Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, CNN TÜRK’te yayınlanan Tarafsız Bölge programında gündeme ait açıklamalarda bulunuyor. Gazeteci Ahmet Hakan’ın sorularını yanıtlayan Nureddin Nebati, “Bugün dolar kurunda görülen artış, kurun 18 liradan inmesinin doğal salınımıdır” dedi.
CNNTURK’te canlı yayına katılan Bakan Nureddin Nebati, “Türkiye’de cımbızlama bir hastalık haline dönüştü. Bir bakıyorsunuz bir cümleyi almış bunu kullanıyorlar. Bunu hastalıklı bir biçimde ortaya sürmek, hastalık diyorum buna. Toplumsal medyada kim olduğunu belirli olmayan birileri, hakaret ediyor, cımbızlama yapıyor buradan algı operasyonu yapmaya çalışıyorlar” dedi.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin konuşmasından satır başları şöyle:
‘Dış akın yapacak bütün yolları kapattık’
Bugün, Merkez Bankası 12 Lira olarak açıklamıştı. Artık beşerler dolar indi mi çıktı mı diye bakmayacak. TL mevduat sahipleri muhafaza altında, yükselişten etkilenmeyecek. 18 liraya masraf iken sayılar daima değişti ve üst hakikat değişti. Dolardaki bu radikal düşüşten daha sonra bunun salınımlarının yavaşça gelmesi beklenemez. Salınımı nazaranbiliyoruz, takip edebiliyoruz. Her şey denetim altında. Türkiye’nin gerçekliği ile uyuşmayan yapay bir fırtına estirildi. Piyasayı izliyoruz, ikaz ediyoruz, daha sonra gereğini yapıyoruz. Biz dış atak yapacak bütün yolları kapattık. Çok net bir biçimde işimize hakimiz.
‘Dövizi bilerek yükseltmek intihardır’
Merkez Bankası müdahale ederse açıklamak zorunda, dolaylı müdahale de aşikâr bir mühlet daha sonra esasen gözüküyor. Muhakkak hiç bir biçimde kura müdahale edilmedi. Çok sığ bir piyasa ve insanların psikolojisi ile oynuyorlar. Dövizi bilerek yükseltmek intihardır, bu biçimde bir şey olmaz. Türkiye’de herkes dolara bakar. Döviz değil direk dolara bakar. Bizim bir hocamız vardı. “Ne vakit ki televizyonu açtınız, doları görmeye başladınız homoekonomikus olmuşuzdur.” kederi.
Cumhurbaşkanımız başta olmak üzere daima şunu söylemiş olduk. Büsbütün ruhsal bir harp haliydi, 20 Aralık gecesine kadar. Katar ile geçersiz dokümanlar yayınladırlar. Ruhsal harp uyguladılar. Küçük yatırımcıları döviz almayı teşvik ettiler. Küçük yatırımcı için 50 bin lira bütün varlığıdır tahminen de. Bunun hakkını nasıl ödersiniz.
‘Döviz gidiyor diyene dava açın’
Küçükler büyüklerinden peşinden koşup sarfiyatlar. Medya kanallarında ‘dolar gidiyor bir an evvel gidin dolar alın’ deniyorsa, bir eski Merkez Bankası lideri ‘gidin dolar alın’ diyorsa… hayatının en büyük falsosunu yaptı. Bak size kılavuzluk yapanların kaygısı siz değilsiniz, kederi öteki bir şey. Bundan keyif aldılar ve küçükleri yaktılar. Döviz gidiyor’ diyene dava açın. Ziyan eden küçük yatırımcı kendisini yanıltana dava açsın.
‘Cumhurbaşkanımız meseleleri görüyor’
Dünya iktisat modelleri daima olarak değişiyor. Kullanılan ekollerin hangi kaidelerde, hangi sonuçlar doğuracağına dair beklentilerdir. Türkiye 2002 yılında yola çıkarken bir model çizdi ve bu model ile yürüdü. Cari açık fazla, dışardan kucak dolusu döviz geliyordu. O periyottaki kaideler ve beklentiler, iç dinamikler bunu gerektiriyordu. 2013 yılında Türkiye bir şeyin farkına vardı. Enflasyon düşmüş, faiz onun da altında. Şahane bir tablo var. Cumhurbaşkanımız problemleri görüyor. Sayılar imdat demeye başlıyor. Türk liram epeyce pahalı bir yanlışlık var. İktisat imdat üretim yok diye bağırıyor. En tehlikelisi fazlaca fazla sıcak para var. Haberli gelmediği üzere, habersiz de gidiyor. Cumhurbaşkanımız da bu tarafta adımlar atmaya başlıyor. 14 Mayıs’ta kelam aldım o gün dedim ki “Türkiye siyasal bağımsızlığını kazanmıştı, bugün de ekonomik bağımsızlığını kazandı.” IMF’ye son taksit ödenmişti.
‘Kur muhafazalı mevduat hesabına geçin’
Ben faizin artırılmaması gerektiğine inanıyorum. Türkiye’nin en kıymetli markaları ile toplantı yaptım. Modelimiz bu, faiz artırımı olmayacak. Hazırlıklarınızı buna bakılırsa yapın dedik. Bankalarla toplantı yaptık. Kararlılığımızı gördüler. Biz buradan asla geri adım atmayacağız. İktisat idaresinde tam bir ahenk var. Kendi kararları ile kendilerini yaktılar. Döviz alan onlar, satan onlar, durumu nazarann onlar. Akşam rahat uyumak istiyorsunuz kur muhafazalı mevduat hesabına geçin. Türkiye’de özgür piyasa şartlarından geri adım atacak hiç bir iktidar, ayakta kalamaz.
Bu kıssa, Türkiye’de yaşayan, bu toprakların beşerlerine yönelik bir tahlildir. Türk insanı faize mi evvel bakar dövize mi? Türk insanı dövize bakıyor. Madem ki dövize bakıyorsun, sana onun, bunun tesirlerinden arındırılmış bir imkan vereyim diyoruz. Dövizini likidite çevirme, sana o günkü döviz kuru üzerinden fiyat yapalım diyoruz. 10 bin doların var ise 3 ay, 6 ay daha sonra 10 bin dolar garantisi verelim sana diyoruz. Doları 10 liradan aldın, 9 liraya düştüyse 10 bin dolarını bir daha alıyorsun.
