Global iktisat, 2021’de corona virüsü varyantlarının yanında ağır bir enflasyon dalgasıyla ve güç, besin darboğazları üzere çeşitli sıkıntılarla boğuştu. 2022’de ise bu problemlerin yanında ABD Merkez Bankası’nın sıkılaşma siyasetinin yaratacağı tesirler ve çeşitli bölgesel sıkıntılar yakından takip edilecek.
Global iktisat 2020’de başlayan ve dünyayı kasıp kavuran corona virüsü pandemisinin getirdiği sorunları 2021’de de yaşamaya devam etti. Talep artışlarının yaşanması tedarik zincirinin yer yer zorlanmasına ve elektronik üzere bölümlerde çip kıtlığı yaşanmasına sebep oldu. Ayrıyeten dünya, güç kısıtı üzere bir fazlaca meseleyle yüzleşmek zorunda kaldı.
YENİ VARYANT KORKUSU
Sözcü’den Serkan Üstün’ün haberine bakılırsa 2021 kasım ayında piyasalar omicron kaygısıyla sarsılmıştı. Son derece bulaşıcı olduğu belirtilen bu corona virüsü varyantı, global finans ve emtia piyasalarında önemli tesirlere sebep oldu.
daha sonrasında ise omicronun delta varyantından daha bulaşıcı olsa da, evvelki varyantlar kadar ölümcül olmayacağına ait birtakım tahliller geldi. Bilim insanları dataları tahlil etmeye devam ederken, JP Morgan stratejistleri omicron’un ‘daha az ölümcül’ olduğu tespit edilirse pandeminin sonunun hızlanabileceğini belirtti.
Ayrıyeten uzmanlar pandeminin şiddetlenmesi halinde, karantinaların geri dönebileceği konusunda da uyarıyor. Karantinaların geri dönüşü halihazırda zorda olan tedarik zincirini koparabilir ve global ekonomik büyümeyi tehdit edebilir.
IMF Baş Ekonomisti Gita Gopinath, “COVID-19 daha uzun periyodik bir tesire sahip olsaydı, global gayri safi yurt içi hasılayı mevcut varsayımımıza bakılırsa önümüzdeki beş yıl ortasında toplam 5,3 trilyon dolar azaltabilirdi” dedi. Gopinath, en değerli siyaset önceliğinin aşılama olduğunu da bildirdi.
Yeni varyant korkusunu en çok hisseden dalların başında ise turizm geliyor. Seyahat talebinin azalması niçiniyle 2021’den istediğini alamayan turizm, havayolu nakliyatı üzere dallar için 2022’de kısıtlamaların sertleşmesi yıkıcı tesirler taşıyabilir.
ENFLASYON 2022’DE BAŞ GÜNDEMLERDEN OLACAK
2021’de global iktisadın en çok boğuştuğu meselelerden birisi de enflasyon oldu. 2021’in başında ABD’nin yılı yüzde 2 enflasyonla kapatacağı varsayım ediliyordu. Fakat şuan yıllık enflasyon yüzde 7’ye yakın.
2022’de de kimi analistler yüksek enflasyon trendinin sürmesini bekliyor. Ayrıyeten bu yıl ABD başta olmak üzere gelişmiş ülkelerde çalışanlara verilen fiyatlarda süratli bir artış yaşandı. Fiyatların yükselmesinin hem genel talebi birebir vakitte maliyetleri artıracağı var iseyılıyor. Bunun da tüketici meblağlarına yansıması gündemde.
Ayrıyeten 2021’de Kuzey Akım 2 tansiyonu ve çeşitli tedarik meseleleri niçiniyle Avrupa büyük bir doğalgaz darboğazı yaşadı. Avrupa’da hâlâ devam eden sorun güç fiyatlarında önemli artışa sebep oldu. Bu problemlere Rusya ve Ukrayna içindeki tansiyonun eklenmesi, 2022’de gaz fiyatlarının yükselmesine niye olabilir.
BESİN FİYATLARI
İklim değişikliğinin daha yıkıcı hava olaylarını birlikteinde getirmesiyle birlikte besin meblağları da artmaya devam edebilir. 2021’de Brezilya’daki olumsuz hava olayları kahve fiyatının artmasına sebep olmuştu. Tıpkı biçimde dünya genelindeki kuraklık niçiniyle buğday başta olmak üzere tahıl rekoltelerinde gerileme yaşanmıştı. Tüm bunlar 2022’de de devam ederse besin fiyatlarında önemli artışlar meydana gelebilir.
