Cumhuriyet’ten Jale Özgentürk’ün haberine nazaran Kamu Özel İşbirliği Projeleri son senelerda Türkiye’nin en hayli tartıştığı hususlar içinde. AKP iktidarının “Devletin kasasından tek kuruş çıkmadan yapıldı” teziyle savunduğu mega projelerin, Hazine’ye yükünün bugünkü kurla hesaplandığında 160 milyar TL’ye yakın olduğu belirtiliyor.
Bu projelerin çoğunluğunu yıllardır iktidarın vazgeçemediği müteahhitler Cengiz-MAPA- Limak- Kolin-Kalyon gerçekleştiriyor.
Yolcu ve gelir garantili havaalanı, otoyol, köprü, tünel projelerinin kazananı daima bu beş müteahhit, kaybedeni ise geçse de geçmese de, gitse de gitmese de faturayı ödeyen vatandaş oluyor.
Başşehir Üniversitesi İktisat Programı Kısım Lideri ve eski Devlet Planlama Teşkilatı Planlama Uzmanı Prof. Dr. Uğur Emek, bu projeleri yakından izleyen bir bilim insanı.
Emek’e İstanbul’da yaşanan kar felaketinde bu projelerin en mühimleri içinde yer alan İstanbul Havalimanı ve Kuzey Marmara Otoyolu’nda yolcuların ve vatandaşın yaşadıkları rezaleti sorduk. “Ulaştırma işi bir kamu işidir ve 7/24 verilmek zorundadır” diyor Emek.
“Devlet kamu hizmetini ya kendisi sağlar ya da özel dala gördürür. Bu iki projede Yap-İşlet-Devret (YİD) mukaveleleriyle hizmet, özel dala gördürülmektedir” diyen Emek, yol ve köprüde Karayolları Genel Müdürlüğü, havalimanında ise Devlet Hava Meydanları İşletmesi’nin performans kontrolü gereği oluşan ziyanı tazmin etmeleri için şirketlere ceza vermesi gerektiğini belirtiyor. Vatandaşa da tekliflerde bulunarak şu hatırlatmaları yapıyor:
– YİD projelerinde işletme sorumluluğu özel şirketlere aittir. Kamu standart belirler, performans standart altında kalırsa şirketlere idari para cezası verilir. İstanbul Havalimanı’nı ve Kuzey Marmara Otoyolu’nu yapan firmalar vazife kusuru işlemiştir. Bu niçinle Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü ve Karayolları Genel Müdürlüğü aracılığı ile vatandaşa tazminat ödenmesi gerekir.
– Beşerler, İstanbul Havalima-nı’nda mahsur kaldı. Sivil havacılık memleketler arası kurallara bağlıdır. Yolcular havayolu şirketlerine dava açabilir. İstanbul Grand Airport (İGA) şikâyet edilerek ziyan istenebilir.
CEZA ÖDEMEK ZORUNDALAR
– Kuzey Marmara Otoyolu’nu her kuralda 7/24 kullanıcıların hizmetine amade tutmak zorundasınız. Olağan günlerde muvaffakiyet diyorsun, mükafatını alıyorsun. Kâfi sayıda araç geçmeyince garanti ödemesi alıyorsun. Hizmet sunmadığında da cezayı ödemek zorundasın.
– Beşerler, Kuzey Marmara Otoyolu’na girdi, geçiş fiyatı ödedi, akaryakıtı boşuna gitti, üşüdü, aç kaldı. Yolda kalan kamyonlar ve TIR’lar niçiniyle tedarik zincirleri çöktü. Karayolları bana istişareden benim adıma o şirketle kontrat imzalıyorsa hizmet alamadığım devir için de bana cezayı ödemek durumunda.
Emek, “Yunanistan’da otoyol işleten özel şirketin tazminat yükümlülüğü var, yolu açamadığı için yolda kalan araç başına 2 bin Avro ödeyecek!” kelamlarıyla bir de örnek veriyor.