Hazine’ye ziyan veriyorsunuz diyenlere net bir soru soruyorum: 84 milyon beşere dolar 1 lira artarken 450 milyar liralık bir borcu yüklemek mi âlâ yoksa döviz tekrar yükselsin, ortadaki farkı Hazine yahut MB ödeyecek, bu ortadaki farkı 84 milyona yüklemek mi daha âlâ?
Adam dolarla hiç bir şey almıyor, döviz arttığı kadar fiyatları arttırmış. Bununla yanlış yapıyorlar. 2022’ye girerken Türkiye enflasyon hariç bütün sıkıntılarını temizlemiş.
2022’ye fazlaca düşük bir cari açıkla giriyor, bütçe açığı sonların altında, dünyayla karşılaştırmasında en değerli büyümeyi gerçekleştiren ülke, pazartesi günü bir rekor daha açıklanacak. Turizm gelirlerinde patlama bekleniyor. Tarihinde birinci sefer İspanya’dan fazla turist çekti bu yıl. Türkiye 2022’de cari fazlaya gerçek koşuyor. Döviz fiyatlarındaki bu köpükten dolayı 3, 6, 9, 12 ay daha sonra benim ziyan etmem mümkün değil.
TL mevduat sistemi ortak aklın yapıtı. Sayın Cumhurbaşkanımız dünyaya meydan okumuş. ‘Dünya 5’ten büyüktür’ demek hayli büyük bir kelamdır. Bunları söylüyor birileri lakin demek ki vakit, yer, kural, bunların bir ortaya gelmiş olması gerekiyordu ki bu olsun. Karşı çıkanlar hala kendilerini New York’ta, San Fransisco’da bir üniversitenin yerleşkesinde sanıyorlar.
MB artık müdahale etme vaktinin geldiğini gördü. Artık MB’nin yalnızca önlem almasıyla çözülebilecek noktayı aştığı anda biz devreye girdik. 16’dayken MB müdahil oluyordu. Bir takviye kuvvet olarak geldi.
Ülkede mevduat hesaplarının yüzde 70’i dövize yanlışsız gidiyor. Siz TL’den dövize kaçan bir millet görüyorsunuz. Yastık altında dünya kadar dolar, altın var. Bunu iktisada bu türlü kazandıracağım.
Bir ülkenin iktidarı kumar oynar mı parayla? Bu, Türk vatandaşının dövize karşı oynanan bu oyunlardan müdafaadır. Türk iktisadının birilerin oynayabileceği bir yere götürmekten engelleyen en kıymetli adımlardandır. Bunların şaşkınlığı anlayamamalarından kaynaklanıyor.
O akşam önlemler belirtildi. Binlerce insan hesabını internet üzerinden bozdurdu. Bunun haricinde izah edilecek bir şey yok. MB yapmadı. O gün yapılan ve başımıza gelen hoş şeyin, evvelce bu kadar net, sert olacağını kimse iddia edemez. Dramatik bir düşüştü. Birkaç gün ortasında görülmesi beklenen etkiyi bir saatte yakaladık. O akşam benim cebime bir lira girmedi. 6 x 450 milyar lira milletin cebine geri gelmiş oldu.
Dövize bağlı mevduat hesapları aslına bakarsanız küçük yatırımcıları korumak üzerine yapıldı. Büyükler, yani finansal okuryazarlığı olanlar bu işin köpük olduğuna inanıyorlar aslına bakarsan. Küçük yatırımcıları onlar bilerek tuzağa düşürdüler.
Manipüle ediyorlar, oralara sevk ediyorlar, döviz yükseldiği gün onlar alıp kârlarına kâr katıyorlar, daha sonra da diyorlar ki ‘Önceden haber verdiniz’. Bunlar ne yaptıklarını biliyorlar, üzerinden oynadıkları insanlardan nasıl kâr ettiklerini bildikleri için bizim de o denli yaptığımızı sanıyorlar.
20 Aralık’a kadar bunlar kelamlarını yanlışsız kabul ettirdiler. Beşerler bu telaffuzlara inanarak peşlerine takıldı.
Türkiye özgür piyasaya sahip bir yapı. Bu yapıda oyuncuları hür bırakırsanız optimal noktaya kendi kendine gelir. Köpük gitti, gidiyor, gitmeye devam edecek. Şu sayıda sabitlenmesini beklemek üzere bir şey hakikat değil. Milletlerarası konjonktür, dünya iktisadı, salgının seyri, bunlar göstergeleri her vakit tesirler. TL şu anda olağan kıymetlerine göre bedelsiz.
Köpüğün devam ettiğini söyleyeyim. Küçük yatırımcılara diyorum: Bu finansal enstrümanları kullanın ve sakın onların peşine takılmayın.
İştirak 59.8 milyar TL
TL vadeli mevduat sistemine iştirak bugün 59.8 milyar liraya geldi. Bireysellerin 162 milyar dolara düşmüş durumda, 169’lardan geldi.
Bankadaki dövizini TL’ye çevirip döviz muhafazalı biçimde tutması istediğimiz şey. bu biçimde optimal noktaya gelir, zorlarsanız da gitmemeye başlar. Bizim için değerli olan bireylerin TL’nin dövize gitmesini engellemekti. İkincisi de dövizi olanların dövizini bozdurup TL mevduat hesabına geçmesiydi, bu da hayli yeterli gidiyor.
‘Gözler bir aynadır, ruhun aynasıdır’
Gözler bir aynadır, ruhun aynasıdır. Göz her şeyi anlatır. Birinin gözlerinden okursunuz memnun mu mutsuz mu olduğunu. Sayılarla ilgili bir şey sordu. Sayısı size söyleyeyim de bunun ötesinde bir şey var; siz benim gücümü görmelisiniz, hissiyatımı hissetmelisiniz. Zira iktisat sayı demek değildir. İktisatta itimat sayılardan daha kıymetlidir. 18 Aralık’a kadar birebir sayılarla, makroekonomik göstergelerle yürüyoruz, dolar 18 lira. Cumhurbaşkanımız önlem paketini sunuyor, sabah dolar 11 lira.
