Döviz etkisinin besin fiyatlarındaki artışı tetiklediğini belirten uzmanlar, en acil tehlikenin tahıl mutabakatındaki mümkün bir başarısızlık olduğunu vurguluyor. Uzmanlar, tüketiciler için besin enflasyonunun birkaç çeyrek daha süreceğine dikkat çekiyor.
Dünyada tesiri süren global mali kriz, Kovid-19, tedarik zincirleri, jeopolitik problemler ve iklim olayları, besin meblağları üzerinde yıkıcı tesirini artırıyor. Tarım uzmanları ve analistler, global besin kaynaklarının hâlâ tehdit altında olduğu konusunda ihtarlarına devam ediyor.
Sözcü’nün Financial Times’tan aktardığına göre, 2022’de sert yükselen besin meblağları milletlerarası piyasalarda düşse de düşük stok düzeyleri ve yüksek döviz maliyetleri gelişmekte olan ülkelerdeki besin maliyetlerini artırmaya devam ediyor. Ayrıyeten çok iklim olayları ve düşük stok düzeyleri besin meblağlarının alarm vermesine niye oluyor.
RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI FİYATLARI DAHA DA BERBAT ETKİLEDİ
Geçtiğimiz yıl besin fiyatları, Rusya-Ukrayna savaşından evvel, kuraklık ve pandemi niçiniyle aslına bakarsanız yüksek seyrediyordu.
Ardından, Moskova’nın dünyanın en büyük gübre ihracatçısı olarak Ukrayna’da savaşa girmesi besinlerin meblağlarını sert yükselirken, azotlu gübreler için kritik bir bileşen olan doğalgaz fiyatlarındaki sıçrama da tarım piyasası üzerinde baskı oluşturdu.
Savaş sürerken Moskova ile Kiev içinde imzalanan tahıl mutabakatı, Rusya’dan bol bol tedarik sağlanmasıyla birlikte meblağların düşürülmesinde kıymetli bir rol oynarken, düşen doğalgaz meblağları gübre piyasalarını sakinleştirdi.
BM Besin ve Tarım Örgütü’nün (FAO) milletlerarası ticareti yapılan ziraî emtiaları referans alan Besin Fiyat Endeksi 2022’de tepeyi gördükten daha sonra dokuz ay üst üste düşüş kaydetti. Kritik besinlerin fiyatları, geçen yılın en yüksek düzeylerinin yaklaşık yüzde 40 altında seyretti.
‘RİSKLERDEN BİRİ GERÇEKLEŞİRSE SÜRATLİ BİR ARTIŞ GÖRECEĞİZ’
Ancak analistler, değişken güç fiyatlarına ve iklim değişikliğinin mahsul üretimi üstündeki tesirine dikkat çekerek tahıl mutabakatının bozulabileceği konusunda ikazlarda bulundu.
Dünya Bankası tarım ekonomisti John Baffes, “Mevcut durum tek motorla uçmaya benziyor. Motor çalıştığı sürece sorun yok lakin motor durursa sorun yaşarsın. Risklerden rastgele biri gerçekleşirse, fiyatlarda fazlaca lakin fazlaca süratli bir artış goreceğiz” dedi.
EN ACİL TEHLİKE TAHIL ANLAŞMASI
En acil tehlike ise mart ayında yenilenmesi beklenen BM takviyeli tahıl mutabakatı. Mutabakatın uzatılması konusundaki rastgele bir başarısızlık, Ukrayna tahıl ihracatını engelleyerek meblağların bir daha fırlamasına yol açabilir.
JEOPOLİTİK RİSKLER
bir fazlaca mahsul ve gübre Rusya’ya uygulanan yaptırımlardan muaf olsa da Rus ve Avrupalı yetkililere nazaran, biroldukça banka, sigortacı ve lojistik kümesi, Rus mamüllerinin ticaretini yapmak konusunda isteksiz davranıyor. Jeopolitik tansiyonların arzı kesintiye uğratabileceğine dönük beklentiler ise hâlâ kuvvetli.
Diğer bir tehdit ise iklim. Geçen yıl Avrupa’da ve dünyanın öteki bölgelerinde rekor kıran sıcaklıklar yaşanmıştı.
Birleşik Krallık Meteoroloji Ofisi geçen yılın sonlarında, “Hava şartları, 2023’te global sıcaklıkların 2022’den daha sıcak bulunmasına yol açacak” ihtarında bulundu.
DÖVİZ TESİRİ BESİN ARZI İÇİN TEHLİKE OLUŞTURDU
Ayrıca düşük tahıl stok düzeyleri de analistlerin global besin tedariki konusundaki telaşlarını artırdı.
ABD Tarım Bakanlığı eski baş ekonomist Joseph Glauber, “Düşük global stok durumu niçiniyle fiyatlar dalgalı olmaya devam edecek. Bu baharda kuraklık yahut kıymetli bir hava olayı ortaya çıkarsa fiyatlar daha keskin bir biçimde yükselebilir” dedi.
Öte yandan döviz hareketleri de birfazlaca gelişmekte olan ülkede besin arzı için tehlike oluşturdu. Memleketler arası piyasalarda besin meblağlarında yaşanan düşüşe karşın, doların gücü lokal para ünitelerindeki maliyetleri yüksek tutmaya devam etti. Bu da tüketiciler için besin enflasyonunu birkaç çeyrek daha süreceği manasına geliyor.
