dünya gazetesinden Mehmet Kaya’nın haberine bakılırsa, “Yeni Ekonomik Model Münasebetleri –Getirileri” başlıklı sunumda, “AK Parti hükümetleri devrinde de uygulanan temel siyaset bileşeninin sonuç vermediği vurgulanarak, yüksek faiz, düşük kura dayalı ekonomik model bir yandan yüksek faiz maliyetleri niçiniyle yatırım ortamını zayıflatırken, öteki yandan ihracatta rekabet gücümüzü azaltmaktadır” tenkidine yer verildi.
Bu siyaset bileşeninin düşük büyüme, düşük istihdama yol açtığı, düşük kur niçiniyle ithalatın ihracattan daha süratli arttığı ve oluşan cari açığın sıcak para ile finanse edilmesiyle de dış ataklara taban oluştuğu açıklandı. Sunumda, “İhracatı artırıp, ithalatı azaltarak, temel döviz arz talebini dengelerken, öteki yandan direkt yabancı sermaye girişlerini özendirip portföy, yani sıcak para girişlerini azaltarak kurda ve dış finansmanda istikrar sağlayacağız. bu biçimdece dış finansal şoklara karşı korunaklı, kırılgan olmayan bir ülke haline geleceğiz” denildi.
Tipik IMF reçetesi olarak nitelenen yüksek faiz-düşük kur uygulamasının, bütçede sıkılaşma, yatırımların durma ve fiyat artışlarının kesilmesine niye olduğu ileri sürülen sunumda, bunun kararında da vergi artışları ve düşen fiyatlarla fakirleşme olduğu savunuldu. Türkiye’nin kronik cari açık sorunu yaşadığı belirtilen sunumda, düşük kur-yüksek faiz periyotlarında cari açığın arttığı, bu biçimdece oluşan ek döviz talebiyle de kurun tekrar yükseldiği açıklandı.
Sunumda cari açığa yönelik şu yorum yapıldı: “Cari açığın finansmanında uzun yıllar büyük rol oynayan portföy yatırımlarının (sıcak paranın) yüksek düzeylerde oluşu, TL üzerinde baskı yaratan ögelerin başında gelmiştir. Yeni model ile birlikte azalan cari açık, finansman muhtaçlığı üstündeki yükü azaltacağından, bu durumda hem net döviz açığı kapanmış tıpkı vakitte yabancıların pay senedi ve borç senetleri piyasasında yarattığı kırılganlık azalmış olacaktır.”
Modelin temel siyaset ve ıslahatları
Sunumda “Dış borca, sıcak paraya dayalı bir dış ticaret rejimi ile yüksek faizin kararı olan yüksek borç, sıcak para ve ithalata dayalı büyüme modeli” uygulanmayacağı vurgulanarak, temel siyasetler şöyleki sıralandı:
– Net döviz girişine, global rekabete dayalı bir dış ticaret rejimi.
– Düşük faizle yatırımları önceleyen, ihracatın ithalatı karşılama oranının hayli üzerinde olduğu, cari fazla veren, global rekabette ve teknoloji ihracında öncü yeni bir büyüme modeli.
– Toplam faktör verimliliğini temel alan, nitelikli işgücü ile hakkaniyetli bir fiyat siyasetine ehemmiyet veren, refah seviyesi giderek artan bir üretim ve teknoloji üssü olmaya öncelik vermek.
Yeni modelin ıslahat alanları ise şöyleki sıralandı:
– Sağlıklı işleyen, mali derinliği ve çeşitliliği temel alan bir finansal yapı.
– Banka sistemimizin sermaye ve etkin kalitesini üst çekmek.
– Gerçek dalı banka sistemi haricinde da finanse edecek çağdaş finansal yapıları süratle oluşturmak.
– Tarımda kendine kâfi, tarladan sofraya arz zincirini ve fiyatlamasını en sağlıklı biçimde sağlayarak besin enflasyonunu gündemden kaldırmak.
‘Yüzde 5 büyümeye yüzde 15 kredi genişlemesi gerek’
Sunumda, Türkiye’nin yaşadığı enflasyon genel olarak global gelişmelere bağlı güç ve emtia fiyatlarıyla navlundaki artışla açıklanırken, yalnızca Türkiye’nin değil bu gelişmelere bağlı dünyanın da enflasyon sorunu yaşadığı açıklandı.
Finans bölümüne yönelik olarak yapılan değerlendirmede Türk bankalarının kuvvetli bir sermaye yeterlilik oranı bulunduğu, kredi dönüşlerinin sorun teşkil etmediği, bankacılığın ticari kredilerle büyüdüğü, konut kredilerinin sistem tehdidi oluşturmaması için denetim altında tutulduğu açıklandı. Sunumda yüzde 5 büyüme için yüzde 15’lik bir kredi genişlemesi gerektiği, bu senaryoda dahi bankaların sermaye yeterliliklerini korudukları açıklandı.
Yatırım tavsiyesi içermez.