Alana iniyoruz
Yarından itibaren biz alandayız. Yanlış yapan bizi hisseder. Hazine ve Maliye’nin Maliye tarafı alana inerse üzücü iner. Artık aksiyon vakti. Kamu otoritesini hissetmediğiniz anda o ülke çöker. Yanlışlık yapanların tespitinde Ticaret Bakanlığı çalışıyor. Fahiş işi yapanlar tespit edilmiş durumda. Zannediyorlar ki Ticaret Bakanlığı’nın kestiği ufak bir cezayla kurtulacak, hayır. Bundan daha sonra Maliye bu işin içine girer. Bize ihbar geliyor, şu firma şu yanlışları yapıyor diye. Vergi incelemesinden tutun da öteki her türlü enstrümanın kullanılacağı alan oluşturulmuş demektir bu.
‘Fahiş fiyat sorunu var, tespiti yaptık’
Fahiş fiyat sorunu var, tespiti yaptık. Piyasada fiyatlama o günkü kur üzerinden yapılmadı. Dolar 12 lira, bu nasıl olsa yükselecek diye fiyatlama 14 üzerinden yapıldı. O psikoloji makus bir şeydir, artık onu yıktık. İkincisi, dövizle hiç işi olmayanlar bile fiyatını dövize bakılırsa arttırdı. Onun tamamıyla indirmesi lazım. Köpük kalktıysa sen de oradaki uygun köpüğü kaldır diyoruz. İhbarları değerlendireceğiz artık. Bu epeyce sert bir gayret usulü. Fiyat artışlarına yönelik fazlaca sert bir çaba tekniği yarından itibaren başlıyor.
Enflasyon aralık ayı prestijiyle 1 ünite yüksek gelmiş olacak. Bu yükseklik kısa müddette negatife dönecek zira bilhassa yüksek bazla gideceğiz. Bu enflasyona karşı bizim sıkı çabamız başlayacak. Bu kara tablonun üzerinde gelecek her şey bizi ak tabloya hakikat götürecek.
TÜİK 550 bin kalemde fiyat sorgulaması yapıyor. Aralık ayının birinci üç haftası çıktı, dördüncü haftasında daha fiyat düzeltmeleri yapılmadı. Fiyat düzeltmeleri yapılmadığı için enflasyon aralık ayına yapıştı. Döviz kurunun yüksekliğinden kaynaklanan kahır giderildiği için köpükler gidiyor, enflasyona bunun da olumlu istikamette tesiri olacak.
‘2023’e girerken enflasyon diye bir olgumuz kalmayacak’
2023’e girerken enflasyon diye bir olgumuz kalmayacak. Zira bu, olumlu bir kısır döngüye girdi. Makroekonomik göstergelerde sorunumuz yok; tüketicide, bireylerde psikoloji düzeldi; salgınla ilgili önemli bir savaşım var; turizm gelirlerinde patlama bekliyoruz; emtia meblağlarında düşme eğilimi başladı; tüm bunları topladığımızda biz bunun enflasyona yansımasını müspet biçimde bakılırsaceğiz. Bundan daha sonraki aylarda düşme, 2023 Ocak ayına geldiğimizde bu işlerin epeyce âlâ bir noktaya geldiğini daima birlikte goreceğiz.
Yaza şunu bakılırsaceğiz… Bizim enflasyonla ilgili bir avantajımız var: Yaşadık ve çözdük. Sorunu biliyoruz, tahlilini biliyoruz. Cari fazlaya gittiğimiz bir periyot olacak yaza yanlışsız.
Enflasyondan etkilenen kesim sabit gelirlilerdir, dar gelirlilerdir. AK Parti hükümetleri dar gelirlerin fiyatını daima enflasyonun üstünde tuttu.
Münazara ortamından tartışma dönen bir Türkiye’deyiz. Benim bu biçimde bir dünyam yok; ben dinlerim, konuşurum, anlamaya çalışırım, yanıt veririm. Diyorum ki Hazine ve Maliye Bakanı olarak 20 Aralık akşamı hiç bir biçimde müdahale olmadı. TC bireyleri kendileri süper bir davranış sergilediler. Müdahale edilmesi gereken devirlerde aslına bakarsan açıkça söylüyoruz.
‘Bu milletle dalga geçmeye, bu millete ziyan vermeye başlarsan üzücü bir tokat atar’
59.8 milyar hayli epey yeterli bir sayı, katlanarak da gidiyor. Şu anda vatandaş inançta, vatandaş dövizini bozuyor, TL mevduat hesabından yaralanmaya başladı, vatandaş bu işi yapıyor artık. Karşı tarafın söyleyebileceği bir argüman kalmadı artık ellerinde. Bu milletle dalga geçmeye, bu millete ziyan vermeye başlarsan kötü bir tokat atar. 20 Aralık’ta bu millet kötü bir tokat attı, karşı taraf bunu hazmedemiyor. İktidara geleceğim diye hayal kuranlar var ya, 3 ay o kadar kaptırdılar ki kendilerini, 3 ay keyifli yaşattık onları, iktidar sarhoşluğu yaşattık onlara. Biz 3 ay boyunca yaşadığımız zahmetleri bertaraf etmeyi başardık. Bu muvaffakiyetin birinci niçini sayın cumhurbaşkanımız ise ikinci niçini 84 milyon ortasında sağduyulu olanlardır.
Erken seçim yok. 2023 Haziran ayında tam vaktinde ve kuvvetli bir biçimde biz seçime gideceğiz. Cumhurbaşkanımız bunu 3 yıldır söylüyor. Erken seçim diye bir şey yok. Ortadan alacağınız hiç bir ima ile bu olmayacaktır.
Sahiden epeyce ses getirecek, KDV’nin sadeleştirilmesi piyasadaki başta üreticileri tüketicilerin başta olmak üzere her insanın ittifak edebileceği yalın bir sistem getireceğiz.
