Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın stokçuluk yapanlara yönelik cezai yaptırımları artırma çıkışı yeni yasal düzenlemeyi gündeme getirse de, mevzuatta stokçuluğa ait açık bir tanımlama yok.
Besin fiyatlarında yaşanan fahiş artışın değerli bir niçini olarak gösterilen arz külfetinde, eser yetersizliğinden fazla fiyat artacağı beklentisiyle piyasaya eser çıkarılmamasının tesirli olduğuna yönelik görüşlerin artması üzerine, iktisat idaresi bu fiili işleyenlere yönelik yeni yaptırımlara hazırlanıyor. Buna ait bir kanun teklifinin bugün yahut yarın TBMM’ye sunulması ve bütçe görüşmelerinin akabinde da kanunlaştırılması bekleniyor.
Dünya’dan Hüseyin Gökçe’nin haberine bakılırsa kamuoyunda, stokçulara yönelik en sert reaksiyon Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan geliyor. Erdoğan, çeşitli platformlarda stokçulara yönelik sert sözler kullanılırken, bunlara ait yaptırımların artırılması tarafında talimat verdiğini deklare etti. Cumhurbaşkanı son olarak Katar ziyareti dönüşünde stokçuluk kabahatine yönelik yaptırımların artırılacağını belirtirken, bunların mallarına da el konulacağını açıklamıştı.
Mevzuatta net bir “stokçuluk” tarifi yok
Yürürlükteki mevzuatta, stokçuluğa ait direkt bir tanımlama bulunmuyor. Bu mevzu, Türk Ceza Kanunu ve Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun olmak üzere iki düzenlemede geçiyor.
Türk Ceza Kanunu’nun 240’ıncı unsurunda, “Belli bir mal yahut hizmeti satmaktan kaçınarak kamu için acil bir gereksinimin ortaya çıkmasına niye olan kişi, altı aydan iki yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılır” biçiminde tanımlanmış bir kabahat var. Fakat hukukçulara bakılırsa, son günlerde yaşanan fiyat artışı beklentisiyle piyasaya mal sürülmemesi durumu bu hususta geçen kamu için “acil muhtaçlığın ortaya çıkması” durumuna karşılık gelmiyor.
“Stokçuluk ve fahiş fiyat” Perakende Kanunu’nda
Pandeminin birinci devirlerinde 6585 sayılı Perakende Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a eklenen bir unsurda “tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyette bulunulamaz” tabiri yer alıyor.
“Fahiş fiyat artışı, stokçuluk ve Haksız Fiyat Kıymetlendirme Kurulu” başlıklı Ek 1 unsurda “Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafınca piyasada darlık yaratıcı, piyasa istikrarını ve hür rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulamaz” tabiri yer alıyor. Bu fıkraya ters hareket edenlere ise 50 bin lira ile 500 bin lira içinde idari para cezası öngörülüyor. Bu fıkranın devamında, fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarını önlemek maksadıyla Haksız Fiyat Kıymetlendirme Şurası oluşturulması öngörülüyor.
Düzenleme Türk Ceza Kanunu’nda değil 6585 sayılı Perakende Kanunu’nda yapılacak. Bu kanunda öngörülen 50 bin-500 bin lira içinde para cezasının, rekabet hukukunda olduğu üzere ciroya nazaran cezaya dönüştürülerek daha caydırıcı bir hale getirileceği tabir ediliyor.
“Cezayı artırarak sorun çözülmez”
Özyeğin Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Hasret Yenerer Çakmut, yaptırımlardaki mümkün artışın stokçuluğu önleyip önlemeyeceğine ait DÜNYA’ya değerlendirmelerde bulundu. Parası olduğu için daha fazla mal alan bireylerin, maliyet artışlarına bakılırsa fiyat belirlemesinin, kendi ortasında bulunduğu şartlara göre kıymetlendirilmesi gerektiğini söyleyen Çakmut, yeni yaptırımların özgür piyasa iktisadına müdahale olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceğine uygun bakılması gerektiğini kaydetti. Tahlilin iktisadın kendi dinamikleri ortasında bulunması gerektiğine değinen Çakmut, “Sorun cezaları artırarak çözülemez, asıl sorun eğitim sorunudur” dedi.
İçinde bulunulan ekonomik şartlarda, satıcı ve alıcı içindeki istikrarın bir taraf aleyhine bozulmaması gerektiğini söz eden Çakmut, “Toplum dinamikleri de düzgün tahlil edilmeli. Nasıl satıcıların ziyan etmesi istenmiyorsa, tüketicilerin de uygun şartlarda mal ve hizmetlere erişimi sağlanmalı” sözlerini kullandı.
