Endüstrici, Türkşeker ve artırımlardan şikayetçi

Mihriban

Global Mod
Global Mod
Endüstriciler, Türk Şeker’in kendilerine şeker satmamasından şikâyet ederken, piyasada şeker bulamadıklarını özel dal fabrikalarının sattığı şekerin ise fazlaca değerli olmasından yakınıyor.

Özel dal ve kooperatif şeker fabrikaları ise, maliyetlerdeki artışa dikkat çekerek Türk Şeker’in 3 yıl boyunca baskı altında tuttuğu şeker fiyatı niçiniyle sanayicilerin epeyce tatlı karlar elde ettiğini belirterek maliyetler oranında fiyat artırdıklarını ve isteyen her sanayiciye şeker verdiklerini söz ediyor.

Sorun ikili fiyat oluşumundan kaynaklanıyor


Dünya’dan Ali Ekber Yıldırım’ın haberine bakılırsa şeker piyasasında yaşanan krizin temelinde “ikili fiyat” oluşumu var. 2021 Ekim ayına kadar şeker dalının başkanı ve fiyat belirleyicisi Türk Şeker’di. Berat Albayrak’ın Hazine ve Maliye Bakanlığı devrinde besin enfl asyonu artmasın diye 3 yıl boyunca şekere artırım yapılmadı. Fiyat baskı altında tutuldu.

Bu baskıdan ziyan nazarann özel dal ve kooperatif fabrikaları birinci defa Ekim 2021’de Türk Şeker’den bağımsız olarak şekere yüzde 25 artırım yaptı. Kasım’da yüzde 15 daha artırım yaptı. bu biçimdece kesimde ikili bir fiyat oluştu. Türk Şeker’in ucuz, özel fabrikaların kıymetli fiyatı. Herkes Türk Şeker’den şeker almak isteyince evvel market rafl arında kriz yaşandı. Rafl ar boşaldı. Marketler satışı 1 paket ile sonlandırdı. Bunu önlemek için Türk şeker Kasım ayında yüzde 25 artırım yaptı.

Gelinen noktada bugün Türk Şeker’de 50 kiloluk şekerin fiyatı 265 liradan satılırken, özel bölüm ve kooperatif fabrikaları birebir şekeri 450 liradan satıyor. Eserlerinde şeker kullanan endüstrici ve imalatçılar doğal olarak Türk Şeker’den şeker almak istiyor. Zira fiyatı epeyce daha uygun.


Ama Türk Şeker’in bu talebi karşılayacak kadar elinde eser yok. Bu niçinle yakın vakitte Raf Garantili Fiyat satış sistemine geçerek, perakende kesimine şeker satışı yaparken sanayicilere şeker satışını durdurdu. Özel dalda şeker var, ama değerli diye endüstriciler almak istemiyor. Bu niçinle endüstrici “şeker bulamıyoruz” diye şikâyet ederken, özel ve kooperatif fabrikaları “isteyen sanayiciye şeker temin ediyoruz, arzda sorun yok” diyor.

Endüstrici, Türkşeker ve artırımlardan şikayetçi

Eserlerinde şeker kullanan endüstriciler Türk Şeker’in kendilerine şeker satmamasından ve meblağların yüzde 70 artmasından şikâyetçi. Bu hususta Eskişehir Ticaret Odası İdare Konseyi Lideri Mehmet Güler ve Antalya Organize Sanayi Bölgesi Lideri Ali Bahar yaptıkları açıklamada özetle şu bilgilere yer verdi: “Türk Şeker imalatçı ve sanayicilere şeker satışını durdurduğu için marketlerden küçük paketlerde fahiş fiyatla şeker almak zorunda kalıyoruz. Türk Şeker bizi özel bölüm fabrikalarına yönlendiriyor. Orada fiyatlar yüzde 70 kıymetli.

Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ’de şekerin kilosunu KDV dahil 5,30 lira iken, özelleştirilen fabrikalarda bir kilo şeker yaklaşık 9 lira. Husus sanayi olunca gereksinim duyulan şeker ölçüsü yüzlerce tona çıkıyor, ötürüsıyla girdi maliyetlerinde de milyonlar ile söz edilecek bir fiyat artışı yaşanıyor. Bu durum sanayiciden hayli ülke iktisadına ziyan verecektir. Zira girdi maliyeti artan endüstrici bunu kaçınılmaz olarak esere yansıtacaktır, ötürüsıyla bu da ülkemize enfl asyon, vatandaşa da artırım olarak geri dönecektir.”