‘Yastık altında tuttuğun altının sana bir katkısı yok’
Yastık altında tuttuğun altının sana bir katkısı yok. Altının olduğunu, likidite olduğunu ve dövizden kaynaklı arttığını biliyorsun. Paraya muhtaçlığın var gidip bozduruyorsun. Nasıl bozduruyorsun alım satım farkıyla. İktisada kazandıramadığın için atıl duruyor. Altını getir, 14 ayardan şu kadar. Safa döndürelim sertifikanı verelim. Sen bu sertifikayla git altınını ya da bileziğini al istediğin vakitte. bu biçimdelikle alım satım farkından kurtuluyorsun. Senin hiç bir kaybın yok, kârı da var. 5 bin ton diyoruz. İddialar yapıyoruz. Döviz karşılığı 280 milyar dolar. Yüzde 10 girse dolar aşağı gerçek kaçar. Siz de peşinden kaçarsınız. Bu tutacak bir enstrüman. Bunu geliştirip, çeşitlendiriyoruz. Önümüzdeki ay devreye girecek. Detaylarını, sürecin nasıl olduğunu anlatacağız.
Araç ve akaryakıttaki ÖTV
Araç satışlarında bir düşme yok, araç kuyrukları var ve talepleri karşılayamıyorlar. ÖTV’yi niçin düşürelim?
Türkiye’de yaşadığımız bir sorun attığınız süreksiz adımları, kalıcılaştırmak tarafında baskı yapıyorlar. Süreksiz olduğunu bile bile olağana döndüğünüz vakit, her taraftan ses çıkıyor. Biz petrol üreticisi değiliz. Doğalgaz üreticisi değiliz. 2023’te doğalgaz üreticisi olacağız. Şu anda doğalgazı döviz fiyatıyla alıyorum. Almanya’da, euro, dolarla alıyor. ABD’de de dolarla alıyor. Kim olursa olsun dövizle alıyor ben de dolarla alıyorum. Bunu nereye kadar sübvanse edebilirim? 10 milyar doların karşılığı 125 milyar TL.
Biz özgür piyasayı her alanda gözetiyoruz. Şayet bulunduğu pozisyon itibariyle 5 liraya satması gereken fiyatı 16 liraya satıyorsa bu fahiştir. Artık bir su fiyat 2 lira diyelim. Gittiğiniz lüks bir otelde kahve içmek istediğinizde yanındaki suyu 25 lira derse bu fahiş midir?
Memur-emekli maaş beklentisi
Sayıyla ilgili Çalışma Bakanımız tekliflerde bulunuyor. Kendi bütçemize bakacağız biz de. Optimal nokta nereye geliyorsa…
TL mevduatından dövize gidecekler buraya geliyor. Doları olup da bozdurup gelen var. İstikrarlı bir biçimde gidiyor. Kıymetli olan sisteme iştirakin 59.8 milyar TL olması.
SWAP mutabakatları yapılıyor karşılıklı olarak. Kapalı gizli yapılmıyor. Bizim cari açığımız bu yıl 12 milyar dolar, önümüzdeki yıl cari fazla vereceğiz. Türkiye’nin paraya gereksinimi kalmadı. Bizim için artık 3-5 milyar dolar, sayı değil. SWAP mutabakatından Katar ismini kaldırın, G. Kore koyun, kimseye bir şey demiyor. Diğer ülkelerle de SWAP mutabakatları yapılabilir.
Bence bağımsız. Dünyadaki bütün merkez bankaları hükümetin gayeleri doğrultusunda araçsal bağımsızlığa sahiptir. MB de T. C.’yi kuran iradenin hedefleri doğrultusunda araçlarını bağımsız biçimde kullanır. Paradigma değişikliğini görmek istemiyorlar. TCMB, Londra’da, şurada burada yazılmış kurallarla yönetilecek banka değil. Bunların üniversal kurallarına göre dünyadaki 125 ülke yanlış yapıyor, enflasyonun altında faiz veriyor. Nasıl kozmik kural oluyor bu? Biz o uydurulan çerçevenin dışına çıktık. Bağımsızlık, kullandığı araçlardadır. Amerikan merkez bankası da bu biçimde davranıyor.
T.C.’deki kurumlar dışarıyla yalnızca ve yalnızca kendi bağımsız duruşlarıyla karşılıklı ulusla çıkarlarını gözeterek iş ve aksiyonda bulunurlar. İkincisi, iktisat kutsal bir metin değil.
Biz kutsalın dışına çıkıyoruz. Bizim paradigmamızda inancımız haricinde iktisatla ilgili kutsallar yok.
TÜSİAD’ın açıklamaları
TÜSİAD şundan dolayı bizi üzdü; onlar da bir telefon görüşmesiyle siyasal iktidara ayar vermeye çalıştılar. Kendi idare heyetinizden habersiz bir mektup yayınlarsanız birilerinin telefonuna bakılırsa hal takınmaktır bu. Bir STK siyasal iktidarla irtibatını kesiyorsa bu ferdî zararlarına da ziyan verir, kendi üyelerine de ziyan verir. Bağlantısı kesmiş değiliz, görüşeceğiz.
Turizmi bilirim zira merhum babamın oteli vardı dayımlarla. Araba işini bilirim. MÜSİAD’da fazlaca değerli bir tecrübe elde ettim. Tüm bunlar beni piyasanın bir kesimi haline getirdi. Refah Parti’den geliyorum siyasete. Bakırköy İlçe Başkanı’ydım. Fazilet Partisi’ni de ilçe lideri olarak ben kapattım. AK Parti’nin kuruluşundan itibaren vilayette bakılırsav aldım, milletvekilliği yaptım, MKYK üyesi oldum, genel lider yardımcısı oldum.
3.5 yıl Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı’ydım. Yalnızca 3.5 yıllık sertifikamla dünyanın neresine gidersem bana iktisatta nazaranv verirler. Berat beyin periyodunda önüm pek açılmıştı, Lütfü beyefendi de beni rahat bıraktı açıkçası. Ben hiperaktifim, Berat beyefendi benden hiperaktif. Lütfü beyefendi hürmet duyduğum, sevdiğim bir beyefendi fakat olaylara farklı bakıyoruz. Ben piyasada beklentilere uygun adım atma istikametinde hayalim vardı, hayalimi gerçekleştirdim.