Besin fiyatlarındaki sert artış 2022’de açlık ve yoksulluk sorunu yaşayan ülkeleri daha hayli vurabilir. Ülke nüfusunun çoğunluğunun yoksulluk hududunun altında olduğu Sudan, Yemen, Lübnan üzere ülkeler 2022’de daha epeyce açlıkla boğuşabilir. 2011’de yaşanan besin krizleri Tunus’tan başlayarak Ortadoğu çapında sert bir şov dalgasını tetiklemiş, bölgeye dış güçlerin de müdahil olmasıyla bir hayli denklem bozulmuştu.
FED DALGASI
2021’in bilhassa birinci yarısında ABD Merkez Bankası’nın (Fed) pandemi niçiniyle mali gevşeme siyasetine devam etmesi gelişen piyasalarda likit bolluğu yaşanmasına sebep oldu. ABD’de enflasyon hariç ekonomik göstergelerin olumlu seyretmesi, Fed’in 2021’in son çeyreğinden itibaren mali sıkılaşma siyasetini başlatmasının önünü açtı.
2022’de de Fed para siyasetinde sıkılaşmanın devam edeceğini, faiz artışlarının geleceğini duyurdu. Fed’in sıkılaşması 2013’te gelişen piyasalarda önemli problemlere niye olmuştu. Bu niçinle Fed 2022’de gerçekleştireceği atılımlar öncesinde önemli bir irtibat yaptı ve gelişen piyasaların merkez bankaları tedbir alarak faiz artışlarına gitmeye başladı.
Daha yüksek ABD faizleri, doların pahasını artıracağı üzere gelişmekte olan ekonomilerde sermaye çıkışlarını ve duruma göre çeşitli mali krizleri tetikleyebilir.
2013 ve 2018’deki mali sıkılaşmadan en epey ziyan bakılırsan ülkeler Arjantin, Güney Afrika ve Türkiye olmuştu. Bloomberg’in yaptığı hesaplamalarda, bu ülkelerin yanında 2022’de Brezilya ve Mısır’ın da önemli risk altında olduğu belirtiliyor. Suudi Arabistan, Rusya ve Tayvan ise dış borç yükünün azlığı ve kuvvetli cari hesap bakiyeleri niçiniyle daha az riskli olarak görülüyor.
ÇİN İKTİSADINDA RİSKLER BÜYÜYOR
2021’in üçüncü çeyreğinde Çin iktisadı durma noktasına geldi. Evergrande’nin borç krizi ile başlayan emlak bölümündeki sorunlar ve yinelanan corona virüsü karantinaları ile güç sorunları Çin’in yıllık ekonomik büyümesini yüzde 0,8’e düşürdü.
2022’de güç krizinin hafifçelemesi beklenirken öbür problemlerin sürebileceği öngörülüyor. Çin’in sıfır olay siyaseti sert karantinaları da birlikteinde getirebilir. Ayrıyeten talebin zayıf olması ve finansman kısıtı niçiniyle Çin iktisadının yaklaşık yüzde 25’ini oluşturan emlak kesimi daha da gerileyebilir. Dünyanın en büyük ikinci iktisadında yaşanacak mümkün sorunlar global iktisattaki riskleri artıracak en değerli etkenlerden biri olarak görülüyor.
POLİTİK KAOS
Dünyanın bir fazlaca yerine meydana gelen bölgesel sorunlar global iktisadın karşılaması gereken riskler olacak. Rusya ve Ukrayna içindeki tansiyon ile Çin ve ABD içindeki Tayvan tansiyonu bunlardan kimileri.
Harika güçler içindeki tansiyon, dünyanın en büyük iki iktisadı içindeki bağları donduracak yaptırımları içerebilir. Dünyanın en büyük akıllı telefon, elektronik ve araba kesimi üreticilerinden olan Tayvan’da işlerin durması, global iktisat için önemli meseleler doğurabilir.
