Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu Ar-Ge ünitesi, KAMUAR’ın, meblağlarını Ankara’daki marketlerden sistemli olarak derlediği ve halkın en çok tükettiği 64 temel besin unsurundan oluşan bir sepeti temel alarak hazırladığı besin meblağları endeksinin Eylül 2022 sonuçları belirtildi.
Araştırmayla, gelirinin büyük kısmını besine ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı rastgele bir muhafazası bulunmayan, “dar ve sabit gelirlilerin, ücretlilerin ve yoksulların” yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun kestirim edilmesi amaçlanıyor.
KAMUAR’ın araştırma sonuçları şöyle:
Açlık riski artıyor
Yanlış ekonomik ve ziraî siyasetlerin besin meblağlarında yol açtığı artış, gelirindeki artışı bırakın besin meblağlarını genel enflasyon oranının da pek altında kalan vatandaşların açlık riskini giderek büyütüyor.
Gıdaya erişimi zorlaştıran fiyat artışları vatandaşları yetersiz ve sıhhatsiz beslenmeye zorluyor. Uzmanlar bu durumu, bilhassa genç kuşak açısından gelecekte değerli sıhhat problemlerine yol açma riski taşıdığını belirtiyor.
Son bir yılda kamu çalışanları ve kamu emeklilerinin fiyat ve aylıkları enflasyon farkları da dahil yüzde 85,6 oranında arttı. Minimum fiyattaki artış yüzde 94,6 oldu, personel ve bağımsız çalışanların emekli aylıkları ise yüzde 78,61 oranında artırıldı. Buna nazaran geçen yıl eylül ayında 100 liraya satın alınan bir besin sepeti için bu yıl eylül ayında 279 lira ödemek gerekirken, kamu çalışanı ve emeklisinin 100 liralık geliri ise 185,6 lira, minimum ücretlininki 194,6 lira, emekçi ve Bağ-Kur emeklisininki ise 178,6 lira oldu. ötürüsıyla halkın yaşadığı enflasyon çalışan ve emekli bütün kısımların gelirindeki artışı bir kattan fazla aştı.
Aylık fiyat artışı
Eylülde, besin fiyatlarındaki artışta, et ve bakliyat haricindeki bütün harcama kümelerinde yaşanan yüksek oranlı artırımlar belirleyici oldu.
Ekmek, pirinç, un, bulgur meblağları, eylülde bundan evvelki aya göre yüzde 2 oranında artış kaydetti.
Et ve balık kümesi meblağlarında, beyaz etteki yükselişe karşın kırmızı et fiyatlarındaki düşüş yüzündilk evvelki aya bakılırsa değişim yaşanmadı.
Eylülde süt ve süt eserleri ile yumurta kümesi meblağları ise yüzde 2,9 oranında yükseldi. Yağ fiyatlarında ise yüzde 2,6 oranında artış oldu.
Meyve fiyatlarının yüzde 1,6 oranında arttığı eylül ayında zerzevat fiyatlarında, bundan evvelki aya nazaran ortalama yüzde 10,7 oranında artış yaşandı.
Bakliyat meblağlarının değişmediği eylülde, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve gibisi besin unsurlarından oluşan öteki işlenmiş besin meblağlarında ise yüzde 9,2 oranında artış kaydedildi.
bu biçimdece, vatandaşlar mevcut besin tüketim alışkanlıklarına bakılırsa seçilen 64 besin unsurundan oluşturulan besin sepetini satın alabilmek için eylülde, bundan evvelki aya bakılırsa yüzde 3,4 oranında daha fazla para ödedi.
Ocak-Eylül dönemi
Türkiye’nin üç haneli enflasyonlara gerçek süratle gittiği bu yılın birinci dokuz aylık periyodunda besin meblağlarında yüzde 98,2 oranında artış yaşandı.
Ocak-eylül devrinde ekmek, pirinç, un, bulgur, makarna meblağları yüzde 97,9 oranında arttı, et ve balık meblağları yüzde 56,7, süt, süt eserleri ve yumurta meblağları yüzde 64,8, yağ meblağları yüzde 34,6 oranında, meyve fiyatları yüzde 200,2, zerzevat fiyatları yüzde 197, bakliyat meblağları yüzde 57,4, öbür besin hususlarının fiyatları da yüzde 99,1 oranında arttı.
Yıllık değişim
Gıda meblağlarında yıllık olarak ise (Eylül 2021’e nazaran) yüzde 179,3 oranında artış gözlendi. Öbür bir tabirle vatandaşlar Eylül 2021’de 100 liraya dolan bir sepet için bu yıl birebir ay 279,3 lira ödemek zorunda kaldılar.
Bu yıl eylülde geçen yılın birebir ayına bakılırsa ekmek, un, bulgur, makarna meblağlarında yüzde 173,5, et-balık meblağlarında 103,6, süt ve süt eserleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 146,9 oranında artış oldu. Bir yıl öncesine bakılırsa yağ fiyatları yüzde 96 oranında arttı. Meyve meblağları yüzde 215,5, zerzevat fiyatları ise yüzde 447,1 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 130,5, öbür besin meblağları ise yüzde 157,8 oranında zamlandı.
Tarımsal girdi maliyetleri ve tarım eseri üretici fiyatlarındaki artışlar besin fiyatlarındaki yıllık artışın önümüzdeki aylarda da üç haneli oranlarda kalmaya devam edeceğine işaret ediyor.