Yatırım tavsiyesi içermez.
CNNTURK’te canlı yayına katılan Bakan Nureddin Nebati, “Türkiye’de cımbızlama bir hastalık haline dönüştü. Bir bakıyorsunuz bir cümleyi almış bunu kullanıyorlar. Bunu hastalıklı bir biçimde ortaya sürmek, hastalık diyorum buna. Toplumsal medyada kim olduğunu belirli olmayan birileri, hakaret ediyor, cımbızlama yapıyor buradan algı operasyonu yapmaya çalışıyorlar” dedi.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin konuşmasından satır başları şöyle:
‘Dış akın yapacak bütün yolları kapattık’
Bugün, Merkez Bankası 12 Lira olarak açıklamıştı. Artık beşerler dolar indi mi çıktı mı diye bakmayacak. TL mevduat sahipleri muhafaza altında, yükselişten etkilenmeyecek. 18 liraya masraf iken sayılar daima değişti ve üst hakikat değişti. Dolardaki bu radikal düşüşten daha sonra bunun salınımlarının yavaşça gelmesi beklenemez. Salınımı nazaranbiliyoruz, takip edebiliyoruz. Her şey denetim altında. Türkiye’nin gerçekliği ile uyuşmayan yapay bir fırtına estirildi. Piyasayı izliyoruz, ikaz ediyoruz, daha sonra gereğini yapıyoruz. Biz dış atak yapacak bütün yolları kapattık. Çok net bir biçimde işimize hakimiz.
‘Dövizi bilerek yükseltmek intihardır’
Merkez Bankası müdahale ederse açıklamak zorunda, dolaylı müdahale de aşikâr bir mühlet daha sonra esasen gözüküyor. Muhakkak hiç bir biçimde kura müdahale edilmedi. Çok sığ bir piyasa ve insanların psikolojisi ile oynuyorlar. Dövizi bilerek yükseltmek intihardır, bu biçimde bir şey olmaz. Türkiye’de herkes dolara bakar. Döviz değil direk dolara bakar. Bizim bir hocamız vardı. “Ne vakit ki televizyonu açtınız, doları görmeye başladınız homoekonomikus olmuşuzdur.” kederi.
Cumhurbaşkanımız başta olmak üzere daima şunu söylemiş olduk. Büsbütün ruhsal bir harp haliydi, 20 Aralık gecesine kadar. Katar ile geçersiz dokümanlar yayınladırlar. Ruhsal harp uyguladılar. Küçük yatırımcıları döviz almayı teşvik ettiler. Küçük yatırımcı için 50 bin lira bütün varlığıdır tahminen de. Bunun hakkını nasıl ödersiniz.
‘Döviz gidiyor diyene dava açın’
Küçükler büyüklerinden peşinden koşup sarfiyatlar. Medya kanallarında ‘dolar gidiyor bir an evvel gidin dolar alın’ deniyorsa, bir eski Merkez Bankası lideri ‘gidin dolar alın’ diyorsa… hayatının en büyük falsosunu yaptı. Bak size kılavuzluk yapanların kaygısı siz değilsiniz, kederi öteki bir şey. Bundan keyif aldılar ve küçükleri yaktılar. Döviz gidiyor’ diyene dava açın. Ziyan eden küçük yatırımcı kendisini yanıltana dava açsın.
‘Cumhurbaşkanımız meseleleri görüyor’
Dünya iktisat modelleri daima olarak değişiyor. Kullanılan ekollerin hangi kaidelerde, hangi sonuçlar doğuracağına dair beklentilerdir. Türkiye 2002 yılında yola çıkarken bir model çizdi ve bu model ile yürüdü. Cari açık fazla, dışardan kucak dolusu döviz geliyordu. O periyottaki kaideler ve beklentiler, iç dinamikler bunu gerektiriyordu. 2013 yılında Türkiye bir şeyin farkına vardı. Enflasyon düşmüş, faiz onun da altında. Şahane bir tablo var. Cumhurbaşkanımız problemleri görüyor. Sayılar imdat demeye başlıyor. Türk liram epeyce pahalı bir yanlışlık var. İktisat imdat üretim yok diye bağırıyor. En tehlikelisi fazlaca fazla sıcak para var. Haberli gelmediği üzere, habersiz de gidiyor. Cumhurbaşkanımız da bu tarafta adımlar atmaya başlıyor. 14 Mayıs’ta kelam aldım o gün dedim ki “Türkiye siyasal bağımsızlığını kazanmıştı, bugün de ekonomik bağımsızlığını kazandı.” IMF’ye son taksit ödenmişti.
‘Kur muhafazalı mevduat hesabına geçin’
Ben faizin artırılmaması gerektiğine inanıyorum. Türkiye’nin en kıymetli markaları ile toplantı yaptım. Modelimiz bu, faiz artırımı olmayacak. Hazırlıklarınızı buna bakılırsa yapın dedik. Bankalarla toplantı yaptık. Kararlılığımızı gördüler. Biz buradan asla geri adım atmayacağız. İktisat idaresinde tam bir ahenk var. Kendi kararları ile kendilerini yaktılar. Döviz alan onlar, satan onlar, durumu nazarann onlar. Akşam rahat uyumak istiyorsunuz kur muhafazalı mevduat hesabına geçin. Türkiye’de özgür piyasa şartlarından geri adım atacak hiç bir iktidar, ayakta kalamaz.
Bu kıssa, Türkiye’de yaşayan, bu toprakların beşerlerine yönelik bir tahlildir. Türk insanı faize mi evvel bakar dövize mi? Türk insanı dövize bakıyor. Madem ki dövize bakıyorsun, sana onun, bunun tesirlerinden arındırılmış bir imkan vereyim diyoruz. Dövizini likidite çevirme, sana o günkü döviz kuru üzerinden fiyat yapalım diyoruz. 10 bin doların var ise 3 ay, 6 ay daha sonra 10 bin dolar garantisi verelim sana diyoruz. Doları 10 liradan aldın, 9 liraya düştüyse 10 bin dolarını bir daha alıyorsun.