Ödül ve ceza sistemi yerinde kullanılmalı
Normlar içindeki dengeyi kusur ve ceza bakımından korumak gerektiğini söyleyen Çakmut, “Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun uyarınca öngörülen yaptırımlar, suça değil, kabahate veriliyor. Burada öngörülen idari para cezası kimi şirketler için hiç manası olmayabilir, kimileri açısından ise piyasadan kopmaya sebep olabilir” dedi. Bu noktada cezanın adaletli olması gerektiğinin altını çizen Çakmut, “Eğer ceza uygulanacak bireylerin piyasadan kopup gitmesine sebep olacaksa, bunun iktisada öbür yansımaları olur” biçiminde konuştu. Fazla düşünmeden yapılacak değişikliğin daha sonradan diğer meseleler çıkarabileceğini lisana getiren Çakmut, “Yaramaz çocuğa daima ceza verirseniz bir süre daha sonra yüzgöz olursunuz, gülüp geçmeye başlar. Ödül ve ceza sistemi yerinde ve vaktinde kullanılmalıdır” diye konuştu.
Torba kanun geliyor
AK Parti kaynaklarından edinilen bilgilere göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatı doğrultusunda, stokçuluğa yönelik para cezalarını artıran kanun değişikliği teklifi bugün yahut yarın TBMM’ye sunulacak. Düzenlemenin, yalnızca stokçulukla ilgili kararları içeren 4 unsurluk bir yasa olarak gelebileceği belirtiliyor. Diğer bir alternatif ise güç ile ilgili teknik düzenlemeleri içeren kısa bir torba kanun teklifinin içine eklenmesi olarak gösteriliyor.
‘Suç işleyen her insanın yakasına yapışılacak’
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, fahiş fiyat ve stokçuluğa yönelik kanunda yer alan yaptırımların, daha da sertleştirilmesini istiyor.
Erdoğan, Katar dönüşü yaptığı açıklamada stokçulara yönelik cezanın artırılacağını, bunların mallarına el konulacağını söylemişti.
Evvelki gün yapılan kabine toplantısından daha sonra ise maliyet artışı ve kur yükselişiyle izah edilemeyecek fiyat artışı yapanlarla özellikle stokçuluğa yönelenlerin gözünün yaşına bakılmayacağını belirtmişti. Erdoğan, “Hem idari hem tüzel süreçlerle kendi ülkesine ve milletine karşı bu biçimde ağır bir kabahat işleyen her insanın yakasına yapışılacaktır” tabirlerini kullanmıştı.
Yatırım tavsiyesi içermez.
Besin fiyatlarında yaşanan fahiş artışın değerli bir niçini olarak gösterilen arz külfetinde, eser yetersizliğinden fazla fiyat artacağı beklentisiyle piyasaya eser çıkarılmamasının tesirli olduğuna yönelik görüşlerin artması üzerine, iktisat idaresi bu fiili işleyenlere yönelik yeni yaptırımlara hazırlanıyor. Buna ait bir kanun teklifinin bugün yahut yarın TBMM’ye sunulması ve bütçe görüşmelerinin akabinde da kanunlaştırılması bekleniyor.
Dünya’dan Hüseyin Gökçe’nin haberine bakılırsa kamuoyunda, stokçulara yönelik en sert reaksiyon Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan geliyor. Erdoğan, çeşitli platformlarda stokçulara yönelik sert sözler kullanılırken, bunlara ait yaptırımların artırılması tarafında talimat verdiğini deklare etti. Cumhurbaşkanı son olarak Katar ziyareti dönüşünde stokçuluk kabahatine yönelik yaptırımların artırılacağını belirtirken, bunların mallarına da el konulacağını açıklamıştı.
Mevzuatta net bir “stokçuluk” tarifi yok
Yürürlükteki mevzuatta, stokçuluğa ait direkt bir tanımlama bulunmuyor. Bu mevzu, Türk Ceza Kanunu ve Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun olmak üzere iki düzenlemede geçiyor.
Türk Ceza Kanunu’nun 240’ıncı unsurunda, “Belli bir mal yahut hizmeti satmaktan kaçınarak kamu için acil bir gereksinimin ortaya çıkmasına niye olan kişi, altı aydan iki yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılır” biçiminde tanımlanmış bir kabahat var. Fakat hukukçulara bakılırsa, son günlerde yaşanan fiyat artışı beklentisiyle piyasaya mal sürülmemesi durumu bu hususta geçen kamu için “acil muhtaçlığın ortaya çıkması” durumuna karşılık gelmiyor.
“Stokçuluk ve fahiş fiyat” Perakende Kanunu’nda
Pandeminin birinci devirlerinde 6585 sayılı Perakende Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a eklenen bir unsurda “tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyette bulunulamaz” tabiri yer alıyor.