Brezilya seçimleri, Türkiye’de erken seçim mümkünlüğü ve Türk lirasındaki sert kayıplar da dünya iktisadını takip edecek olanların yakından izleyeceği gelişmeler olacak.
Yatırım tavsiyesi içermez.
Global iktisat 2020’de başlayan ve dünyayı kasıp kavuran corona virüsü pandemisinin getirdiği sorunları 2021’de de yaşamaya devam etti. Talep artışlarının yaşanması tedarik zincirinin yer yer zorlanmasına ve elektronik üzere bölümlerde çip kıtlığı yaşanmasına sebep oldu. Ayrıyeten dünya, güç kısıtı üzere bir fazlaca meseleyle yüzleşmek zorunda kaldı.
YENİ VARYANT KORKUSU
Sözcü’den Serkan Üstün’ün haberine bakılırsa 2021 kasım ayında piyasalar omicron kaygısıyla sarsılmıştı. Son derece bulaşıcı olduğu belirtilen bu corona virüsü varyantı, global finans ve emtia piyasalarında önemli tesirlere sebep oldu.
daha sonrasında ise omicronun delta varyantından daha bulaşıcı olsa da, evvelki varyantlar kadar ölümcül olmayacağına ait birtakım tahliller geldi. Bilim insanları dataları tahlil etmeye devam ederken, JP Morgan stratejistleri omicron’un ‘daha az ölümcül’ olduğu tespit edilirse pandeminin sonunun hızlanabileceğini belirtti.
Ayrıyeten uzmanlar pandeminin şiddetlenmesi halinde, karantinaların geri dönebileceği konusunda da uyarıyor. Karantinaların geri dönüşü halihazırda zorda olan tedarik zincirini koparabilir ve global ekonomik büyümeyi tehdit edebilir.
IMF Baş Ekonomisti Gita Gopinath, “COVID-19 daha uzun periyodik bir tesire sahip olsaydı, global gayri safi yurt içi hasılayı mevcut varsayımımıza bakılırsa önümüzdeki beş yıl ortasında toplam 5,3 trilyon dolar azaltabilirdi” dedi. Gopinath, en değerli siyaset önceliğinin aşılama olduğunu da bildirdi.
Yeni varyant korkusunu en çok hisseden dalların başında ise turizm geliyor. Seyahat talebinin azalması niçiniyle 2021’den istediğini alamayan turizm, havayolu nakliyatı üzere dallar için 2022’de kısıtlamaların sertleşmesi yıkıcı tesirler taşıyabilir.
ENFLASYON 2022’DE BAŞ GÜNDEMLERDEN OLACAK
2021’de global iktisadın en çok boğuştuğu meselelerden birisi de enflasyon oldu. 2021’in başında ABD’nin yılı yüzde 2 enflasyonla kapatacağı varsayım ediliyordu. Fakat şuan yıllık enflasyon yüzde 7’ye yakın.
2022’de de kimi analistler yüksek enflasyon trendinin sürmesini bekliyor. Ayrıyeten bu yıl ABD başta olmak üzere gelişmiş ülkelerde çalışanlara verilen fiyatlarda süratli bir artış yaşandı. Fiyatların yükselmesinin hem genel talebi birebir vakitte maliyetleri artıracağı var iseyılıyor. Bunun da tüketici meblağlarına yansıması gündemde.
Ayrıyeten 2021’de Kuzey Akım 2 tansiyonu ve çeşitli tedarik meseleleri niçiniyle Avrupa büyük bir doğalgaz darboğazı yaşadı. Avrupa’da hâlâ devam eden sorun güç fiyatlarında önemli artışa sebep oldu. Bu problemlere Rusya ve Ukrayna içindeki tansiyonun eklenmesi, 2022’de gaz fiyatlarının yükselmesine niye olabilir.
BESİN FİYATLARI
İklim değişikliğinin daha yıkıcı hava olaylarını birlikteinde getirmesiyle birlikte besin meblağları da artmaya devam edebilir. 2021’de Brezilya’daki olumsuz hava olayları kahve fiyatının artmasına sebep olmuştu. Tıpkı biçimde dünya genelindeki kuraklık niçiniyle buğday başta olmak üzere tahıl rekoltelerinde gerileme yaşanmıştı. Tüm bunlar 2022’de de devam ederse besin fiyatlarında önemli artışlar meydana gelebilir.