Yatırım tavsiyesi içermez.
Araştırmayla, gelirinin büyük kısmını besine ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı rastgele bir muhafazası bulunmayan, “dar ve sabit gelirlilerin, ücretlilerin ve yoksulların” yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun kestirim edilmesi amaçlanıyor.
KAMUAR’ın araştırma sonuçları şöyle:
Açlık riski artıyor
Yanlış ekonomik ve ziraî siyasetlerin besin meblağlarında yol açtığı artış, gelirindeki artışı bırakın besin meblağlarını genel enflasyon oranının da pek altında kalan vatandaşların açlık riskini giderek büyütüyor.
Gıdaya erişimi zorlaştıran fiyat artışları vatandaşları yetersiz ve sıhhatsiz beslenmeye zorluyor. Uzmanlar bu durumu, bilhassa genç kuşak açısından gelecekte değerli sıhhat problemlerine yol açma riski taşıdığını belirtiyor.
Son bir yılda kamu çalışanları ve kamu emeklilerinin fiyat ve aylıkları enflasyon farkları da dahil yüzde 85,6 oranında arttı. Minimum fiyattaki artış yüzde 94,6 oldu, personel ve bağımsız çalışanların emekli aylıkları ise yüzde 78,61 oranında artırıldı. Buna nazaran geçen yıl eylül ayında 100 liraya satın alınan bir besin sepeti için bu yıl eylül ayında 279 lira ödemek gerekirken, kamu çalışanı ve emeklisinin 100 liralık geliri ise 185,6 lira, minimum ücretlininki 194,6 lira, emekçi ve Bağ-Kur emeklisininki ise 178,6 lira oldu. ötürüsıyla halkın yaşadığı enflasyon çalışan ve emekli bütün kısımların gelirindeki artışı bir kattan fazla aştı.
Aylık fiyat artışı
Eylülde, besin fiyatlarındaki artışta, et ve bakliyat haricindeki bütün harcama kümelerinde yaşanan yüksek oranlı artırımlar belirleyici oldu.
Ekmek, pirinç, un, bulgur meblağları, eylülde bundan evvelki aya göre yüzde 2 oranında artış kaydetti.
Et ve balık kümesi meblağlarında, beyaz etteki yükselişe karşın kırmızı et fiyatlarındaki düşüş yüzündilk evvelki aya bakılırsa değişim yaşanmadı.
Eylülde süt ve süt eserleri ile yumurta kümesi meblağları ise yüzde 2,9 oranında yükseldi. Yağ fiyatlarında ise yüzde 2,6 oranında artış oldu.
Meyve fiyatlarının yüzde 1,6 oranında arttığı eylül ayında zerzevat fiyatlarında, bundan evvelki aya nazaran ortalama yüzde 10,7 oranında artış yaşandı.
Bakliyat meblağlarının değişmediği eylülde, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve gibisi besin unsurlarından oluşan öteki işlenmiş besin meblağlarında ise yüzde 9,2 oranında artış kaydedildi.
bu biçimdece, vatandaşlar mevcut besin tüketim alışkanlıklarına bakılırsa seçilen 64 besin unsurundan oluşturulan besin sepetini satın alabilmek için eylülde, bundan evvelki aya bakılırsa yüzde 3,4 oranında daha fazla para ödedi.
Ocak-Eylül dönemi
Türkiye’nin üç haneli enflasyonlara gerçek süratle gittiği bu yılın birinci dokuz aylık periyodunda besin meblağlarında yüzde 98,2 oranında artış yaşandı.
Ocak-eylül devrinde ekmek, pirinç, un, bulgur, makarna meblağları yüzde 97,9 oranında arttı, et ve balık meblağları yüzde 56,7, süt, süt eserleri ve yumurta meblağları yüzde 64,8, yağ meblağları yüzde 34,6 oranında, meyve fiyatları yüzde 200,2, zerzevat fiyatları yüzde 197, bakliyat meblağları yüzde 57,4, öbür besin hususlarının fiyatları da yüzde 99,1 oranında arttı.
Yıllık değişim
Gıda meblağlarında yıllık olarak ise (Eylül 2021’e nazaran) yüzde 179,3 oranında artış gözlendi. Öbür bir tabirle vatandaşlar Eylül 2021’de 100 liraya dolan bir sepet için bu yıl birebir ay 279,3 lira ödemek zorunda kaldılar.
Bu yıl eylülde geçen yılın birebir ayına bakılırsa ekmek, un, bulgur, makarna meblağlarında yüzde 173,5, et-balık meblağlarında 103,6, süt ve süt eserleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 146,9 oranında artış oldu. Bir yıl öncesine bakılırsa yağ fiyatları yüzde 96 oranında arttı. Meyve meblağları yüzde 215,5, zerzevat fiyatları ise yüzde 447,1 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 130,5, öbür besin meblağları ise yüzde 157,8 oranında zamlandı.
Tarımsal girdi maliyetleri ve tarım eseri üretici fiyatlarındaki artışlar besin fiyatlarındaki yıllık artışın önümüzdeki aylarda da üç haneli oranlarda kalmaya devam edeceğine işaret ediyor.
Yatırım tavsiyesi içermez.