“Fahiş fiyat artışı, stokçuluk ve Haksız Fiyat Kıymetlendirme Kurulu” başlıklı Ek 1 unsurda “Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafınca piyasada darlık yaratıcı, piyasa istikrarını ve hür rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulamaz” tabiri yer alıyor. Bu fıkraya ters hareket edenlere ise 50 bin lira ile 500 bin lira içinde idari para cezası öngörülüyor. Bu fıkranın devamında, fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarını önlemek maksadıyla Haksız Fiyat Kıymetlendirme Şurası oluşturulması öngörülüyor.
Düzenleme Türk Ceza Kanunu’nda değil 6585 sayılı Perakende Kanunu’nda yapılacak. Bu kanunda öngörülen 50 bin-500 bin lira içinde para cezasının, rekabet hukukunda olduğu üzere ciroya nazaran cezaya dönüştürülerek daha caydırıcı bir hale getirileceği tabir ediliyor.
“Cezayı artırarak sorun çözülmez”
Özyeğin Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Hasret Yenerer Çakmut, yaptırımlardaki mümkün artışın stokçuluğu önleyip önlemeyeceğine ait DÜNYA’ya değerlendirmelerde bulundu. Parası olduğu için daha fazla mal alan bireylerin, maliyet artışlarına bakılırsa fiyat belirlemesinin, kendi ortasında bulunduğu şartlara göre kıymetlendirilmesi gerektiğini söyleyen Çakmut, yeni yaptırımların özgür piyasa iktisadına müdahale olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceğine uygun bakılması gerektiğini kaydetti. Tahlilin iktisadın kendi dinamikleri ortasında bulunması gerektiğine değinen Çakmut, “Sorun cezaları artırarak çözülemez, asıl sorun eğitim sorunudur” dedi.
İçinde bulunulan ekonomik şartlarda, satıcı ve alıcı içindeki istikrarın bir taraf aleyhine bozulmaması gerektiğini söz eden Çakmut, “Toplum dinamikleri de düzgün tahlil edilmeli. Nasıl satıcıların ziyan etmesi istenmiyorsa, tüketicilerin de uygun şartlarda mal ve hizmetlere erişimi sağlanmalı” sözlerini kullandı.
Ödül ve ceza sistemi yerinde kullanılmalı
Normlar içindeki dengeyi kusur ve ceza bakımından korumak gerektiğini söyleyen Çakmut, “Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun uyarınca öngörülen yaptırımlar, suça değil, kabahate veriliyor. Burada öngörülen idari para cezası kimi şirketler için hiç manası olmayabilir, kimileri açısından ise piyasadan kopmaya sebep olabilir” dedi. Bu noktada cezanın adaletli olması gerektiğinin altını çizen Çakmut, “Eğer ceza uygulanacak bireylerin piyasadan kopup gitmesine sebep olacaksa, bunun iktisada öbür yansımaları olur” biçiminde konuştu. Fazla düşünmeden yapılacak değişikliğin daha sonradan diğer meseleler çıkarabileceğini lisana getiren Çakmut, “Yaramaz çocuğa daima ceza verirseniz bir süre daha sonra yüzgöz olursunuz, gülüp geçmeye başlar. Ödül ve ceza sistemi yerinde ve vaktinde kullanılmalıdır” diye konuştu.
Torba kanun geliyor
AK Parti kaynaklarından edinilen bilgilere göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatı doğrultusunda, stokçuluğa yönelik para cezalarını artıran kanun değişikliği teklifi bugün yahut yarın TBMM’ye sunulacak. Düzenlemenin, yalnızca stokçulukla ilgili kararları içeren 4 unsurluk bir yasa olarak gelebileceği belirtiliyor. Diğer bir alternatif ise güç ile ilgili teknik düzenlemeleri içeren kısa bir torba kanun teklifinin içine eklenmesi olarak gösteriliyor.
‘Suç işleyen her insanın yakasına yapışılacak’
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, fahiş fiyat ve stokçuluğa yönelik kanunda yer alan yaptırımların, daha da sertleştirilmesini istiyor.
Erdoğan, Katar dönüşü yaptığı açıklamada stokçulara yönelik cezanın artırılacağını, bunların mallarına el konulacağını söylemişti.
Evvelki gün yapılan kabine toplantısından daha sonra ise maliyet artışı ve kur yükselişiyle izah edilemeyecek fiyat artışı yapanlarla özellikle stokçuluğa yönelenlerin gözünün yaşına bakılmayacağını belirtmişti. Erdoğan, “Hem idari hem tüzel süreçlerle kendi ülkesine ve milletine karşı bu biçimde ağır bir kabahat işleyen her insanın yakasına yapışılacaktır” tabirlerini kullanmıştı.
Yatırım tavsiyesi içermez.