Hazine’ye ziyan veriyorsunuz diyenlere net bir soru soruyorum: 84 milyon beşere dolar 1 lira artarken 450 milyar liralık bir borcu yüklemek mi âlâ yoksa döviz tekrar yükselsin, ortadaki farkı Hazine yahut MB ödeyecek, bu ortadaki farkı 84 milyona yüklemek mi daha âlâ?
Adam dolarla hiç bir şey almıyor, döviz arttığı kadar fiyatları arttırmış. Bununla yanlış yapıyorlar. 2022’ye girerken Türkiye enflasyon hariç bütün sıkıntılarını temizlemiş.
2022’ye fazlaca düşük bir cari açıkla giriyor, bütçe açığı sonların altında, dünyayla karşılaştırmasında en değerli büyümeyi gerçekleştiren ülke, pazartesi günü bir rekor daha açıklanacak. Turizm gelirlerinde patlama bekleniyor. Tarihinde birinci sefer İspanya’dan fazla turist çekti bu yıl. Türkiye 2022’de cari fazlaya gerçek koşuyor. Döviz fiyatlarındaki bu köpükten dolayı 3, 6, 9, 12 ay daha sonra benim ziyan etmem mümkün değil.
TL mevduat sistemi ortak aklın yapıtı. Sayın Cumhurbaşkanımız dünyaya meydan okumuş. ‘Dünya 5’ten büyüktür’ demek hayli büyük bir kelamdır. Bunları söylüyor birileri lakin demek ki vakit, yer, kural, bunların bir ortaya gelmiş olması gerekiyordu ki bu olsun. Karşı çıkanlar hala kendilerini New York’ta, San Fransisco’da bir üniversitenin yerleşkesinde sanıyorlar.
MB artık müdahale etme vaktinin geldiğini gördü. Artık MB’nin yalnızca önlem almasıyla çözülebilecek noktayı aştığı anda biz devreye girdik. 16’dayken MB müdahil oluyordu. Bir takviye kuvvet olarak geldi.
Ülkede mevduat hesaplarının yüzde 70’i dövize yanlışsız gidiyor. Siz TL’den dövize kaçan bir millet görüyorsunuz. Yastık altında dünya kadar dolar, altın var. Bunu iktisada bu türlü kazandıracağım.
Bir ülkenin iktidarı kumar oynar mı parayla? Bu, Türk vatandaşının dövize karşı oynanan bu oyunlardan müdafaadır. Türk iktisadının birilerin oynayabileceği bir yere götürmekten engelleyen en kıymetli adımlardandır. Bunların şaşkınlığı anlayamamalarından kaynaklanıyor.
O akşam önlemler belirtildi. Binlerce insan hesabını internet üzerinden bozdurdu. Bunun haricinde izah edilecek bir şey yok. MB yapmadı. O gün yapılan ve başımıza gelen hoş şeyin, evvelce bu kadar net, sert olacağını kimse iddia edemez. Dramatik bir düşüştü. Birkaç gün ortasında görülmesi beklenen etkiyi bir saatte yakaladık. O akşam benim cebime bir lira girmedi. 6 x 450 milyar lira milletin cebine geri gelmiş oldu.
Dövize bağlı mevduat hesapları aslına bakarsanız küçük yatırımcıları korumak üzerine yapıldı. Büyükler, yani finansal okuryazarlığı olanlar bu işin köpük olduğuna inanıyorlar aslına bakarsan. Küçük yatırımcıları onlar bilerek tuzağa düşürdüler.
Manipüle ediyorlar, oralara sevk ediyorlar, döviz yükseldiği gün onlar alıp kârlarına kâr katıyorlar, daha sonra da diyorlar ki ‘Önceden haber verdiniz’. Bunlar ne yaptıklarını biliyorlar, üzerinden oynadıkları insanlardan nasıl kâr ettiklerini bildikleri için bizim de o denli yaptığımızı sanıyorlar.
20 Aralık’a kadar bunlar kelamlarını yanlışsız kabul ettirdiler. Beşerler bu telaffuzlara inanarak peşlerine takıldı.
Türkiye özgür piyasaya sahip bir yapı. Bu yapıda oyuncuları hür bırakırsanız optimal noktaya kendi kendine gelir. Köpük gitti, gidiyor, gitmeye devam edecek. Şu sayıda sabitlenmesini beklemek üzere bir şey hakikat değil. Milletlerarası konjonktür, dünya iktisadı, salgının seyri, bunlar göstergeleri her vakit tesirler. TL şu anda olağan kıymetlerine göre bedelsiz.
Köpüğün devam ettiğini söyleyeyim. Küçük yatırımcılara diyorum: Bu finansal enstrümanları kullanın ve sakın onların peşine takılmayın.
İştirak 59.8 milyar TL
TL vadeli mevduat sistemine iştirak bugün 59.8 milyar liraya geldi. Bireysellerin 162 milyar dolara düşmüş durumda, 169’lardan geldi.
Bankadaki dövizini TL’ye çevirip döviz muhafazalı biçimde tutması istediğimiz şey. bu biçimde optimal noktaya gelir, zorlarsanız da gitmemeye başlar. Bizim için değerli olan bireylerin TL’nin dövize gitmesini engellemekti. İkincisi de dövizi olanların dövizini bozdurup TL mevduat hesabına geçmesiydi, bu da hayli yeterli gidiyor.
‘Gözler bir aynadır, ruhun aynasıdır’
Gözler bir aynadır, ruhun aynasıdır. Göz her şeyi anlatır. Birinin gözlerinden okursunuz memnun mu mutsuz mu olduğunu. Sayılarla ilgili bir şey sordu. Sayısı size söyleyeyim de bunun ötesinde bir şey var; siz benim gücümü görmelisiniz, hissiyatımı hissetmelisiniz. Zira iktisat sayı demek değildir. İktisatta itimat sayılardan daha kıymetlidir. 18 Aralık’a kadar birebir sayılarla, makroekonomik göstergelerle yürüyoruz, dolar 18 lira. Cumhurbaşkanımız önlem paketini sunuyor, sabah dolar 11 lira.
