Yenilenebilir güç yatırımlarını teşvik etmek hedefiyle dolar kuru üzerinden verilen alım garantilerinin faturası, kamu özel işbirliği ile yapılan köprü, otoyol, tünel ve kent hastanelerinden kat be kat fazla oldu.
Son 4.5 yılda Yenilenebilir Güç Kaynakları Destekleme Sistemi (YEKDEM) kapsamında yapılan garanti ödemelerin toplamı 148 milyar TL’ye ulaştı. Dolar kuru üzerinden ve bu santrallere özel yapılan hesaplama usulü ile ortaya çıkarılan “YEKDEM Ünite Bedeli”, “Aktif Güç Bedeli” kalemi ortasında elektrik tüketicilerinin faturalarına kilovatsaat başına ekleniyor. 2017’de başlayan bu teşvik düzeneğinden birçok tüketicinin haberi dahi olmuyor.
ARTIRIMLAR YOLDA
Yapılan hesaplamalara nazaran, bu ödemeler piyasa maliyet ortalaması ile TL üzerinden hesaplansaydı, ödenen bedel yarı yarıya azalarak 76 milyar TL olacaktı.
Fakat yapılan yanlış planlama ile tüketiciler fazladan 72 milyar TL’yi ödemek zorunda kaldılar. Süratli kur artışları niçiniyle elektrik maliyetleri daha da artan sanayicilerin talepleri doğrultusunda YEKDEM’de yeni santrallere ödemeler 1Temmuz’dan itibaren TL’ye çevrildi.
Fakat daha evvel devreye giren santrallere ödemeler dolar kuru üzerinden devam ediyor. TL’ye geçilmesi YEKDEM Ünite Bedeli’nde kısmi gerilemeye niye olsa da, yüksek döviz kurları ile ithal edilen doğalgaz ve kömürün maliyetleri artırması yüzünden elektrikte artırımın kaçınılmaz olduğu söz ediliyor.
DIŞA BAĞIMLI
2021’in Temmuz-Ağustos devrinde elektriğin yüzde 35’inin doğalgazdan, yüzde 15’inin ise ithal kömürden üretildiğini söyleyen güç uzmanı ve elektrik piyasasını tahlil eden encazip.com’un kurucusu Çağada Kırım, yerli ve ulusal olarak gözüken HES’lerden kimilerinin dahi ödemelerinin dolarla olduğunu söz ederek, bölümün büyük oranda dışa bağımlı olduğunu kaydetti.
Mesken elektrik fiyatlarının piyasa maliyetinden yüzde 22, ticarethane-sanayiden de yüzde 33 aşağıda olduğunu anlatan Kırım, bu farkın kapatılacağını lisana getirdi.
Döviz üzerine kurgulanan güç piyasası çıkmazda
Özelleştirmeler daha sonrası elektrikte üretimden dağıtıma ve faturalandırmaya (perakende satış) kadar güç dalı dövize bağımlı hale geldi. Şu anda elektrik üretiminin yüzde 80’ine yakınını özel şirketler gerçekleştiriyor.
Dağıtım ve perakende satışın ise yüzde 100’ü özel dala devredilmiş durumda. Elektrik portföyünün yabancı paralar üzerine kurgulandığı için bu artırımların ortaya çıktığını söyleyen Çağada Kırım, en azından bu biçimde bir periyotta EÜAŞ’ın ürettiği elektriği dağıtım şirketleri yerine direkt vatandaşa yahut sanayiciye verebileceğini belirtti.
Yatırım tavsiyesi içermez.
Son 4.5 yılda Yenilenebilir Güç Kaynakları Destekleme Sistemi (YEKDEM) kapsamında yapılan garanti ödemelerin toplamı 148 milyar TL’ye ulaştı. Dolar kuru üzerinden ve bu santrallere özel yapılan hesaplama usulü ile ortaya çıkarılan “YEKDEM Ünite Bedeli”, “Aktif Güç Bedeli” kalemi ortasında elektrik tüketicilerinin faturalarına kilovatsaat başına ekleniyor. 2017’de başlayan bu teşvik düzeneğinden birçok tüketicinin haberi dahi olmuyor.
ARTIRIMLAR YOLDA
Yapılan hesaplamalara nazaran, bu ödemeler piyasa maliyet ortalaması ile TL üzerinden hesaplansaydı, ödenen bedel yarı yarıya azalarak 76 milyar TL olacaktı.
Fakat yapılan yanlış planlama ile tüketiciler fazladan 72 milyar TL’yi ödemek zorunda kaldılar. Süratli kur artışları niçiniyle elektrik maliyetleri daha da artan sanayicilerin talepleri doğrultusunda YEKDEM’de yeni santrallere ödemeler 1Temmuz’dan itibaren TL’ye çevrildi.
Fakat daha evvel devreye giren santrallere ödemeler dolar kuru üzerinden devam ediyor. TL’ye geçilmesi YEKDEM Ünite Bedeli’nde kısmi gerilemeye niye olsa da, yüksek döviz kurları ile ithal edilen doğalgaz ve kömürün maliyetleri artırması yüzünden elektrikte artırımın kaçınılmaz olduğu söz ediliyor.
DIŞA BAĞIMLI
2021’in Temmuz-Ağustos devrinde elektriğin yüzde 35’inin doğalgazdan, yüzde 15’inin ise ithal kömürden üretildiğini söyleyen güç uzmanı ve elektrik piyasasını tahlil eden encazip.com’un kurucusu Çağada Kırım, yerli ve ulusal olarak gözüken HES’lerden kimilerinin dahi ödemelerinin dolarla olduğunu söz ederek, bölümün büyük oranda dışa bağımlı olduğunu kaydetti.
Mesken elektrik fiyatlarının piyasa maliyetinden yüzde 22, ticarethane-sanayiden de yüzde 33 aşağıda olduğunu anlatan Kırım, bu farkın kapatılacağını lisana getirdi.
Döviz üzerine kurgulanan güç piyasası çıkmazda
Özelleştirmeler daha sonrası elektrikte üretimden dağıtıma ve faturalandırmaya (perakende satış) kadar güç dalı dövize bağımlı hale geldi. Şu anda elektrik üretiminin yüzde 80’ine yakınını özel şirketler gerçekleştiriyor.
Dağıtım ve perakende satışın ise yüzde 100’ü özel dala devredilmiş durumda. Elektrik portföyünün yabancı paralar üzerine kurgulandığı için bu artırımların ortaya çıktığını söyleyen Çağada Kırım, en azından bu biçimde bir periyotta EÜAŞ’ın ürettiği elektriği dağıtım şirketleri yerine direkt vatandaşa yahut sanayiciye verebileceğini belirtti.
Yatırım tavsiyesi içermez.