Besin fiyatlarındaki sert artış 2022’de açlık ve yoksulluk sorunu yaşayan ülkeleri daha hayli vurabilir. Ülke nüfusunun çoğunluğunun yoksulluk hududunun altında olduğu Sudan, Yemen, Lübnan üzere ülkeler 2022’de daha epeyce açlıkla boğuşabilir. 2011’de yaşanan besin krizleri Tunus’tan başlayarak Ortadoğu çapında sert bir şov dalgasını tetiklemiş, bölgeye dış güçlerin de müdahil olmasıyla bir hayli denklem bozulmuştu.
FED DALGASI
2021’in bilhassa birinci yarısında ABD Merkez Bankası’nın (Fed) pandemi niçiniyle mali gevşeme siyasetine devam etmesi gelişen piyasalarda likit bolluğu yaşanmasına sebep oldu. ABD’de enflasyon hariç ekonomik göstergelerin olumlu seyretmesi, Fed’in 2021’in son çeyreğinden itibaren mali sıkılaşma siyasetini başlatmasının önünü açtı.
2022’de de Fed para siyasetinde sıkılaşmanın devam edeceğini, faiz artışlarının geleceğini duyurdu. Fed’in sıkılaşması 2013’te gelişen piyasalarda önemli problemlere niye olmuştu. Bu niçinle Fed 2022’de gerçekleştireceği atılımlar öncesinde önemli bir irtibat yaptı ve gelişen piyasaların merkez bankaları tedbir alarak faiz artışlarına gitmeye başladı.
Daha yüksek ABD faizleri, doların pahasını artıracağı üzere gelişmekte olan ekonomilerde sermaye çıkışlarını ve duruma göre çeşitli mali krizleri tetikleyebilir.
2013 ve 2018’deki mali sıkılaşmadan en epey ziyan bakılırsan ülkeler Arjantin, Güney Afrika ve Türkiye olmuştu. Bloomberg’in yaptığı hesaplamalarda, bu ülkelerin yanında 2022’de Brezilya ve Mısır’ın da önemli risk altında olduğu belirtiliyor. Suudi Arabistan, Rusya ve Tayvan ise dış borç yükünün azlığı ve kuvvetli cari hesap bakiyeleri niçiniyle daha az riskli olarak görülüyor.
ÇİN İKTİSADINDA RİSKLER BÜYÜYOR
2021’in üçüncü çeyreğinde Çin iktisadı durma noktasına geldi. Evergrande’nin borç krizi ile başlayan emlak bölümündeki sorunlar ve yinelanan corona virüsü karantinaları ile güç sorunları Çin’in yıllık ekonomik büyümesini yüzde 0,8’e düşürdü.
2022’de güç krizinin hafifçelemesi beklenirken öbür problemlerin sürebileceği öngörülüyor. Çin’in sıfır olay siyaseti sert karantinaları da birlikteinde getirebilir. Ayrıyeten talebin zayıf olması ve finansman kısıtı niçiniyle Çin iktisadının yaklaşık yüzde 25’ini oluşturan emlak kesimi daha da gerileyebilir. Dünyanın en büyük ikinci iktisadında yaşanacak mümkün sorunlar global iktisattaki riskleri artıracak en değerli etkenlerden biri olarak görülüyor.
POLİTİK KAOS
Dünyanın bir fazlaca yerine meydana gelen bölgesel sorunlar global iktisadın karşılaması gereken riskler olacak. Rusya ve Ukrayna içindeki tansiyon ile Çin ve ABD içindeki Tayvan tansiyonu bunlardan kimileri.
Harika güçler içindeki tansiyon, dünyanın en büyük iki iktisadı içindeki bağları donduracak yaptırımları içerebilir. Dünyanın en büyük akıllı telefon, elektronik ve araba kesimi üreticilerinden olan Tayvan’da işlerin durması, global iktisat için önemli meseleler doğurabilir.
Brezilya seçimleri, Türkiye’de erken seçim mümkünlüğü ve Türk lirasındaki sert kayıplar da dünya iktisadını takip edecek olanların yakından izleyeceği gelişmeler olacak.
Yatırım tavsiyesi içermez.