Alana iniyoruz
Yarından itibaren biz alandayız. Yanlış yapan bizi hisseder. Hazine ve Maliye’nin Maliye tarafı alana inerse üzücü iner. Artık aksiyon vakti. Kamu otoritesini hissetmediğiniz anda o ülke çöker. Yanlışlık yapanların tespitinde Ticaret Bakanlığı çalışıyor. Fahiş işi yapanlar tespit edilmiş durumda. Zannediyorlar ki Ticaret Bakanlığı’nın kestiği ufak bir cezayla kurtulacak, hayır. Bundan daha sonra Maliye bu işin içine girer. Bize ihbar geliyor, şu firma şu yanlışları yapıyor diye. Vergi incelemesinden tutun da öteki her türlü enstrümanın kullanılacağı alan oluşturulmuş demektir bu.
‘Fahiş fiyat sorunu var, tespiti yaptık’
Fahiş fiyat sorunu var, tespiti yaptık. Piyasada fiyatlama o günkü kur üzerinden yapılmadı. Dolar 12 lira, bu nasıl olsa yükselecek diye fiyatlama 14 üzerinden yapıldı. O psikoloji makus bir şeydir, artık onu yıktık. İkincisi, dövizle hiç işi olmayanlar bile fiyatını dövize bakılırsa arttırdı. Onun tamamıyla indirmesi lazım. Köpük kalktıysa sen de oradaki uygun köpüğü kaldır diyoruz. İhbarları değerlendireceğiz artık. Bu epeyce sert bir gayret usulü. Fiyat artışlarına yönelik fazlaca sert bir çaba tekniği yarından itibaren başlıyor.
Enflasyon aralık ayı prestijiyle 1 ünite yüksek gelmiş olacak. Bu yükseklik kısa müddette negatife dönecek zira bilhassa yüksek bazla gideceğiz. Bu enflasyona karşı bizim sıkı çabamız başlayacak. Bu kara tablonun üzerinde gelecek her şey bizi ak tabloya hakikat götürecek.
TÜİK 550 bin kalemde fiyat sorgulaması yapıyor. Aralık ayının birinci üç haftası çıktı, dördüncü haftasında daha fiyat düzeltmeleri yapılmadı. Fiyat düzeltmeleri yapılmadığı için enflasyon aralık ayına yapıştı. Döviz kurunun yüksekliğinden kaynaklanan kahır giderildiği için köpükler gidiyor, enflasyona bunun da olumlu istikamette tesiri olacak.
‘2023’e girerken enflasyon diye bir olgumuz kalmayacak’
2023’e girerken enflasyon diye bir olgumuz kalmayacak. Zira bu, olumlu bir kısır döngüye girdi. Makroekonomik göstergelerde sorunumuz yok; tüketicide, bireylerde psikoloji düzeldi; salgınla ilgili önemli bir savaşım var; turizm gelirlerinde patlama bekliyoruz; emtia meblağlarında düşme eğilimi başladı; tüm bunları topladığımızda biz bunun enflasyona yansımasını müspet biçimde bakılırsaceğiz. Bundan daha sonraki aylarda düşme, 2023 Ocak ayına geldiğimizde bu işlerin epeyce âlâ bir noktaya geldiğini daima birlikte goreceğiz.
Yaza şunu bakılırsaceğiz… Bizim enflasyonla ilgili bir avantajımız var: Yaşadık ve çözdük. Sorunu biliyoruz, tahlilini biliyoruz. Cari fazlaya gittiğimiz bir periyot olacak yaza yanlışsız.
Enflasyondan etkilenen kesim sabit gelirlilerdir, dar gelirlilerdir. AK Parti hükümetleri dar gelirlerin fiyatını daima enflasyonun üstünde tuttu.
Münazara ortamından tartışma dönen bir Türkiye’deyiz. Benim bu biçimde bir dünyam yok; ben dinlerim, konuşurum, anlamaya çalışırım, yanıt veririm. Diyorum ki Hazine ve Maliye Bakanı olarak 20 Aralık akşamı hiç bir biçimde müdahale olmadı. TC bireyleri kendileri süper bir davranış sergilediler. Müdahale edilmesi gereken devirlerde aslına bakarsan açıkça söylüyoruz.
‘Bu milletle dalga geçmeye, bu millete ziyan vermeye başlarsan üzücü bir tokat atar’
59.8 milyar hayli epey yeterli bir sayı, katlanarak da gidiyor. Şu anda vatandaş inançta, vatandaş dövizini bozuyor, TL mevduat hesabından yaralanmaya başladı, vatandaş bu işi yapıyor artık. Karşı tarafın söyleyebileceği bir argüman kalmadı artık ellerinde. Bu milletle dalga geçmeye, bu millete ziyan vermeye başlarsan kötü bir tokat atar. 20 Aralık’ta bu millet kötü bir tokat attı, karşı taraf bunu hazmedemiyor. İktidara geleceğim diye hayal kuranlar var ya, 3 ay o kadar kaptırdılar ki kendilerini, 3 ay keyifli yaşattık onları, iktidar sarhoşluğu yaşattık onlara. Biz 3 ay boyunca yaşadığımız zahmetleri bertaraf etmeyi başardık. Bu muvaffakiyetin birinci niçini sayın cumhurbaşkanımız ise ikinci niçini 84 milyon ortasında sağduyulu olanlardır.
Erken seçim yok. 2023 Haziran ayında tam vaktinde ve kuvvetli bir biçimde biz seçime gideceğiz. Cumhurbaşkanımız bunu 3 yıldır söylüyor. Erken seçim diye bir şey yok. Ortadan alacağınız hiç bir ima ile bu olmayacaktır.
Sahiden epeyce ses getirecek, KDV’nin sadeleştirilmesi piyasadaki başta üreticileri tüketicilerin başta olmak üzere her insanın ittifak edebileceği yalın bir sistem getireceğiz.