Kooperatif Fabrikaları: Şeker arzında dert yok


Kayseri Pancar Ekicileri Kooperatifi ve Kayseri Şeker İdare Heyeti Lideri Hüseyin Akay, sorularımız üzerine şekerde yaşanan durumu şöyleki özetledi: “Kasım ayında şekerle ilgili rafl arda sorun yaşanınca, Türk Şeker, marketlere raf satış garantili bir uygulamayla şeker satışına başladı. Yani sanayi kesimine, aracı toptancılara şeker satmıyor. Sanayi kuruluşları kooperatif ve özel bölüm fabrikalarına yöneldi. Şeker muhtaçlıklarını buradan karşılıyorlar. Bize gelip şeker almamış bir sanayi kuruluşu yok. Bugüne kadar gelen bütün talepleri karşıladık, bir daha görüşmelerimiz var.

Evvelki senelera göre biz sanayi kesiminde kendi müşterilerimize başka senelera göre daha fazla şeker satışı yaptık. ötürüsıyla talep edenlerle ilgili rastgele bir sorun yok, gelen talepleri karşılıyoruz. Fakat endüstrici talep etmiyorsa bizim sanayiciye sizin şekerinizi biz verelim diyecek halimiz de yok. Bu niçinle talep edenler açısından rastgele bir ıstırap yok. Dönem sonuna kadar değerlendirebileceğimiz bir şeker var. Yani bir büyük dert olacağını zannetmiyorum. Sanayicilerin ‘şeker bulamıyoruz, şeker alamıyoruz’ tabirini haksız bir itham olarak değerlendiriyorum. Şeker talep eden, şeker isteyen herkese biz şekeri temin ediyoruz. Arz ile ilgili rastgele bir ıstırap şu anda yok.”

“Sanayici 3 yıl epey düzgün para kazandı” tezi

Şeker fiyatı konusunda 3 yıldır dal üzerinde büyük bir baskı olduğunu, Türk Şeker’in fiyatını artırmaması niçiniyle şeker üreten hem kooperatif fabrikaları hem özel bölüm için önemli bir ıstırap yarattığını vurgulayan Akay: “Bu baskı bizde epeyce önemli ziyanlara yol açtı. Bölüm baktı ki bu biçimde olmayacak. Fabrikaları ayakta tutmak mümkün olmayacaktı. Bu niçinle bölüm büsbütün koptu. Daha doğrusu Türk Şeker, fiyat artırmayarak bölümdeki liderliği bıraktı.


En azından maliyetine şeker satabilmek için özel kesim fabrikaları ve kooperatif fabrikaları 2021 Ekim ayında yüzde 25, Kasım ayında da yüzde 15 artırım yaptı. çabucak sonrasında rafl arda şeker bulamama düşüncesi gündeme gelince, natürel fiyatlar 50 kiloluk torbada 450 TL’ye kadar çıktı. Bugün şikâyet eden endüstriciler, bu 3 yıllık mühlet zarfında, yani şeker kullanarak mamul üreten endüstriciler fiyatın artmamasından önemli paralar kazandılar. Lakin o yüksek kar bölümü bitti.

Üç yıl artırım olmayınca fazlaca güzel para kazandılar. Artık kesim artık en azından maliyetine satış yapabilmek için bu artırımları yapmak zorunda kaldı. Piyasada olağan ki ikili bir fiyat oluştuğu doğrudur. Bölüm olarak bunu yaratan biz değiliz. Türk Şeker, işte 265 TL’den 50 kilogramını şeker paketleyip piyasaya kilosu 5 lira 30 kuruştan veriyor. Biz vaktinde uyardık. Bilhassa Ekim-Kasım devrinde şayet yüzde 52 oranında bir artırım yapılsaydı bu sorun orada kalırdı ve çözülmüş olurdu. Türk Şeker artırım yapmayarak sorunu büyüttü.

Geldiğimiz noktada da hakikaten bilhassa Türk şekerin bölümdeki kota hissesi %36, ancak perakendedeki hissesi %15 düzeyinde. Şekerin %85’ini sanayi kuruluşlarına, aracılara satarken bugün ben artık sanayiciye aracı kuruluşlara satmıyorum diyor. Piyasaya 50 kiloluk şekeri 265 liralık bir fiyata çıkıyor ancak bu fiyattan sanayiciye, aracıya satmıyor. Yalnızca raf garantili olarak raftaki yani markete satışını yapıyor.” dedi.

Pancar üretimi yüzde 20.7 düştü

Türkiye’de şekerpancarına dayalı bir şeker üretimi var. Toplamda 33 şeker fabrikası pancar işleyerek şeker üretiyor. Bu fabrikaların 15’i devlete, 12’si özel dala ve 6 tanesi ise kooperatifl ere ilişkin. Türkiye’de yıllık ortalama 3 milyon ton civarında şeker üretiliyor. 2020 yılında 23 milyon 25 bin ton şekerpancarı üretilirken 2021’de bu üretim, Türkiye İstatistik Kurumu datalarına nazaran yüzde 20.7 oranında düşerek 18 milyon 250 bin tona geriledi. Üretimdeki bu düşüş bilhassa Haziran-Temmuz ayında şeker arzında sorun yaratabilir ve fiyatlarının artması beklenebilir.