Yatırım tavsiyesi içermez.
Dünyada tesiri süren global mali kriz, Kovid-19, tedarik zincirleri, jeopolitik problemler ve iklim olayları, besin meblağları üzerinde yıkıcı tesirini artırıyor. Tarım uzmanları ve analistler, global besin kaynaklarının hâlâ tehdit altında olduğu konusunda ihtarlarına devam ediyor.
Sözcü’nün Financial Times’tan aktardığına göre, 2022’de sert yükselen besin meblağları milletlerarası piyasalarda düşse de düşük stok düzeyleri ve yüksek döviz maliyetleri gelişmekte olan ülkelerdeki besin maliyetlerini artırmaya devam ediyor. Ayrıyeten çok iklim olayları ve düşük stok düzeyleri besin meblağlarının alarm vermesine niye oluyor.
RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI FİYATLARI DAHA DA BERBAT ETKİLEDİ
Geçtiğimiz yıl besin fiyatları, Rusya-Ukrayna savaşından evvel, kuraklık ve pandemi niçiniyle aslına bakarsanız yüksek seyrediyordu.
Ardından, Moskova’nın dünyanın en büyük gübre ihracatçısı olarak Ukrayna’da savaşa girmesi besinlerin meblağlarını sert yükselirken, azotlu gübreler için kritik bir bileşen olan doğalgaz fiyatlarındaki sıçrama da tarım piyasası üzerinde baskı oluşturdu.
Savaş sürerken Moskova ile Kiev içinde imzalanan tahıl mutabakatı, Rusya’dan bol bol tedarik sağlanmasıyla birlikte meblağların düşürülmesinde kıymetli bir rol oynarken, düşen doğalgaz meblağları gübre piyasalarını sakinleştirdi.
BM Besin ve Tarım Örgütü’nün (FAO) milletlerarası ticareti yapılan ziraî emtiaları referans alan Besin Fiyat Endeksi 2022’de tepeyi gördükten daha sonra dokuz ay üst üste düşüş kaydetti. Kritik besinlerin fiyatları, geçen yılın en yüksek düzeylerinin yaklaşık yüzde 40 altında seyretti.
‘RİSKLERDEN BİRİ GERÇEKLEŞİRSE SÜRATLİ BİR ARTIŞ GÖRECEĞİZ’
Ancak analistler, değişken güç fiyatlarına ve iklim değişikliğinin mahsul üretimi üstündeki tesirine dikkat çekerek tahıl mutabakatının bozulabileceği konusunda ikazlarda bulundu.
Dünya Bankası tarım ekonomisti John Baffes, “Mevcut durum tek motorla uçmaya benziyor. Motor çalıştığı sürece sorun yok lakin motor durursa sorun yaşarsın. Risklerden rastgele biri gerçekleşirse, fiyatlarda fazlaca lakin fazlaca süratli bir artış goreceğiz” dedi.
EN ACİL TEHLİKE TAHIL ANLAŞMASI
En acil tehlike ise mart ayında yenilenmesi beklenen BM takviyeli tahıl mutabakatı. Mutabakatın uzatılması konusundaki rastgele bir başarısızlık, Ukrayna tahıl ihracatını engelleyerek meblağların bir daha fırlamasına yol açabilir.
JEOPOLİTİK RİSKLER
bir fazlaca mahsul ve gübre Rusya’ya uygulanan yaptırımlardan muaf olsa da Rus ve Avrupalı yetkililere nazaran, biroldukça banka, sigortacı ve lojistik kümesi, Rus mamüllerinin ticaretini yapmak konusunda isteksiz davranıyor. Jeopolitik tansiyonların arzı kesintiye uğratabileceğine dönük beklentiler ise hâlâ kuvvetli.
Diğer bir tehdit ise iklim. Geçen yıl Avrupa’da ve dünyanın öteki bölgelerinde rekor kıran sıcaklıklar yaşanmıştı.
Birleşik Krallık Meteoroloji Ofisi geçen yılın sonlarında, “Hava şartları, 2023’te global sıcaklıkların 2022’den daha sıcak bulunmasına yol açacak” ihtarında bulundu.
DÖVİZ TESİRİ BESİN ARZI İÇİN TEHLİKE OLUŞTURDU
Ayrıca düşük tahıl stok düzeyleri de analistlerin global besin tedariki konusundaki telaşlarını artırdı.
ABD Tarım Bakanlığı eski baş ekonomist Joseph Glauber, “Düşük global stok durumu niçiniyle fiyatlar dalgalı olmaya devam edecek. Bu baharda kuraklık yahut kıymetli bir hava olayı ortaya çıkarsa fiyatlar daha keskin bir biçimde yükselebilir” dedi.
Öte yandan döviz hareketleri de birfazlaca gelişmekte olan ülkede besin arzı için tehlike oluşturdu. Memleketler arası piyasalarda besin meblağlarında yaşanan düşüşe karşın, doların gücü lokal para ünitelerindeki maliyetleri yüksek tutmaya devam etti. Bu da tüketiciler için besin enflasyonunu birkaç çeyrek daha süreceği manasına geliyor.
Yatırım tavsiyesi içermez.