‘Yastık altında tuttuğun altının sana bir katkısı yok’
Yastık altında tuttuğun altının sana bir katkısı yok. Altının olduğunu, likidite olduğunu ve dövizden kaynaklı arttığını biliyorsun. Paraya muhtaçlığın var gidip bozduruyorsun. Nasıl bozduruyorsun alım satım farkıyla. İktisada kazandıramadığın için atıl duruyor. Altını getir, 14 ayardan şu kadar. Safa döndürelim sertifikanı verelim. Sen bu sertifikayla git altınını ya da bileziğini al istediğin vakitte. bu biçimdelikle alım satım farkından kurtuluyorsun. Senin hiç bir kaybın yok, kârı da var. 5 bin ton diyoruz. İddialar yapıyoruz. Döviz karşılığı 280 milyar dolar. Yüzde 10 girse dolar aşağı gerçek kaçar. Siz de peşinden kaçarsınız. Bu tutacak bir enstrüman. Bunu geliştirip, çeşitlendiriyoruz. Önümüzdeki ay devreye girecek. Detaylarını, sürecin nasıl olduğunu anlatacağız.
Araç ve akaryakıttaki ÖTV
Araç satışlarında bir düşme yok, araç kuyrukları var ve talepleri karşılayamıyorlar. ÖTV’yi niçin düşürelim?
Türkiye’de yaşadığımız bir sorun attığınız süreksiz adımları, kalıcılaştırmak tarafında baskı yapıyorlar. Süreksiz olduğunu bile bile olağana döndüğünüz vakit, her taraftan ses çıkıyor. Biz petrol üreticisi değiliz. Doğalgaz üreticisi değiliz. 2023’te doğalgaz üreticisi olacağız. Şu anda doğalgazı döviz fiyatıyla alıyorum. Almanya’da, euro, dolarla alıyor. ABD’de de dolarla alıyor. Kim olursa olsun dövizle alıyor ben de dolarla alıyorum. Bunu nereye kadar sübvanse edebilirim? 10 milyar doların karşılığı 125 milyar TL.
Biz özgür piyasayı her alanda gözetiyoruz. Şayet bulunduğu pozisyon itibariyle 5 liraya satması gereken fiyatı 16 liraya satıyorsa bu fahiştir. Artık bir su fiyat 2 lira diyelim. Gittiğiniz lüks bir otelde kahve içmek istediğinizde yanındaki suyu 25 lira derse bu fahiş midir?
Memur-emekli maaş beklentisi
Sayıyla ilgili Çalışma Bakanımız tekliflerde bulunuyor. Kendi bütçemize bakacağız biz de. Optimal nokta nereye geliyorsa…
TL mevduatından dövize gidecekler buraya geliyor. Doları olup da bozdurup gelen var. İstikrarlı bir biçimde gidiyor. Kıymetli olan sisteme iştirakin 59.8 milyar TL olması.
SWAP mutabakatları yapılıyor karşılıklı olarak. Kapalı gizli yapılmıyor. Bizim cari açığımız bu yıl 12 milyar dolar, önümüzdeki yıl cari fazla vereceğiz. Türkiye’nin paraya gereksinimi kalmadı. Bizim için artık 3-5 milyar dolar, sayı değil. SWAP mutabakatından Katar ismini kaldırın, G. Kore koyun, kimseye bir şey demiyor. Diğer ülkelerle de SWAP mutabakatları yapılabilir.
Bence bağımsız. Dünyadaki bütün merkez bankaları hükümetin gayeleri doğrultusunda araçsal bağımsızlığa sahiptir. MB de T. C.’yi kuran iradenin hedefleri doğrultusunda araçlarını bağımsız biçimde kullanır. Paradigma değişikliğini görmek istemiyorlar. TCMB, Londra’da, şurada burada yazılmış kurallarla yönetilecek banka değil. Bunların üniversal kurallarına göre dünyadaki 125 ülke yanlış yapıyor, enflasyonun altında faiz veriyor. Nasıl kozmik kural oluyor bu? Biz o uydurulan çerçevenin dışına çıktık. Bağımsızlık, kullandığı araçlardadır. Amerikan merkez bankası da bu biçimde davranıyor.
T.C.’deki kurumlar dışarıyla yalnızca ve yalnızca kendi bağımsız duruşlarıyla karşılıklı ulusla çıkarlarını gözeterek iş ve aksiyonda bulunurlar. İkincisi, iktisat kutsal bir metin değil.
Biz kutsalın dışına çıkıyoruz. Bizim paradigmamızda inancımız haricinde iktisatla ilgili kutsallar yok.
TÜSİAD’ın açıklamaları
TÜSİAD şundan dolayı bizi üzdü; onlar da bir telefon görüşmesiyle siyasal iktidara ayar vermeye çalıştılar. Kendi idare heyetinizden habersiz bir mektup yayınlarsanız birilerinin telefonuna bakılırsa hal takınmaktır bu. Bir STK siyasal iktidarla irtibatını kesiyorsa bu ferdî zararlarına da ziyan verir, kendi üyelerine de ziyan verir. Bağlantısı kesmiş değiliz, görüşeceğiz.
Turizmi bilirim zira merhum babamın oteli vardı dayımlarla. Araba işini bilirim. MÜSİAD’da fazlaca değerli bir tecrübe elde ettim. Tüm bunlar beni piyasanın bir kesimi haline getirdi. Refah Parti’den geliyorum siyasete. Bakırköy İlçe Başkanı’ydım. Fazilet Partisi’ni de ilçe lideri olarak ben kapattım. AK Parti’nin kuruluşundan itibaren vilayette bakılırsav aldım, milletvekilliği yaptım, MKYK üyesi oldum, genel lider yardımcısı oldum.
3.5 yıl Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı’ydım. Yalnızca 3.5 yıllık sertifikamla dünyanın neresine gidersem bana iktisatta nazaranv verirler. Berat beyin periyodunda önüm pek açılmıştı, Lütfü beyefendi de beni rahat bıraktı açıkçası. Ben hiperaktifim, Berat beyefendi benden hiperaktif. Lütfü beyefendi hürmet duyduğum, sevdiğim bir beyefendi fakat olaylara farklı bakıyoruz. Ben piyasada beklentilere uygun adım atma istikametinde hayalim vardı, hayalimi gerçekleştirdim.
Yatırım tavsiyesi içermez.