Türkiye’de ise şu ana kadar bu biçimde bir ceza gündeme gelmiş değil. Beğenilen holdinglerin köprüde günlük 135 bin araç, İstanbul Havalimanı’nda 2030’e kadar 6.3 milyar Avro yolcu/gelir garantisine sahip olduğu düşünülürse ceza ne söz, onlar karda bile “kâr”dalar!
Yatırım tavsiyesi içermez.
Bu projelerin çoğunluğunu yıllardır iktidarın vazgeçemediği müteahhitler Cengiz-MAPA- Limak- Kolin-Kalyon gerçekleştiriyor.
Yolcu ve gelir garantili havaalanı, otoyol, köprü, tünel projelerinin kazananı daima bu beş müteahhit, kaybedeni ise geçse de geçmese de, gitse de gitmese de faturayı ödeyen vatandaş oluyor.
Başşehir Üniversitesi İktisat Programı Kısım Lideri ve eski Devlet Planlama Teşkilatı Planlama Uzmanı Prof. Dr. Uğur Emek, bu projeleri yakından izleyen bir bilim insanı.
Emek’e İstanbul’da yaşanan kar felaketinde bu projelerin en mühimleri içinde yer alan İstanbul Havalimanı ve Kuzey Marmara Otoyolu’nda yolcuların ve vatandaşın yaşadıkları rezaleti sorduk. “Ulaştırma işi bir kamu işidir ve 7/24 verilmek zorundadır” diyor Emek.
“Devlet kamu hizmetini ya kendisi sağlar ya da özel dala gördürür. Bu iki projede Yap-İşlet-Devret (YİD) mukaveleleriyle hizmet, özel dala gördürülmektedir” diyen Emek, yol ve köprüde Karayolları Genel Müdürlüğü, havalimanında ise Devlet Hava Meydanları İşletmesi’nin performans kontrolü gereği oluşan ziyanı tazmin etmeleri için şirketlere ceza vermesi gerektiğini belirtiyor. Vatandaşa da tekliflerde bulunarak şu hatırlatmaları yapıyor:
– YİD projelerinde işletme sorumluluğu özel şirketlere aittir. Kamu standart belirler, performans standart altında kalırsa şirketlere idari para cezası verilir. İstanbul Havalimanı’nı ve Kuzey Marmara Otoyolu’nu yapan firmalar vazife kusuru işlemiştir. Bu niçinle Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü ve Karayolları Genel Müdürlüğü aracılığı ile vatandaşa tazminat ödenmesi gerekir.
– Beşerler, İstanbul Havalima-nı’nda mahsur kaldı. Sivil havacılık memleketler arası kurallara bağlıdır. Yolcular havayolu şirketlerine dava açabilir. İstanbul Grand Airport (İGA) şikâyet edilerek ziyan istenebilir.
CEZA ÖDEMEK ZORUNDALAR
– Kuzey Marmara Otoyolu’nu her kuralda 7/24 kullanıcıların hizmetine amade tutmak zorundasınız. Olağan günlerde muvaffakiyet diyorsun, mükafatını alıyorsun. Kâfi sayıda araç geçmeyince garanti ödemesi alıyorsun. Hizmet sunmadığında da cezayı ödemek zorundasın.
– Beşerler, Kuzey Marmara Otoyolu’na girdi, geçiş fiyatı ödedi, akaryakıtı boşuna gitti, üşüdü, aç kaldı. Yolda kalan kamyonlar ve TIR’lar niçiniyle tedarik zincirleri çöktü. Karayolları bana istişareden benim adıma o şirketle kontrat imzalıyorsa hizmet alamadığım devir için de bana cezayı ödemek durumunda.
Emek, “Yunanistan’da otoyol işleten özel şirketin tazminat yükümlülüğü var, yolu açamadığı için yolda kalan araç başına 2 bin Avro ödeyecek!” kelamlarıyla bir de örnek veriyor.
Türkiye’de ise şu ana kadar bu biçimde bir ceza gündeme gelmiş değil. Beğenilen holdinglerin köprüde günlük 135 bin araç, İstanbul Havalimanı’nda 2030’e kadar 6.3 milyar Avro yolcu/gelir garantisine sahip olduğu düşünülürse ceza ne söz, onlar karda bile “kâr”dalar!
Yatırım tavsiyesi içermez.