2021 yılında gübre fiyatındaki yüzde 400’ü bulan fiyat artışı, Yılbaşı gecesi (31 Aralık 2021) sulama elektriğine yapılan yüzde 92 oranındaki artırım üreticiyi pancar üretiminden daha da uzaklaştırdı. Fabrikalara kontratlı olarak pancar üreten çiftçiler 2022’de ekim yapamayacaklarını bildirirken, şeker fabrikaları tarihinde birinci kere evvel özel fabrikalar daha sonra Türk Şeker Ağustos ayında açıklayacakları pancar avans alım fiyatını Aralık-Ocak periyodunda deklare etti.

Şeker pancarı avans fiyatı yüzde 100 artırıldı

Şeker fiyatının ve pancar fiyatının baskı altında tutulması niçiniyle çiftçinin nitekim infial halinde olduğunu, gübre, tohum, sulama elektriği üzere biroldukca girdide maliyetlerin fazlaca önemli artığını anlatan Hüseyin Akay kelamlarını şöyleki sürdürdü: “Maliyetler de önemli artışlar olunca biz Kayseri Şeker olarak tarihinde birinci sefer Aralık’ta avans fiyat deklare ettik ve ton başına 420 lira olan avans fiyatı 720 liraya çıkardığımızı duyurduk. Bizden daha sonra Türk Şeker için işte Sayın Cumhurbaşkanı geçen hafta ton başına 800 liralık bir avans fiyat deklare etti. Bu da tarihinde birincidir. Yani olağanda şeker pancarı avans fiyatı Ağustos ayında açıklanır. Birinci kere Ocak’ta belirtildi.

Pancar çiftçisi elbette hakikaten ekim yapamayacaktı. Bu en azından çiftçi için bir umut oldu. Alışılmış ki bu taban fiyattır. Yani en alt düzeydeki fiyattır ve bir daha açıklamada da açıklandıği üzere bu gözden geçirilebilir bir fiyattır. Pancar ekimi için tehlike büsbütün geçmedi. Biz kontratlı üretim yaptığımız çiftçilerle taahhütname imzalatırken hala kaygılı olduklarını görüyoruz. Biz bununla kurtaramayız diyen çiftçilerimiz var. Ben bu fiyatın 900 lira olacağını düşünüyorum, 1000 liraya kadar da çıkabilir. Zira maliyet artışları bu biçimde devam ederse, yani mazot fiyatı, gübre fiyatı, elektrik fiyat ve sulama maliyeti hepsi bunlar artarsa bu fiyatın da artacağını düşünüyorum.

Bakan Pakdemirli: Şekerde problem yok, endüstriciler için çalışma yapıyoruz


Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, şekerde rastgele bir arz sorunu olmadığını, Raf Fiyat Garanti (RFG) Sistemi ile vatandaşın uygun fiyatlara şekere ulaşabildiğini, bakkalların ise bu sistem ile lokal ve ulusal zincir marketlere karşı korunduğunu lisana getirdi. Yeni döneme kadar raftaki talebi karşılayacak şekerin olduğunu belirten Pakdemirli’nin hususa ait kelamları şu biçimde: “Türk Şeker, vatandaşımızın şekeri raftan daha uygun bir fiyat ile alabilmesi için, elindeki şeker stokunun değerli bir kısmını RFG Sistemine ayırdı.

Tüm ulusal zincir marketler ve yereldeki birfazlaca market sisteme dahil oldu. Aralık ayı prestiji ile bu sistem yardımıyla vatandaşımız ulusal ve mahallî marketlerden uygun fiyatlara şeker temin etmeye başladı. Türk Şeker, geçen yıla kıyasla, yüzde 60’ı sanayiciye olmak üzere piyasaya yaklaşık 100 bin ton daha fazla şeker verdi. Kendi markasıyla piyasaya şeker arz eden zincir marketlere üretim yapan küçük işletmelere ise şeker vermeye devam ediyor. Sanayicilerimiz için farklı bir fiyat ile şeker arzı konusunda da çalışmalarımız devam etmekte olup, netleştiğinde kamuoyu ile paylaşılacaktır.”

RFG (Raf Fiyat Garanti) Sistemi nedir?

Türk Şeker, ulusal ve lokal zincir marketlere şekeri vermedilk evvel bir raf fiyat taahhüdü alıyor, akabinde şekeri veriyor. çabucak sonrasında da ay sonu satış stok mutabakatı ve saha denetimleri yaparak, ilgili marketlerin kontrolü yapılıyor. Ayrıyeten çalışılan marketlerin her türlü bilgisi ve mutabakat raporları, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile paylaşılarak, tutulan raporların denetimi yapılıyor.

Yatırım tavsiyesi içermez.
 
Üst